Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 24 Ἀπριλίου 1923
Ὡς νά μή μᾶς ἔφθαναν τόσα ἄλλα ζητήματα εἰς τήν ἐποχήν αὐτήν τῶν μεγάλων καί μικρῶν ζητημάτων, ἔχομεν καί ζήτημα μαντηλιοῦ. Οἱ ὑγιεινολόγοι ὅπως μᾶς ἐπληροφόρησε προχθές ὁ συντάκτης τῆς γειτονικῆς στήλης, καταδικάζουν μέ τήν σειράν τους καί τό μαντῆλι, ὡς τό ἀνθυγιεινότερον τῶν πραγμάτων. Συγκρατεῖ τά μικρόβια τῶν ἐκκριμάτων τῆς συναχωμένης μύτης, μολύνει μέ αὐτά τήν τσέπη τῶν ἀνδρῶν καί τά τσαντάκια τῶν κυριῶν καί δημιουργεῖ διαρκεῖς καί σταθεράς ἑστίας καταρραϊκοῦ μολυσμοῦ. Ἀλλά, ὅπως συμβαίνει πάντοτε, τήν ἐπιστημονικήν αὐτήν ἀνακάλυψιν, πρίν τήν κάμουν οἱ ἐπιστήμονες ὑγιεινολόγοι, τήν εἶχε κάμει ἡ σοφή παρατήρησις τοῦ λαοῦ. Ὅταν πρωτοεισήχθησαν ἀπό τούς ξένους εἰς τήν Ἑλλάδα τά τετράγωνα αὐτά πανάκια τῆς καθαριότητος, οἱ ἡρωικοί πατέρες μας τά εἶχαν ὑποδεχθῇ, ὅπως ἀναφέρουν οἱ χρονογράφοι τῶν ἀρχῶν τοῦ παρελθόντος αἰῶνος, μέ μορφασμόν ἀποτροπιασμοῦ.
-Γιά κύττα τους τούς βρωμοφράγκους! ἔλεγαν. Βγάζουνε τή μύξα τους καί τήν κρύβουνε μέσα στήν τσέπη τους.
Ἄν καλοσκεφθῇ κανείς, τό πρᾶγμα τό ὁποῖον μᾶς φαίνεται τόσον εὐπρεπές σήμερον, ἀνεξαρτήτως τῆς ἀνθυγιεινότητός του, εἶνε πράγματι ἀποτροπιαστικόν. Οἱ ἄνδρες τοῦ Ἀγῶνος δέν εἶχαν ἀπολύτως ἄδικον εἰς τόν ἀποτροπιασμόν των. Τό μαντῆλι εἶνε μία ἐφεύρεσις τῶν νεωτέρων χρόνων, οἱ ὁποῖοι δέν εἶνε εἰς ὅλα καλλίτεροι ἀπό τούς παλαιούς. Κατά τόν Χρυσοῦν Αἰῶνα τῶν Ἀθηνῶν εἶνε ἀπολύτως βέβαιον, ὅτι τό μαντῆλι ἦτο ἐντελῶς ἄγνωστον. Ὁ Περικλῆς, χωρίς ἀμφιβολίαν, δέν ἔκρυψε ποτέ τά ἐκκρίματα τῆς μύτης του εἰς τό θηλάκιον τοῦ χιτῶνός του. Καί ἡ ὡραία Ἀσπασία, ἡ ὁποία, μέ τάς μεταβολάς τοῦ ἀστάτου αὐτοῦ κλίματος, εἶχε τήν φιλάρεσκον ἀπρονοησίαν νά ἐκτίθεται ἱδρωμένη εἰς τά ρεύματα καί ἦτο διαρκῶς συναχωμένη, εἶνε ἐπίσης βέβαιον, ὅτι μετεχειρίζετο διά τό συνάχι της τά ἴδια ἁπλά καί πρακτικά μέσα, ποῦ μεταχειρίζεται καί σήμερον μία χωρική τῶν Ἀττικῶν μεσογείων. Ἡ ὡραία καί υγιενή παράδοσις ἐξηκολούθησε, φυσικά, διά μέσου τῶν αἰώνων. Καί ὁ ἐπιτήδειος χειρισμός τῶν δύο δακτύλων, τόν ὁποῖον ἀπεμάθαμεν ἐν τῷ μεταξύ εἶχεν ἀποτελέσει λαϊκόν Ἑλληνικόν αἴνιγμα, τό ὁποῖον, ἄν εἶνε κἄπως σκοτεινόν καί δύσλυτον σήμερον, ἐλύετο, πρό ὀλίγων χρόνων ἀκόμη καί ἀπ’ αὐτά τά μικρά παιδάκια.
-Δύο τήν ἐπιάσανε, στό δρόμο τήν πετάξανε. Τί εἶνε παιδί μου;
-Ἡ μύτσα, μάννα.
-Μπράβο, παιδάκι μου. Ἐσύ θά γίνῃς μεγάλος ἄνθρωπος.
Δυστυχῶς, δέν πρόκειται νά ἐπανέλθωμεν εἰς τά ἁπλά καί ὑγιεινά μέσα τῆς σωματικῆς καθαριότητος. Οἱ ὑγιεινολόγοι προτείνουν τά χάρτινα μαντήλια, τά ὁποῖα εἰσήχθησαν ἤδη εἰς τήν κοινήν χρῆσιν ὑπό τό ὄνομα: Ὁλλανδικά μαντήλια. Ἔχει ὁ καθένας μερικά ἀπ’ αὐτά ἐπάνω του καί ἀφοῦ τά μεταχειρισθῇ, τά πετᾷ μακρυά του. Ἀλλά ἐσκέφθησαν ἄραγε οἱ ὑγεινολόγοι τί θά συμβῇ μέ τήν μέθοδον αὐτήν; Οἱ δρόμοι θά γεμίσουν ἀπό βρώμικα μαντήλια, καί εἰς τάς Ἀθήνας, ὅπου οἱ δρόμοι εἶνε, ὡς γνωστόν, τό κοινόν δοχεῖον, θά ὀλισθαίνωμεν διαρκῶς ἐπί μικροβίων. Ἀλλά καί κάτι ἄλλο δέν ἐσκέφθησαν οἱ ὑγιεινολόγοι. Εἰς τάς Ἀθήνας, ὅπου οἱ περισσότεροι ἔχουν τήν ὡραίαν συνήθειαν νά καπνίζουν μέ τά ξένα σιγαρέττα, αὔριον θ’ ἀρχίζουν ν’ ἀπομύσσωνται μέ τά ξένα μαντήλια.
Διότι, ἐφ’ ὅσον ὑπάρχουν ἐν χρήσει τά ὑπό κατάργησιν πάνινα μαντήλια, κανείς δέν δανείζεται τό μαντῆλι τοῦ ἄλλου, διά νά περιποιηθῇ τό συνάχι του. Τό πρᾶγμα ἔρχεται κἄπως ἀνάποδον, μολονότι δέν εἶνε καί ἐντελῶς ἀνεπιθύμητον μέ τάς σημερινάς τιμάς τοῦ μαντηλιοῦ. Ἀλλά, μέ τά χάρτινα μαντήλια, νέον εἶδος τζαμπατζήδων θά δημιουργηθῇ. Ὁ καλός φίλος, ἀφοῦ μᾶς ζητήσῃ καί λάβῃ τό σιγαρέττο του καί τήν φωτιάν του, θά ψάχνεται, θά ἀνακαλύπτῃ ὅτι ἐλησμόνησε τά μαντήλια του εἰς τό σπίτι καί θά μᾶς ὑποβάλῃ τήν σχετικήν φιλικήν αἴτησιν.
-Δέν μοῦ δίνεις, καϋμένε, ἕνα μαντῆλι; Ξέχασα νά πάρω μαζῆ μου κ’ ἔχω ἕνα διαβολεμένο συνάχι. Θά μέ ὑποχρεώσῃς!
Καί, ἄν μᾶς περισσεύουν μαντήλια, θά τόν ὑποχρεώνωμεν. Ἀλλά ποῦ θά πάῃ αὐτή ἡ κατάστασις; Ὡρισμένως οἱ νέαι ἀνακαλύψεις δέν γίνονται πάντα διά τήν εὐτυχίαν τῆς ἀνθρωπότητος. Ἡ Ἀσπασία τοῦ Περικλέους, χωρίς μαντῆλι, οὔτε πάνινον, οὔτε χάρτινον, ἦτο καί συναχωμένη ἀκόμη, πολύ εὐτυχεστέρα ἀπό καθημερινήν ἀπόγονόν της, χωρίς νά παύῃ νά εἶνε ταυτοχρόνως μία μεγάλη κυρία καί μιά μεγάλη γόησσα.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
