Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ βρίσκεται σήμερα σέ ἕνα μεταίχμιο
Οἱ Ἕλληνες βιαζόμαστε γενικῶς νά περάσουμε μετά ἀπό μία δεκαετία μνημονίων καί μία διετία πανδημίας στό ἑπόμενο στάδιο. Νά βγοῦμε ἀπό τήν γωνία στήν ὁποία μᾶς εἶχαν βάλει καί νά ἀνοίξουμε περπατησιά. Καί ὑπό αὐτήν τήν ἔννοια, θέλουμε νά ξεχάσουμε. Νά πᾶμε παρακάτω. Νά μήν ἐγκλωβιστοῦμε στό χθές.
Ἡ συζήτηση γιά τά αἴτια τῆς χρεοκοπίας, τούς χειρισμούς τῆς πολιτικῆς μας ἡγεσίας καί τήν συμπεριφορά τῶν δανειστῶν ἀποτελεῖ σήμερα γιά ἑκατομμύρια Ἕλληνες ἕνα κακό ὄνειρο, πού θέλουμε νά ἀφήσουμε πίσω μας τό ταχύτερο δυνατόν. Ἡ ἔγνοια μας εἶναι νά ἀπολαύσουμε τήν ἀποκατάσταση τοῦ ὀνόματός μας, τό ὁποῖο στιγματίστηκε βαρειά ἐκείνη τήν περίοδο σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο. Κάθε συζήτηση πού ἀφορᾶ τό παρελθόν, λοιπόν, ἀντιμετωπίζεται μέ δυσθυμία. Σάν περσινά ξινά σταφύλια.
Ἀπό τήν ἄλλη ὅμως, ἄν θέλουμε αὐτή τή φορά νά ἀπολαύσουμε τήν φήμη μας, καί εἶναι σίγουρα ἐντυπωσιακό τό πῶς καταφέραμε μέσα σέ λίγο χρονικό διάστημα νά πετάξουμε ἀπό πάνω μας ὅλες τίς ρετσινιές πού μᾶς φόρτωσαν (μέ συνέπεια νά θεωρηθοῦμε στό μέλλον λαός ὑπόδειγμα στήν διαχείριση κρίσης), τότε ἡ συζήτηση γιά τήν ἱστορία μας εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητη. Ὅποια αἰσθήματα καί ἄν μᾶς προκαλεῖ.
Τά βιβλία πού ἐκδίδονται αὐτή τήν ἐποχή ἀλλά καί προηγουμένως γιά τήν διαχείριση τῆς οἰκονομικῆς κρίσης κατά τή διάρκεια τῶν μνημονίων, μπορεῖ νά μήν προκαλοῦν ρίγη συγκινήσεως ἤ φρενίτιδα ἐνθουσιασμοῦ, μπορεῖ κανείς νά μήν τά παίρνει μαζί στήν παραλία γιά μελέτη, ὡστόσο ἀπό τή στιγμή πού τυπώθηκαν, θά ὑπάρχουν. Θά μείνουν ἐκεῖ ἕτοιμα, γιά ὅποιον θέλει νά ἀντιληφθεῖ τί δέν πρέπει νά κάνει ἡ χώρα στό μέλλον καί οἱ γενιές πού ἔρχονται, γιά νά ἀποφύγουν ἀντίστοιχες περιπέτειες.
Ὑπό αὐτήν τήν ἔννοια, θεωρῶ χρήσιμο ἐπί τῆς ἀρχῆς τό τελευταῖο συγγραφικό ἐγχείρημα τοῦ Εὐάγγελου Βενιζέλου, πού φέρει τόν τίτλο Ἐκδοχές πολέμου καί κυκλοφορεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις Πατάκη. Θά τό διαβάσω. Καί εἴτε συμφωνήσω μέ τήν προσέγγιση τοῦ κυρίου Βενιζέλου εἴτε διαφωνήσω (πιθανότερο τό δεύτερο), εἶμαι βέβαιος πώς θά ἔχω κέρδος ἀπό τήν μελέτη τῆς πληροφορίας.
Στήν ὁμιλία πού πραγματοποίησε προχθές τό βράδυ στό Βυζαντινό Μουσεῖο ὁ πρώην ἀντιπρόεδρος τῆς κυβέρνησης Σαμαρᾶ καί πρόεδρος τοῦ ΠΑΣΟΚ, εἶπε κάτι περίπου δολοφονικό: ὅτι «ἡ ἀκρίβεια στήν παράθεση τῶν γεγονότων εἶναι καμιά φορά πιό αὐστηρή καί ἀπό τούς χαρακτηρισμούς». Ἄνθρωποι πού τόν ξέρουν, ὑποστηρίζουν ὅτι αὐτό τό καρφί ἀπευθυνόταν στόν Γιῶργο Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος μολονότι προσεκλήθη στήν ἐκδήλωση δέν παρέστη. Καί δέν παρέστη γιατί γνωρίζει ὅτι τό βιβλίο περιέχει δυσάρεστες ἀλήθειες. Δυσάρεστες ἀκρίβειες. Καί, ὡς γνωστόν, τό πιό κοφτερό μαχαίρι εἶναι τό βαμβάκι.
Ὁ κύριος Βενιζέλος μπορεῖ νά κριθεῖ καί νά ἐπικριθεῖ γιά τήν διαχείριση τῶν πεπραγμένων του τόσο ὡς ὑπουργός τῶν Οἰκονομικῶν τοῦ ΠΑΣΟΚ ὅσο καί ὡς ἀντιπρόεδρος τῆς κυβέρνησης Σαμαρᾶ, ὡστόσο εἶναι γνωστό τοῖς πᾶσι ὅτι τό πρῶτο κρίσιμο ἔτος τῆς διακυβέρνησης Παπανδρέου, πού κρίθηκε ἡ ὑπαγωγή τῆς χώρας στά μνημόνια, ἔμεινε ἐκτός τοῦ σκληροῦ πυρῆνα λήψεως ἀποφάσεων. Κάτι πού ἀναγνωρίζει στό βιβλίο του Χρόνια δοκιμασίας, πού κυκλοφορεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις Ἀλεξάνδρεια ὁ πρώην ὑπουργός Χάρης Καστανίδης, ὁ ὁποῖος ἀποκαλύπτει ὅτι ὁ πρωθυπουργός ἄφηνε στό βαθύ σκοτάδι τόν ὑπουργό Ἀμύνης του γιά κρίσιμες ἀποφάσεις. Ὅπως, γιά παράδειγμα, ἦταν ἡ νομοθετική πρωτοβουλία γιά τήν καθιέρωση τοῦ δημοψηφίσματος.
Ἔχουν ἀξία, λοιπόν, οἱ ἐπισημάνσεις Βενιζέλου ὄχι διότι ὁ ἴδιος ἀξιολογεῖται γιά τούς χειρισμούς του σέ μία κατάσταση, κατά τήν ὁποία παρέλαβε τήν χώρα ὑπαχθεῖσα στά νύχια τοῦ Διεθνοῦς Νομισματικοῦ Ταμείου. Στρατηγική ἀπόφαση ἡ ὁποία ἐλήφθη, ὅπως μοῦ εἶχε ἀποκαλύψει σέ τηλεοπτική συνέντευξη ὁ Ἀνδρέας Λοβέρδος, σέ ἕνα ὑπουργικό συμβούλιο πού δέν τηρήθηκαν πρακτικά! Ἔχουν ἀξία οἱ ἐπισημάνσεις του γιατί βοηθοῦν στό ἑξῆς: Ὁ Παπανδρέου ἀξιολογεῖται γιά μία κατάσταση στήν ὁποία ὁδήγησε τήν χώρα καί τήν ὁποία θά μποροῦσε νά ἔχει ἀποφύγει. Θά μποροῦσε νά τήν εἶχε ἀποφύγει ἄν εἶχε συναινέσει στά μέτρα πού τοῦ ζήτησε νά λάβουν ἀπό κοινοῦ ὁ Κώστας Καραμανλῆς τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2009. Θά τήν εἶχε ἀποφύγει ἄν δέν προσέφευγε σέ μπαράζ λαϊκισμοῦ στίς ἐκλογές τοῦ 2009 μέ τό περίφημο «λεφτά ὑπάρχουν». Θά μποροῦσε νά τήν εἶχε ἀποφύγει ἄν ἀμέσως μετά τίς ἐκλογές διέκοπτε τόν λαϊκισμό, ἀθετοῦσε τίς ὑποσχέσεις του καί λάμβανε μέτρα, χρεώνοντάς τα ἔστω στήν προηγούμενη κυβέρνηση. Ὅμως, ὁ Παπανδρέου συνέχισε τό ἀμέριμνο ταξίδι του «λεφτά ὑπάρχουν», ἀπέρριψε διά τοῦ Παπακωνσταντίνου πρόταση τοῦ Γιοῦνκερ γιά εὐρωπαϊκό μνημόνιο χωρίς Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο τόν Νοέμβριο τοῦ 2009, συνέταξε ἕναν προϋπολογισμό παροχῶν καί τελικά ἔριξε τή χώρα στά βράχια τῆς ἐξάρτησης, στό Καστελλόριζο, τόν Μάϊο τοῦ 2010. Χορεύοντας, μάλιστα, καί ἕνα… ὑπερήφανο ζεϊμπέκικο γιά αὐτήν του τήν ἐπιτυχία σέ ἕνα ξενυχτάδικο τῆς Νέας Ἐρυθραίας.
Προφανῶς, κάθε κυβέρνηση αὐτῆς τῆς ἱστορικῆς περιόδου ἔχει τίς εὐθῦνες της. Ἄλλες λιγότερο, ἄλλες περισσότερο. Τό μέγα θέμα εἶναι, ὅμως, ὅτι ἀνεξαρτήτως βαθμοῦ εὐθυνῶν, ἡ παρτίδα γιά τήν Ἑλλάδα, ὅπως ὁμολογοῦν πλέον ὅλοι οἱ ξένοι πρωταγωνιστές τῆς περιόδου ἐκείνης, σωζόταν. Δέν χρειαζόταν τόση ὕφεση. Ἡ ἐσωτερική ὑποτίμηση ἦταν ἀπόφαση τῆς τότε κυβέρνησης, μᾶς ἀποκάλυψε ὁ Σώϋμπλε.
Μέχρι νά μελετήσω, λοιπόν, τό βιβλίο τοῦ κυρίου Βενιζέλου, ἐπιλέγω ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του στό Βυζαντινό Μουσεῖο, τό ὁποῖο ἐπικυρώνει αὐτή τήν προσέγγιση τῶν πραγμάτων. «Ἀργήσαμε» ὁμολόγησε ὁ κύριος Βενιζέλος. Ἄν καί δέν θά ’πρεπε νά βάλει τόν ἑαυτό του σέ αὐτό τό πρῶτο πληθυντικό. Γιά τήν ἱστορία λοιπόν, παραθέτω τό ἐξαιρετικά ἐνδιαφέρον ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία του, μέ τό ὁποῖο χρεώνει εὐθῦνες ἀργοπορίας στόν Γιῶργο Παπανδρέου, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι ἄν στό μέλλον ποτέ ἡ χώρα –καί αὐτό εἶναι τό δίδαγμα– βρεθεῖ ἀντιμέτωπη μέ τέτοιου εἴδους προκλήσεις, δέν θά ἀργήσει ξανά ὅσο ἄργησε ὁ ΓΑΠ.
Δήλωσε, λοιπόν, προχθές τό βράδυ ὁ κύριος Βενιζέλος:
«Ἡ ἀλήθεια, ἐπίσης, εἶναι ὅτι ἀργήσαμε πάρα πολύ νά συνειδητοποιήσουμε πώς θά ἐξελιχθοῦν μέ εκθετικό ρυθμό τά προβλήματα. Ἤδη μέχρι τόν Νοέμβριο τοῦ 2009, ἕνα συμβολικό ἐρώτημα ἦταν ἄν θά παγώσουν οἱ μισθοί πάνω ἀπό 2.000 εὐρώ ἤ πάνω ἀπό 2.500 εὐρώ. Οἱ περικοπές πού ἔκανα στό Ὑπουργεῖο Ἀμύνης, τίς ὁποῖες μνημόνευσε ὁ Γιῶργος Ζανιᾶς προηγουμένως, ἦταν 1,6 δισεκατομμύρια εὐρώ, ποσό ἰσοδύναμο μέ τό πρῶτο κῦμα περικοπῆς συντάξεων. Οἱ συντάξεις πού περικόπηκαν μέ τήν πρώτη νομοθεσία, τή νομοθεσία τοῦ πρώτου μνημονίου, ἦταν 1,6 δισ. εὐρώ καί οἱ ἀμυντικές δαπάνες περικόπηκαν, γιά νά ὑπάρχει ἴση συνεισφορά, 1,6 δισεκατομμύρια εὐρώ».
»Ἀπό διακριτικότητα, ὁ Γιῶργος Ζανιᾶς δέν ἀναφέρθηκε σέ ἄλλες σκηνές, ὅπως στή συνεδρίαση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου στή Θεσσαλονίκη ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τῶν ἐγκαινίων τῆς Διεθνοῦς Ἔκθεσης τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2010, ὅταν ἔπρεπε νά διαμορφώσουμε τίς προϋποθέσεις γιά νά πᾶμε στό δεύτερο πρόγραμμα. Μετά τήν περιβόητη σύγκρουσή μου μέ τήν Τρόϊκα ἐδῶ στήν Ἀθήνα, 31 Αὐγούστου-1η Σεπτεμβρίου τοῦ 2011, εἴχαμε κάνει μία σειρά ἀπό συμφωνίες μέ τόν Γιοῦνκερ, τόν Σώϋμπλε, τόν Ρέν, καί ἔπρεπε νά δώσουμε μία λύση πρακτική μέ δημοσιονομικό ἀποτέλεσμα. Περιμένουμε, λοιπόν, νά ἀρχίσει ἡ συνεδρίαση καί ἔχουμε πάει μέ τόν Γιῶργο Ζανιᾶ στό «Μακεδονία Palace» καί ἀγναντεύουμε τόν Θερμαϊκό καί ἐκεῖ καταλήγουμε στό ὅτι ἡ μόνη λύση εἶναι ἕνα μέτρο σάν τό ΕΕΤΗΔΕ, πού θά εἰσπραχθεῖ καί μέσῳ τῆς ΔΕΗ, πού ἔγινε ὁμόφωνα καί μέ πολύ μεγάλη χαρά, σχεδόν λυτρωτικά, δεκτή ὡς πρόταση ἀπό τό Ὑπουργικό Συμβούλιο. Ἀλλά θά δεῖτε στό βιβλίο πῶς ἔγινε ἡ ἐξαγγελία καί ἡ διαχείριση αὐτῆς τῆς ὑπόθεσης ἡ ὁποία κρατᾶ ἕως σήμερα στήν πραγματικότητα»…
Ὁ λαϊκισμός συνεχιζόταν καί μετά τά μνημόνια!
