ΤΟ ΠΛΕΟΝ διάσημο κείμενο τῆς μεταπολίτευσης εἶναι ἡ ἱδρυτική διακήρυξη τοῦ ΠΑΣΟΚ.
Ἡ Διακήρυξη τῆς 3ης Σεπτεμβρίου. Μόνο πού ὅποιος κάνει τόν κόπο νά τό ἀναγνώσει, θά διαπιστώσει ὅτι τό κείμενο αὐτό, παρά τήν ἀδιαμφισβήτητη ἱστορικότητά του, ἔχει χάσει σέ πολλά σημεῖα του τήν ἐπικαιρότητά του. Ἀντιθέτως: Ἡ ἱδρυτική διακήρυξη τῆς ΝΔ ἡ ὁποία ἑορτάζει σήμερα τά 49α γενέθλιά της, παρά τό γεγονός ὅτι εἶναι ἕνα κείμενο 1.200 λέξεων πού ἔγραψε μέ τά χέρια του ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, στήν πράξη ἀπεδείχθη ντοκουμέντο μακρᾶς ἀντοχῆς. Ὅρισε καί ὁρίζει τίς ἡγεσίες της καί τόν κόσμο της. Δεσμεύει ἀπό λοξοδρομήσεις. Ἐμπνέει. Ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἐπικαλεῖται συνήθως δύο ἀποσπάσματά της, ὅταν αὐτό τόν συμφέρει στόν σχεδιασμό του. Τό σημεῖο ἐκεῖνο πού ὁ Καραμανλῆς ἀπό τό 1974 ἀποκηρύσσει τίς παραπλανητικές ἐτικέττες Ἀριστερά, Δεξιά, Κέντρο, ὑπό τήν προϋπόθεση ὅτι ὑπηρετοῦνται «τά ἀληθινά συμφέροντα τοῦ Ἔθνους» καί τό ἀπόσπασμα γιά τήν διάσωση ἀπό τήν παράδοση μόνον ὅσων ὁ χρόνος θεωρεῖ σωστά καί χρήσιμα. Τά ἀποσπάσματα γιά τούς ξένους προστάτες, γιά τά εὐρύτερα σχήματα ἐθνικῆς ἑνότητας, γιά τήν ταύτιση ἔθνους καί λαοῦ, γιά τήν συμμετοχή τῶν λαϊκῶν τάξεων στήν κατανομή τοῦ ἐθνικοῦ πλούτου, γιά τήν σύνδεση ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας καί λαϊκῆς κυριαρχίας, σπανίως χρησιμοποιοῦνται. Παραθέτω ἀκολούθως τό κείμενο τῆς ἱδρυτικῆς διακηρύξεως στό σύνολό του σχεδόν. Ὁ καθένας ἔχει τήν σοφία γιά νά καταλάβει σέ ποιές ἱδρυτικές ἐπιταγές της εἶναι πιστή σήμερα ἡ παράταξη καί σέ ποιές εἶναι… ἄπιστη!
«Τό μέγα θέμα τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ἡ δημοκρατία. Ὅλοι μιλοῦν περί δημοκρατίας, ὀλίγοι ὅμως τήν καταλαβαίνουν˙ καί ὀλιγότεροι ἔχουν τή θέληση καί τήν ἱκανότητα νά τήν ἐφαρμόζουν.
Ἀπό τίς 140 χῶρες πού ὑπάρχουν στόν κόσμο, μόνον 19 ἔχουν πραγματική δημοκρατία. Τοῦτο σημαίνει ὅτι αὐτό τό θαυμάσιο καί εὐαίσθητο πολίτευμα εἶναι δύσκολο στήν ἐφαρμογή του. Καί προϋποθέτει εἰδικές συνθῆκες, χωρίς τίς ὁποῖες δέν ἠμπορεῖ νά ἀνθίσει καί νά καρποφορήσει.
Δημοκρατία θά ἤθελαν νά ἔχουν ὅλοι οἱ λαοί. Ἀλλά δέν τήν ἔχουν παρά μόνο ἐκεῖνοι πού, ἐκτός ἀπό τήν συνειδητοποίηση τῶν προτερημάτων της, σέβονται καί τούς ὅρους τῆς λειτουργίας της.
Ἡ Νεωτέρα Ἑλλάς υἱοθέτησε τήν δημοκρατία ὡς σύστημα διακυβερνήσεως. Καί ἦτο φυσικόν, ἀφοῦ γεννήθηκε στόν τόπο μας. Ἐλειτούργησε ὅμως ἀτελῶς καί παρουσίασε συχνές καί μακρές διαλείψεις. Ἀλλεπάλληλα ὑπῆρξαν τά κινήματα, οἱ ἐπαναστάσεις, οἱ δικτατορίες, οἱ μεταπολιτεύσεις, οἱ ἐμφύλιοι πόλεμοι. Ἀντιθέτως, ὀλίγες καί βραχεῖες ὑπῆρξαν αἱ περίοδοι τῆς δημοκρατικῆς διακυβερνήσεως τῆς χώρας –φωτεινά διαλείμματα στήν ταραγμένη ἱστορία τῆς συγχρόνου Ἑλλάδος.
Ἄν δέν ἐλειτούργησε ὁμαλά ἡ δημοκρατία στήν Ἑλλάδα, αὐτό ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι ἔλειψαν ἤ δέν μπόρεσαν νά δημιουργηθοῦν οἱ ὅροι τῆς ὑπάρξεώς της. Οἱ ὅροι δέ αὐτοί εἶναι τό ἤπιο πολιτικό κλῖμα, τά ἥμερα πολιτικά ἤθη καί θεσμοί πού νά προσαρμόζονται στίς ἰδιαίτερες συνθῆκες τοῦ τόπου μας.
Οἱ Ἕλληνες ἔχουν τήν γεύση ὅλων τῶν πολιτικῶν καταστάσεων. Γεύση τόσο πικρή, πού νά μή συγχωρεῖ καινούργια σφάλματα καί πλάνες. Ἤδη εἰσερχόμεθα σέ νέα περίοδο τῆς ἐθνικῆς μας ζωῆς. Καί ὀφείλουμε, μέ τήν πεῖρα τοῦ παρελθόντος, νά δημιουργήσουμε τίς ἀναγκαῖες προϋποθέσεις γιά νά ἀποκτήσωμε, ἐπί τέλους, μίαν ὑγιᾶ καί βιώσιμη δημοκρατία. (…)
Τό σπουδαῖο ὅμως αὐτό ἔργο, πού συνετελέσθη ταχύτατα καί μεθοδικά, δέν σημαίνει ὅτι ἔλυσε κατά κάποιο τρόπον ἀσφαλῆ καί μόνιμο τό πρόβλημα τῆς ἑλληνικῆς δημοκρατίας. Κίνδυνοι ὑπάρχουν πάντοτε. Καί θά ἀπαιτηθῇ ἡ ἐπαγρύπνησις ἀλλά καί ἡ συσπείρωσις τοῦ λαοῦ σέ ἰσχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, ἱκανούς νά προστατεύσουν τήν δημοκρατία, ὄχι μόνον ἀπό τόν κομμουνισμό καί φασισμό, ἀλλά καί ἀπό τά αἴτια πού προκάλεσαν στό παρελθόν τήν πτώση της.
Γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν ἐθνικό σκοπό ἐθεώρησα καθῆκον μου νά δημιουργήσω μιάν εὐρεῖα καί ζωντανή πολιτική παράταξη –τήν Νέα Δημοκρατία. (…)
Ἡ παράταξις τῆς Νέας Δημοκρατίας συγκροτεῖται ἀπό ἔμπειρες καί ὑγιεῖς, ἀλλά καί ἀπό νέες προοδευτικές καί ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις συντονισμένες στόν ἴδιο σκοπό: νά κάμουν στήν Ἑλλάδα πράξη τήν ἐπωνυμία τῆς παρατάξεως –νά δώσουν στήν χώρα μία νέα δημοκρατία.
Νέα Δημοκρατία εἶναι ἡ πολιτική παράταξις τοῦ ταυτίζει τό Ἔθνος μέ τόν Λαόν, τήν Πατρίδα μέ τούς Ἀνθρώπους της, τήν Πολιτεία μέ τούς Πολῖτες της, τήν Ἐθνική Ἀνεξαρτησία μέ τήν Λαϊκή Κυριαρχία, τήν Πρόοδο μέ τό Κοινό Ἀγαθό, τήν Πολιτική Ἐλευθερία μέ τήν Ἔννομη Τάξη καί τήν Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Νέα Δημοκρατία εἶναι τό σύστημα μέ τό ὁποῖο οἱ ὀλιγώτεροι καί οἱ ἐπώνυμοι καθοδηγοῦν ἀντί νά καταδημαγωγοῦν, ἐκπροσωποῦν ἀντί νά καταδυναστεύουν –καί σέ τελική ἀνάλυση ὑπηρετοῦν– καί περισσότερους καί ἀνωνύμους.
Νέα Δημοκρατία εἶναι ἡ κίνηση πού ἐπιλέγει καί συντηρεῖ ἀπό τήν παράδοση μόνον ὅσα ὁ χρόνος ἀπέδειξε σωστά καί χρήσιμα. Καί προχωρεῖ διαρκῶς μέ μεγάλα, τολμηρά ἀλλά καί ἀσφαλῆ βήματα στίς νέες διαρκῶς ἐξελισσόμενες συνθῆκες.
Νέα Δημοκρατία εἶναι ἡ πολιτική παράταξις πού ἀγνοεῖ τίς διενέξεις καί τούς διχασμούς τοῦ παρελθόντος –πού τόσα δεινά ἐπεσώρευσαν στόν τόπο μας– καί προσανατολίζεται στά εὐρύτερα δυνατά σχήματα ἐθνικῆς ἑνότητος.
Ἡ παράταξις τῆς Νέας Δημοκρατίας ζητεῖ γιά τήν πραγματοποίηση τῶν σκοπῶν της τήν συνεργασία τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καί ἰδιαίτερα τῆς νέας γενιᾶς.
Καί ὑπόσχεται:
– Ὅτι θά ὑπηρετεῖ πάντα καί μόνο τά ἀληθινά συμφέροντα τοῦ ἔθνους, πού βρίσκονται πέρα καί πάνω ἀπό τίς παραπλανητικές ἐτικέτες τῆς Δεξιᾶς, τοῦ Κέντρου καί τῆς Ἀριστερᾶς.
– Ὅτι θά θεωρεῖ πάντα ὅλους τούς Ἕλληνες ὄχι μόνο ἴσους ἀπέναντι τῶν νόμων, ἀλλά καί μέ ἴσα δικαιώματα ἀπέναντι τῶν βιωτικῶν εὐκαιριῶν καί τῶν δυνατοτήτων πού διανοίγει ὁ πολιτικός, οἰκονομικός καί κοινωνικός βίος.
– Ὅτι ἡ ἐλεύθερη οἰκονομία στήν ὁποία πιστεύει ἡ Νέα Δημοκρατία δέν ἠμπορεῖ νά ἀποκλείσει τήν διεύρυνση τοῦ οἰκονομικοῦ τομέως τόν ὁποῖο ἐλέγχει τό κράτος. Καί ἡ ἰδιωτική πρωτοβουλία δέν ἠμπορεῖ νά βρεί τήν δικαίωσή της χωρίς παράλληλη συμμετοχή τῶν εὐρυτέρων λαϊκῶν τάξεων στήν κατανομή τοῦ ἐθνικοῦ προϊόντος. Κάθε πολίτης τῆς χώρας αὐτῆς πρέπει νά γίνει ἐργάτης μαζί καί νομεύς τῆς οἰκονομικῆς εὐημερίας καί νά αἰσθάνεται ἥσυχος γιά τό μέλλον του καί γιά τό μέλλον τῶν παιδιῶν του.
Ὅτι θά ἀνανεώνεται διαρκῶς ἀπό τίς νέες δυνάμεις τῆς χώρας, τίς ὁποῖες θεωρεῖ πάντα προνομιοῦχες, γιατί ἐμφανίζουν ἀμεσώτερα τόν παλμό τῆς ἐποχῆς μας.
– Ὅτι θά ἐπενδύσει ὄχι μόνον ἀπό τό περίσσευμα ἀλλά καί ἀπό τό ὑστέρημα τοῦ ἐθνικοῦ πλούτου στήν παιδεία, τήν ἐπιμόρφωση καί τήν ἐπιστημονική ἔρευνα, γιατί πιστεύει ὅτι οἱ πνευματικές καί πολιτιστικές ἀξίες εἶναι αὐτές πού προσδιορίζουν μονιμώτερα τήν μοῖρα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους.
– Ὅτι δέν θά φεισθεῖ κόπων καί θυσιῶν γιά νά καταστήσει τήν Ἑλλάδα ἰσχυρή καί ἀπρόσβλητη. Μέ ἐκσυγχρονισμένες τίς Ἔνοπλες Δυνάμεις ἡ ἀνεξαρτησία τῆς Ἑλλάδος θά κατοχυρωθεῖ. Καί θά εἶναι σεβαστή ἀπό ὅλους, χωρίς τήν ἀνάγκη ἄλλων προστατῶν ἐκτός ἀπό τούς συλλογικούς ὀργανισμούς στούς ὁποίους θά μετέχει μέ τήν ἐλεύθερη βούλησή της καί σύμφωνα μέ τά πάγια συμφέροντα τοῦ Ἑλληνισμοῦ, στά ὁποῖα περιλαμβάνεται καί ἡ μοῖρα τῆς Κύπρου.
– Ὅτι θά ἀγωνισθεῖ γιά τήν πλήρη καί καθολική κατοχύρωση τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας καί ὅτι θά ἐπιδιώξει πρός τοῦτο τήν προσαρμογή τοῦ πολιτεύματος πρός τίς συνθῆκες τῆς ἑλληνικῆς πραγματικότητος.
Ἡ Νέα Δημοκρατία πιστεύει ὅτι ἡ Ἑλλάς ὄχι μόνο δικαιοῦται ἀλλά καί ἠμπορεῖ νά ἐξασφαλίσει τήν ἐξέχουσα θέση καί τήν εὐτυχία τοῦ λαοῦ της μέσα στήν Εὐρώπη ὅπου ἀνήκει, ἄν ἐπιστρατεύσει ὅλες τίς ἱκανότητες καί ἄν ἀξιοποιήσει ὅλες τίς ἀρετές τοῦ λαοῦ της.
Ἀνεξάρτητα ἀπό τό μέγεθός της. Ἡ Ἑλλάς μέ τήν πνευματική κληρονομιά της, τήν ἀκτινοβολία τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλά καί τήν ζωντάνια τοῦ λαοῦ της ἠμπορεῖ νά συμβάλλει πολιτικά, ἠθικά καί πολιτιστικά στήν πραγματοποίηση τῆς ἰδέας μιᾶς ἑνωμένης Εὐρώπης.
Βασική ὅμως προϋπόθεσις γιά ὅλα αὐτά εἶναι ἡ θεμελίωσις στόν τόπο μας τῆς ἀληθινῆς καί συγχρόνου δημοκρατίας. Σ’ αὐτήν ἀφιερώνεται, ὁλόκληρη καί ὁμόθυμη, ἡ μεγάλη παράταξις τῆς Νέας Δημοκρατίας.
Καλῶ ὅλους ἐκείνους πού συμμερίζονται τήν ἀγωνία καί τίς ἐλπίδες μου γιά τό μέλλον, ὅλους ἐκείνους πού διακαίονται ἀπό τόν πόθο μιᾶς πολιτικῆς ἀναγεννήσεως, νά συστρατευθῦν μαζί μας. Καί ἀπευθυνόμενος ἰδιαίτερα πρός τούς νέους, τούς καλῶ νά ἀποτελέσουν τήν πρωτοπορία σέ αὐτήν τήν ἐξόρμηση τῆς ἐθνικῆς δημιουργίας. Γιά μιά ὑπερήφανη καί εὐτυχισμένη Ἑλλάδα!
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ»
