Ἰδού γιατί οἱ συνδικαλιστές ἀντιδροῦν στήν τράπεζα θεμάτων καί ἀρνοῦνται τήν ἀξιολόγηση – Ἡ Πολιτεία νά μήν θωπεύει συνειδήσεις ἀλλά νά διαμορφώνει πολῖτες
τοῦ Mανώλη Κοττάκη
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ πού ἔφυγε ἦταν ἐξαιρετικά δύσκολη. Καί γιά τούς μαθητές καί γιά τούς ἐκπαιδευτικούς καί γιά τούς γονεῖς. Τό γεγονός ὅτι ὁλοκληρώθηκε μέ τήν διαδικασία τῆς τηλεκπαίδευσης ἀποτελεῖ ἆθλο τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας. Καί ὑπό αὐτές τίς συνθῆκες πρέπει νά εἴμαστε ἐπιεικεῖς γιά τίς ἐπιδόσεις τῶν μαθητῶν κατά τήν πρώτη χρονιά τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ νέου συστήματος ἐλάχιστης βάσης εἰσαγωγῆς στά πανεπιστήμια. Τοῦ συστήματος Κεραμέως. Σέ συνθῆκες κανονικότητος καί κοινωνικῆς ἠρεμίας τά παιδιά ἴσως νά εἶχαν γράψει καλύτερα. Ἀλλά ὅταν κάθε σπίτι θύμιζε Βαγδάτη, βομβαρδισμένο τοπίο ἀπό τίς ἐντάσεις μεταξύ τῶν μελῶν του καί οἱ μαθητές μετά βίας μποροῦσαν νά συγκεντρωθοῦν στό βιβλίο μετά ἀπό ἕνα ἐξαντλητικό ὀκτάωρο στόν ὑπολογιστή, καλόν εἶναι νά μήν εἴμαστε ἀπόλυτοι. Ὡστόσο καί μέ αὐτά τά δεδομένα κάποια πρῶτα συμπεράσματα μποροῦν νά ἐξαχθοῦν. Διότι πλήν μαθηματικῶν, ὅπου ἡ ἀποτυχία ἦταν παταγώδης, τά στατιστικά ἐπιτυχίας καί ἀποτυχίας, πού ἔδωσε στήν δημοσιότητα τό Ὑπουργεῖο Παιδείας, δέν ἐμφανίζουν ἰδιαίτερες ἀποκλίσεις ἀπό ἄλλες χρονιές. Στά ἴδια ἐπίπεδα κινοῦνται πάνω-κάτω. Τό μόνο πού ἄλλαξε ἦταν ὁ κανόνας. Ἄν δέν πιάσεις τήν βάση –πού καί αὐτή διαμορφώθηκε στό 8.82 καί ὄχι στό 10– πανεπιστήμιο δέν «περνᾶς». Ὁ παλαιός κανόνας ὅτι μπορεῖ νά γεύεσαι τό ἀγαθό τῆς ἀνωτάτης παιδείας καί νά ἀποκτᾶς τήν ἰδιότητα τοῦ φοιτητῆ μέ λευκή κόλλα δέν ἰσχύει πιά.
Τί μᾶς δείχνουν λοιπόν τά στατιστικά; Πώς ὅλο τό οἰκοδόμημα πάσχει. Πώς τό ἐκπαιδευτικό μας σύστημα στηρίζεται σέ γυάλινα πόδια. Πώς οἱ ἀντιδράσεις τῶν συνδικαλιστῶν γιά τήν τράπεζα θεμάτων στίς προαγωγικές πού θά ἀποκάλυπταν τήν πραγματική εἰκόνα τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῶν μαθητῶν δέν ἦταν ἀθῶες. Πώς τό γηρασμένο ἀνθρώπινο δυναμικό τοῦ σχολείου χρειάζεται ἀνανέωση. Πώς ἡ ἀξιολόγηση εἶναι μονόδρομος. Πώς ἡ ἔκφραση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, τό συνδικαλιστικό κίνημα πού ἐκτός πάσης λογικῆς ἐπιχείρησε στάσεις ἐργασίας μέσα στίς ἐξετάσεις, εἶναι ξεπερασμένο. Πρέπει νά τά δοῦμε ξανά ὅλα ἀπό τήν ἀρχή. Γιά χρόνια πολλά εἴχαμε συνηθίσει νά κρύβουμε τά σκουπίδια κάτω ἀπό τό χαλί. Γιά χρόνια πολλά εἴχαμε ἐκπαιδεύσει ὡς κοινωνία τούς ἑαυτούς μας στήν ὡραιοποίηση τῆς κατάστασης. Γιά χρόνια πολλά παραπλανούσαμε ἑαυτούς καί ἀλλήλους μέ μιά μαγική εἰκόνα: Ἀριστεία γιά ὅλους στό σχολεῖο καί εἰσαγωγή γιά ὅλους στό Πανεπιστήμιο. Κανείς ἐπί δεκαετίες δέν ἐκπόνησε μία διδακτορική διατριβή μέ στόχο νά συγκρίνει τίς ὑψηλότατες βαθμολογίες ἀποφοίτησης τῶν μαθητῶν μέ τίς βαθμολογίες εἰσαγωγῆς στά ΑΕΙ. Καί δέν τό ἔκανε γιατί ἐκεῖ θά ἀνακάλυπτε σέ ὅλες της τίς διαστάσεις τήν ἀποτυχία τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἐγχειρήματος καί τῶν παραγόντων διαμόρφωσης αὐτοῦ: τῆς Πολιτείας πού σχεδιάζει ἀτελῶς τά σχολικά προγράμματα ἀπό τό δημοτικό ἕως τό Λύκειο, τῶν ἐκπαιδευτικῶν πού δέν κάνουν ὅλοι γιά τήν τάξη ἀλλά ἀρνοῦνται τήν ἀξιολόγηση, τοῦ συστήματος διοίκησης τοῦ σχολείου πού εὐνοεῖ τήν ἐπιείκεια στίς βαθμολογήσεις, ἀκόμη καί αὐτῶν τῶν γονέων πού ἱκανοποιοῦνται ὅταν τά παιδιά βαθμολογοῦνται καλά καί εἰσάγονται ἀκόπως στά ΑΕΙ.
Οἱ εἰκονικοί βαθμοί τοῦ σχολείου κατέρρευσαν ὅμως στίς πανελλαδικές. Διότι λείπει ἀπό αὐτές τό ὑποκειμενικό στοιχεῖο στήν βαθμολόγηση. Τά ὀνόματα τῶν ἐξεταζομένων καλύπτονται. Οἱ πανελλαδικές μαζί μέ τίς γραπτές ἐξετάσεις τοῦ ΑΣΕΠ ἐξακολουθοῦν νά εἶναι ὁ πλέον ἀντικειμενικός θεσμός στήν Ἑλλάδα –ἀνάθεμα τήν ὥρα καί τήν στιγμή πού ἡ διεξαγωγή τους θά ἀνατεθεῖ στά ἴδια τά πανεπιστήμια. Ἡ ἄρνησή μας ὅμως νά δομήσουμε καί ἕνα σχολεῖο ἀντικειμενικό, μέ ἐξετάσεις ἀπό τράπεζες θεμάτων, πού δέν ἐλέγχουν οἱ καθηγητές, ὁδήγησε στό προχθεσινό σόκ. Μαθητές καί μαθήτριες, πού δέν εἶχαν σαφῆ εἰκόνα γιά τό μορφωτικό τους ἐπίπεδο, προσγειώθηκαν ἀνωμάλως σέ βαθμολογίες ξένες πρός αὐτούς. 15 μαθηματικά στό σχολεῖο, 5 στίς πανελλαδικές. Νέοι καί νέες ἐθίζονται στήν φενάκη καί στό ψέμα γιά τίς ἀληθινές τους δυνατότητες ἀπό τά πρῶτα βήματά τους στήν ζωή. Καί τό χειρότερο εἶναι ὅτι βρίσκονται καί πολιτικές δυνάμεις, οἱ δυνάμεις τοῦ λαϊκισμοῦ γιά νά τίς κολακεύσουν καί νά ρίξουν τίς εὐθύνες γιά τήν ἀποτυχία τους στόν κακό Μητσοτάκη καί στήν ἄθλια Κεραμέως πού ὅρισαν τήν βάση εἰσαγωγῆς. Δυστυχῶς τό ἀκούσαμε καί αὐτό: «Μέ τό περυσινό σύστημα καί τούς φετινούς σας βαθμούς –ἔστω καί ἄν ἦταν τέσσερα– θά μπαίνατε στό πανεπιστήμιο» λαΐκισε ἀσυστόλως ἡ Ἀριστερά.
Ἡ ἀποστολή τῆς πολιτικῆς ὅμως δέν εἶναι νά θωπεύει συνειδήσεις, ἀλλά νά διαμορφώνει πολῖτες. Καί νά ἐπιβραβεύει τούς καλύτερους. Ἡ ἐπικρατήσασα σοσιαλιστική ἀντίληψη, ὅτι τό Πανεπιστήμιο εἶναι γιά ὅλους καί ὄχι γιά αὐτούς πού ἀξίζουν, ἀπετέλεσε τό πρῶτο βῆμα γιά τό γκρέμισμα τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ μας συστήματος. Ἀφαίρεσε κάθε κίνητρο γιά διάκριση καί ἐπίδοση μέσα στό σχολεῖο. Καί παρέσυρε πρός τά κάτω ὅλους τούς συντελεστές τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας. Θά μᾶς ἦταν εὔκολο νά ρίξουμε ὅλο τό ἀνάθεμα γιά τήν ἀποτυχία τῶν μαθητῶν στούς ἐκπαιδευτικούς μας. Ἐξ αἰτίας τοῦ –ἐκτός κλίματος κοινωνίας– συνδικαλιστικοῦ τους κινήματος εἶναι ἐλάχιστα συμπαθεῖς στούς πολῖτες. Θά μπορούσαμε νά ἰσχυριστοῦμε ἀνέτως ὅτι ἀρνοῦνται τήν ἀξιολόγηση, ὅπως ὁ διάβολος τό λιβάνι, γιατί γνωρίζουν ὅτι θά δείξει αὐτό πού κρύβουν ἐπί ἔτη καί ἀποκαλύπτεται μόνον ὅταν γίνεται ἡ βαθμολόγηση τῶν γραπτῶν στίς πανελλαδικές ἐξετάσεις: Πώς μορφώνουν πλημμελῶς τούς μαθητές. Θεωροῦμε ὡστόσο αὐτή τήν προσέγγιση ἄδικη καί ἀποσπασματική. Ναί, οἱ ἐκπαιδευτικοί ἔχουν εὐθύνες γιά τό μορφωτικό ἐπίπεδο τῶν μαθητῶν τους, ναι, ἡ ἀριστερή νοοτροπία τῆς ἥσσονος προσπάθειας πέρασε κα μέσα στίς αἴθουσες μέ εὐθύνη τους, ἀλλά κακά τά ψέμματα: στήν πραγματικότητα οἱ ἐκπαιδευτικοί εἶναι ἕνας κρίσιμος κρίκος στήν ἁλυσίδα, ἀλλά δέν εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἁλυσίδα. Οἱ καθηγητές στό Λύκειο διαχειρίζονται ἕτοιμες προσωπικότητες, καλές ἤ κακές, πού διαμόρφωσαν ἐπί μακρόν ἡ οἰκογένεια, τό νηπιαγωγεῖο, τό δημοτικό, καί τό Γυμνάσιο καί ἡ τεχνολογία. Γιά νά βροῦμε τί φταίει γιά ἕναν κακό τερματισμό ὀφείλουμε νά ἀναζητήσουμε τί συνέβη στήν ἀφετηρία. Ἤτοι: Μέ ποιές ἀξίες γαλουχήθηκε τό παιδί στά πρῶτα του βήματα μέσα στήν οἰκογένεια; Μέ ποιές ἀρχές μέσα στό δημοτικό ὅπου καταργήθηκαν οἱ βαθμοί καί οἱ διαγωγές; Μέ ποιό σχολικό πρόγραμμα μέσα στό Γυμνάσιο; Καί βεβαίως μέ ποιούς ἐκπαιδευτικούς;
Ἄν δέν καθίσουμε νά δοῦμε ἀπό τήν ἀρχή τί τρέχει καί δέν συνειδητοποιήσουμε –ἡ Κεραμέως μοιάζει νά τό καταλαβαίνει– ὅτι ὅλες οἱ μεγάλες ζημιές στόν σκληρό δίσκο τοῦ μυαλοῦ τῶν μαθητῶν γίνονται μέχρι τά 6-7, δέν θά καταλάβουμε ποτέ τά αἴτια τῆς ἀποτυχίας. Στήν πραγματικότητα μέσα στό Λύκειο χτίζουμε νέα λάθη πάνω στά παλιά. Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά πῶ κάτι πρός τούς φίλους ἐκπαιδευτικούς. Στό παρελθόν μπῆκα σέ τάξη καί δίδαξα ἀρχές δημοσιογραφίας τόσο σέ δημόσιο ὅσο καί σέ ἰδιωτικό ΙΕΚ. Εἶναι μεγάλη δοκιμασία ἡ αἴθουσα. Ἄν δέν μπορεῖς νά ἐμπνεύσεις καί νά ἐπιβληθεῖς, καλύτερα νά μήν μπαίνεις. Κάθε ὥρα διδασκαλίας εἶναι μία ἐξέταση καί γιά τήν ἐπάρκεια τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ νά ἡγηθεῖ. Γιά τήν δυνατότητά του νά ἀνταποκριθεῖ στίς δύσκολες ἐρωτήσεις τῶν «δαιμόνων» μαθητῶν. Γιά τήν δεινότητά του νά ἐπικρατήσει τοῦ ἀόρατου ἀνταγωνιστῆ, στόν ὁποῖο οἱ μαθητές ἔχουν πρόσβαση καί μέσα ἀπό τήν αἴθουσα, τοῦ διαδικτύου! Ὅποιος δέν θέλει νά ἀσκεῖ αὐτό τό λειτούργημα, ὅποιος τό θεωρεῖ «παράσταση» ὅπως μοῦ εἶπε τίς προάλλες ἕνας συνδικαλιστής, ὅποιος ἀποστρέφεται τήν πειθώ, ὅποιος νοιώθει ἄβολα μέ τήν ἀπαίτηση νά εἶναι σέ διαρκῆ ἐκπαιδευτική ἑτοιμότητα, καλύτερα νά μήν μπαίνει στήν τάξη ἀλλά νά ἐπιλέγει μία διοικητική θέση. Ἡ δικαιολογία, ὅτι οἱ μαθητές φθάνουν στό Λύκειο μέ ἕνα σωρό προβλήματα στήν πλάτη ἀπό τίς προηγούμενες βαθμίδες τῆς ἐκπαίδευσης, στέκει ἀλλά ἕως ἕνα σημεῖο. Ὁ ἐκπαιδευτικός εἶναι σάν τόν κόουτς: Ἄν θέλει μπορεῖ νά μεταμορφώσει ἕναν παίκτη καί νά τόν ὁδηγήσει στό νά κάνει θαύματα ἀκόμη καί ἄν τόν παραλάβει ἀπροπόνητο. Ἀρκεῖ νά ἀγαπᾶ τήν δουλειά του. Στό πλαίσιο αὐτό ἡ ἴδια ἡ ΟΛΜΕ πρέπει νά ἡγηθεῖ στήν προσπάθεια νά δημιουργηθεῖ σῶμα ἐπιλέκτων διδασκόντων. Καί μέ τό παράδειγμά της νά σύρει τήν Πολιτεία καί στά ὑπόλοιπα πού πρέπει νά γίνουν. Τά πάντα μποροῦν νά γίνουν! Διάθεση νά ὑπάρχει!!
