Στίς καλένδες οἱ νέες παροχές – Ἡ αὔξησις ἐπιτοκίων δανεισμοῦ τῆς ΕΚΤ τό 2022, ἡ παράτασις τῆς κρίσεως ἕως τόν προσεχῆ Ἰούνιο καί ἡ ὑπουργοποίησις Λίντνερ προβληματίζουν Μαξίμου-οἰκονομικό ἐπιτελεῖο
Τοῦ Μανώλη Κοττάκη
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ Οἰκονομικῶν Χρῆστος Σταϊκούρας εἶναι γενικῶς προσεκτικός στίς δημόσιες παρεμβάσεις του ὅταν ἀναφέρεται στήν δημοσιονομική πολιτική τῆς Κυβέρνησης. Τό Σάββατο κατά τήν διάρκεια τῆς τηλεοπτικῆς συνεντεύξεώς του στόν «Σκάι» (Γιῶργος Αὐτιᾶς) «ἀνέβασε» μιά σκάλα παραπάνω τό ἐπίπεδο τοῦ συναγερμοῦ ἐν ὄψει τῆς ψήφισης τοῦ προϋπολογισμοῦ. Στίς ἐπίμονες ἐρωτήσεις γιά νέες παροχές πλήν αὐτῶν πού ἐξαγγέλθηκαν ἀπό τό βῆμα τῆς ΔΕΘ, ὁ Ὑπουργός Οἰκονομικῶν δήλωσε ὅτι αὐτή τήν ἐποχή «ἀντί τῆς λέξης ἐλπίδα προτιμῶ τόν ὅρο ρεαλισμός». Καί ξεκαθάρισε ὅτι παρά τίς κατά καιρούς διαρροές δέν ἀναμένεται οὔτε ἡ νομοθέτηση τῆς κατάργησης τῆς εἰσφορᾶς ἀλληλεγγύης στό δημόσιο σέ μόνιμη βάση, οὔτε νέα μείωση τοῦ ΕΝΦΙΑ κατά 8%, οὔτε μείωση τοῦ συμπληρωματικοῦ φόρου, οὔτε μείωση εἰδικοῦ φόρου κατανάλωσης στά καύσιμα. Ὡς αἰτιολογία γιά τήν ἀπόφαση τῆς Κυβέρνησης νά βάλει φρένο στήν παροχολογία ἀνέφερε τήν ὄξυνση τῆς ἐνεργειακῆς κρίσης ἡ ὁποία ἀπορροφᾶ δαπάνες γιά τήν στήριξη τῶν νοικοκυριῶν (500 ἑκατομμύρια εὐρώ σέ πρώτη φάση γιά τίς ἐπιδοτήσεις σέ ρεῦμα-φυσικό ἀέριο-ἐπιδόματα θέρμανσης) καί τίς στερεῖ ἀπό τόν οἰκονομικό σχεδιασμό πού ἐν πολλοῖς ταυτίζεται καί μέ τόν ἐκλογικό σχεδιασμό τῆς ΝΔ. «Ἡ κρίση θά εἶναι παροδική ἀλλά ὀξύτερη» τόνισε δύο φορές ὁ Ὑπουργός Οἰκονομικῶν κατά τήν διάρκεια τῆς συνεντεύξεως καί προσδιόρισε τήν λήξη της στό δεύτερο τρίμηνο τοῦ 2022. Ἀνέφερε μάλιστα δύο φορές μέ νόημα τήν φράση ὅτι, «ἡ Ἑλλάς δέν διαθέτει ἐπενδυτική βαθμίδα.»
Γιατί μίλησε ἔτσι ὁ Ὑπουργός Οἰκονομικῶν; Πρῶτον, διότι πράγματι ἡ παράταση τῆς ἐνεργειακῆς κρίσης, ἡ ὁποία ὑποτιμήθηκε στήν ἀρχική της μορφή, ἀνατρέπει σχεδιασμούς καί προϋπολογισμούς. Ἡ Εὐρώπη θά περάσει ἕναν δύσκολο χειμῶνα κατά τήν διάρκεια τοῦ ὁποίου δέν ἀποκλείεται νά ὑπάρξει ἀπό ἔκρηξη τιμῶν στίς τιμές καυσίμων-ἐνέργειας ἕως καί ἐλλείψεις στήν ἀγορά μέ ὅ,τι αὐτό σημαίνει γιά τήν κοινωνική συνοχή καί τήν πολιτική σταθερότητα. Τόσο ἡ Κομμισσιόν ὅσο καί ἡ ἑλληνική Κυβέρνηση θά βρεθοῦν μάλιστα στό ἐπίκεντρο τῆς κριτικῆς γιά τό βιαστικό λουκέτο στά ἐργοστάσια παραγωγῆς ρεύματος ἀπό λιγνίτη, καθώς ἡ Εὐρώπη «συνεισφέρει» μόνο τό 6,5% τῶν παγκόσμιων ρύπων. Ὁ δεύτερος λόγος πού ἀνατρέπει ἐν μέρει τόν οἰκονομικό ἐκλογικό σχεδιασμό τῆς Κυβέρνησης εἶναι ἡ διαφαινόμενη ἀλλαγή τῆς νομισματικῆς πολιτικῆς τῆς ΕΚΤ. Ἡ Κριστίν Λαγκάρντ σχεδιάζει νά αὐξήσει τά ἐπιτόκια δανεισμοῦ, κατ’ ἄλλους στά τέλη τοῦ 2022, κατ’ ἄλλους νωρίτερα. Μέ δεδομένο ὅτι ἡ Ἑλλάς δέν διαθέτει ἐπενδυτική βαθμίδα, ὅπως τόνισε ὁ Ὑπουργός Οἰκονομικῶν (καί ἴσως ἐξαιρεθεῖ στό μέλλον ἀπό τό πρόγραμμα ποσοτικῆς χαλάρωσης τῆς ΕΚΤ), τό πλέον πιθανό εἶναι ὅτι δέν θά ἀναβαθμιστεῖ ἀπό τούς οἴκους ἀξιολόγησης. Σήμερα ἡ πατρίδα μας καλύπτει μέ ἄνεση τά ἐλλείμματά της ἀπό τήν δημοσιονομική ἐπέκταση λόγω πανδημίας (7,5% τό 2021), ἐπειδή μπορεῖ καί δανείζεται φθηνά μέ ἐπιτόκια Γερμανίας καί ἐπειδή οἱ λήξεις χρέους της ἕως τό 2030 εἶναι χαμηλές. Αὔριο, ὅμως, ὁ δανεισμός θά δυσκολέψει. Θά «ἀκριβύνει». Καί στό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν ἀντιμετωπίζουν μέ τρόμο τήν πιθανότητα ἀναβίωσης τῆς ἰσχυρῆς μνημονιακῆς ἐποπτείας πού θά εἶναι κατ’ οὐσίαν ἀναβίωση τῶν μνημονίων μέσω ΕSM. Γιά τόν λόγο αὐτόν θεωρεῖται λοιπόν σωστό καί σκόπιμο νά φρενάρεται ἀπό τώρα ἡ προσδοκία τῶν πολιτῶν γιά νέες παροχές. Ἡ μεγέθυνση τοῦ ΑΕΠ καί τά ἔσοδα ἀπό τόν τουρισμό αὐξάνουν τά ἔσοδα, περιορίζουν κάπως τά ἐλλείμματα, ἀλλά δέν ἀπομακρύνουν τόν κίνδυνο.
Ὁ τρίτος λόγος πού τό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν ἀλλάζει τόν οἰκονομικό καί κατ’ οὐσίαν ἐκλογικό σχεδιασμό τῆς Κυβέρνησης εἶναι οἱ νέες συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν στήν Εὐρώπη. Στήν Γερμανία συζητεῖται ἐντόνως τό σενάριο νά ἀναλάβει Ὑπουργός Οἰκονομικῶν ὁ ἡγέτης τῶν Φιλελευθέρων Κρίστιαν Λίντνερ, ὁ ὁποῖος ἔχει τήν ἄποψη, ὅτι δέν γίνεται νά πληρώνουν φόρους οἱ Γερμανοί πολῖτες γιά νά συντηροῦν τά ἐλλείμματα τῶν χωρῶν τοῦ Νότου. Ἡ συζήτηση γιά τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συμφώνου Σταθερότητας γιά τήν ὁποία ἐργάζεται ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἔχοντας συνάψει μέτωπο μέ τόν Γάλλο Πρόεδρο Ἐμμανυέλ Μακρόν καί τόν Ἰταλό Πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι θά ἀρχίσει μετά τίς γαλλικές ἐκλογές τοῦ Μαΐου καί θά εἶναι θυελλώδης. Κανείς δέν ἐξασφαλίζει ὅτι τό ἑλληνικό αἴτημα γιά ἐξαίρεση τῶν ἀμυντικῶν δαπανῶν ἀπό τόν τρόπο ὑπολογισμοῦ τοῦ ἐλλείμματος θά γίνει πράξη. Ἡ κατάσταση πού ἐπικρατεῖ στήν Εὐρώπη στήν μετα-Μέρκελ ἐποχή δέν εἶναι ἡ ἰδεώδης. Τό Πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο ἀμφισβητεῖ τήν ἐπικράτηση τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου ἔναντι τοῦ ἐσωτερικοῦ, καί χῶρες ὅπως ἡ Οὑγγαρία, σπεύδουν νά υἱοθετήσουν μία τέτοια ἄποψη πού προοπτικά μετά τό Βrexit ὁδηγεῖ σέ Polexit. Καί ἴσως σέ ξήλωμα τοῦ πουλόβερ τῆς ἑνιαίας Ἕνωσης. Ἡ συλλογική δράση στήν Ἕνωση μοιάζει νά ὑποχωρεῖ. Στό τελευταῖο Eurogroup ἡ Ὁλλανδία ἐπανέφερε τήν θεωρία, «ὁ καθένας μόνος του», γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς κρίσης.
Τούτων δοθέντων λοιπόν καί λίγο πρίν ἀπό τήν ψήφιση τοῦ προϋπολογισμοῦ ὅλα μοιάζουν «στόν ἀέρα». Μέ βεβαιότητα ὁ οἰκονομικός σχεδιασμός παροχῶν τῆς Κυβέρνησης καί κατ’ ἐπέκτασιν καί ὁ ἐκλογικός της σχεδιασμός, ἄν ὑπάρχει. Χωρίς δεδομένα ἐκλογική στρατηγική δέν χαράσσεται. Εἰδικῶς ἄν ἐπίκεινται ἐκλογές μέ ἁπλή ἀναλογική σέ θυελλῶδες οἰκονομικό κλῖμα πού ἐνδεχομένως νά μήν εὐνοεῖ καί τό κλῖμα παρατεταμένης ἀστάθειας πού θά προκαλέσει τυχόν νέα ἐπαναληπτική ἐκλογή. Ἡ παράταση τῆς ἐνεργειακῆς κρίσης ἕως τό πρῶτο ἑξάμηνο τοῦ 2022 (μέ ὅποιο ἀποτύπωμα φέρει στούς πολιτικούς συσχετισμούς), ἡ αὔξηση τοῦ κόστους δανεισμοῦ, ἡ τυχόν –ὅ μή γένοιτο– ἐπιστροφή στά μνημόνια μέ προσφυγή σέ κεφάλαια τοῦ ΕSM (πού συνοδεύονται ἀπό ὅρους αἱρεσιμότητας), ἡ ἐπιστροφή τῆς Γερμανίας στήν «ὀρθοδοξία» τοῦ Σώυμπλε καί οἱ νέοι ἄνεμοι διαίρεσης στήν ΕΕ ἀλλάζουν ἐντελῶς τήν σκακιέρα. Παγκόσμια, πανευρωπαϊκή καί ἐσωτερική. Καί θέτουν ἐν ἀμφιβόλῳ, χωρίς καί νά τό ἀποκλείουν παντελῶς, κάθε σενάριο γιά ἐκλογές τόν Ἰούνιο ἤ τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2022.
