Θά τό δοῦμε κι αὐτό!

ΣΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ καμπές, ὅταν ἐμεῖς οἱ δημοσιογράφοι ἀδυνατοῦμε νά…

… κάνουμε πρόβλεψη –πρέπει νά ἔχουμε τήν αὐτογνωσία, ὅτι δέν τά ξέρουμε ὅλα καί ὅτι δέν εἴμαστε οἱ ἐξυπνάκηδες τοῦ κόσμου– προσφεύγω πάντοτε στίς συμβουλές καί στήν ἐμπειρία ἑνός παλαιοῦ μας διπλωμάτη, ὁ ὁποῖος εἶχε τήν τύχη νά ζήσει ἀπό κοντά πολύ μεγάλες κρίσεις. Τόσο ἐθνικές ὅσο καί γεωπολιτικές. Εἰδικά τήν περίοδο τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου. Ἡ γνώμη του ἔχει πάντοτε βαρύνουσα σημασία, διότι δέν μιλᾶ ἀφηρημένα καί θεωρητικά, ἀλλά συγκεκριμένα καί παραδειγματικά. Μέ βάση τήν ἐμπειρία του καί τήν γνώση του. Ἦταν ἀμφίθυμος ὅταν τόν κάλεσα. Ὁ λόγος του εἶχε ἕνα ναί μέν, μά καί ἕνα ἀλλά. Τό «ναί μέν» ἀφοροῦσε τίς εἰσβολές. Τό ποιός δικαιοῦται καί ποιός δέν δικαιοῦται νά καταγγέλλει τίς εἰσβολές. Τό «ἀλλά» ἀφοροῦσε τήν Ρωσσία. Ἦταν πολύ σκεπτικός γιά πρώτη φορά ὅσα χρόνια τόν γνωρίζω γιά τόν Πρόεδρο Πούτιν, ὁ ὁποῖος ἐμφανίζεται νά ἔχει χάσει τήν ψυχραιμία του.

«Ἄς εἴμαστε εἰλικρινεῖς, παιδί μου! Εἶναι ἡ πρώτη φορά στήν ἱστορία πού ἕνα κράτος εἰσβάλλει σέ ἄλλο; Οἱ Ἀμερικανοί δέν ἔκαναν εἰσβολή στό Βιετνάμ; Στό Ἀφγανιστάν; Στό Ἰράκ; Στήν Γιουγκοσλαβία διά τοῦ ΝΑΤΟ; Γιατί ἄραγε ἀκόμη καί σήμερα οἱ Ἀμερικανοί ἔχουν 10 ἀεροπλανοφόρα σέ ὅλους τούς ὠκεανούς; Τί τά χρειάζονται ἄν δέν τά θέλουν σέ ἑτοιμότητα γιά νά εἰσβάλουν ἄν τό ἐπιθυμοῦν σέ ὁποιαδήποτε περιοχή τοῦ πλανήτη; Οἱ Ἄγγλοι δέν ἔκαναν εἰσβολές στήν ἱστορία τους; Οἱ Γάλλοι δέν ἔκαναν; Ἄν γυρίσεις πίσω στήν ἱστορία, θά διαπιστώσεις ὅτι δέν ὑπάρχει ἔθνος ἰσχυρό, τό ὁποῖο νά μήν παραβίασε τήν ἐδαφική ἀκεραιότητα ἄλλου κράτους! Καταδικάζουμε βεβαίως τήν εἰσβολή τῶν Ρώσσων στήν Οὐκρανία, ἀλλά μεταξύ μας: Οὐδείς ἀναμάρτητος!»

Εἶχε δίκιο ὁ ἔμπειρος διπλωμάτης μας. Πράγματι οὐδείς ἀναμάρτητος. Καί ὅσοι σήμερα δικαίως διαμαρτύρονται γιά τήν ἀπώλεια τῶν ἀμάχων στόν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας, θά πρέπει νά κάνουν τήν αὐτοκριτική τους γιά τήν ἀπάθειά τους ὅταν χιλιάδες ἄμαχοι ἔχαναν τήν ζωές τους στόν πόλεμο τοῦ Βελιγραδίου καί βαπτίζονταν τότε ἀπό τό ΝΑΤΟ ὡς παράπλευρες ἀπώλειες. Ἰσχυρή ἐντύπωση ὅμως μοῦ προκάλεσε ἡ ἀνάλυση τοῦ πολύπειρου διπλωμάτη μας γιά τόν Πρόεδρο Πούτιν: «Μέχρι τώρα ἔχουμε δεῖ ὅλα τά σενάρια. Ἀλλά σενάριο νά γίνει ρεζίλι ἡ Ρωσσία δέν ἔχουμε ξαναδεῖ. Ὁ Ρῶσσος ἡγέτης συμπεριφέρεται ἀλλόκοτα. Δέν εἶναι μόνο ὅτι ἐξαπέλυσε ἀπειλές γιά πυρηνικό πόλεμο. Ὁ τρόπος πού μίλησε δημόσια στόν διοικητή τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν τῆς Ρωσσίας δέν ἦταν σωστός. Δέν προσβάλλεις τούς συνεργάτες σου σέ δημόσια θέα. Αὐτή ἦταν ἡ πρώτη ἀνησυχητική ἔνδειξη, ὅτι κάτι δέν πάει καλά», μοῦ εἶπε. Ὅταν ἀκοῦς τέτοια ἀπό κατά βάση συντηρητικούς ἀνθρώπους, εὔχεσαι οἱ ἐξελίξεις νά μήν πάρουν τέτοια τροπή πού αὔριο μεθαύριο νά φτάσουν ἔξω ἀπ’ τήν αὐλή σου στά Βαλκάνια. Διότι τό χειρότερο πού μπορεῖ νά συμβεῖ στόν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας, στόν ὁποῖο ἤδη ἔχουμε ἐμπλακεῖ καί μέ τήν ἀποστολή ἀμυντικοῦ ὑλικοῦ ἀλλά καί μέ τή βάση τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως, εἶναι ἡ γενίκευσή του σέ ὁλόκληρη τήν Εὐρώπη. Σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο. Διερωτήθηκα πάντως μέ ἀφορμή τήν παρατήρηση τοῦ ἔμπειρου διπλωμάτη γιά τό οὐδείς ἀναμάρτητος, γιατί αὐτή τή φορά ὑπάρχει τόσο σφοδρή ἀντίδραση καί τέτοιο κῦμα ἀλληλεγγύης γιά μία εἰσβολή, ἐνῶ στό παρελθόν ἀνάλογες βαπτίστηκαν ὡς ἐπιχειρήσεις ἐλευθερίας. Δέν μοῦ ἀρκεῖ τό γεγονός ὅτι ὁ εἰσβολέας εἶναι ἡ Ρωσσία. Νομίζω πώς τό πρόβλημα πέραν τῆς γεωπολιτικῆς διάστασης πού ὑπάρχει –ἡ Δύση ἐλέγχει συντριπτικά ὁλόκληρο τόν ἐπικοινωνιακό μηχανισμό τῶν μέσων ἐνημέρωσης– ὀφείλεται καί σέ κάτι ἀκόμη. Θῦμα τῆς εἰσβολῆς εἶναι ὁ δυτικός ἄνθρωπος. Οἱ εἰσβολές στό Βιετνάμ, τό Ἰράκ, τό Ἀφγανιστάν, ἀκόμη καί τήν Γιουγκοσλαβία ἀφοροῦσαν ἄλλους πολιτισμούς, ἄλλες ἐθνότητες καί ἄλλες θρησκεῖες. Πολιτισμούς καί κοινότητες τῆς Ἀνατολῆς, μέ τίς ὁποῖες οἱ ἄνθρωποι τῆς Δύσης δέν ἔχουν συναισθηματικούς δεσμούς. Γιά νά μήν πῶ ἐχθρότητα. Γι’ αὐτό ἄλλως τε, καί ὑπάρχει ἰσχυρή ἀντίδραση στά προσφυγικά ρεύματα ἀπό περιοχές τῆς Ἀνατολῆς μέ μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Στήν δέ Γιουγκοσλαβία ὑπῆρχε εὐαισθησία τῆς Δύσης γιά καθολικούς χριστιανικούς πληθυσμούς ὅπως οἱ Κροᾶτες, ἀλλά πλήρης ἀδιαφορία γιά ὀρθόδοξους πληθυσμούς ὅπως οἱ Σέρβοι.

Ἄς μήν ἀγνοοῦμε λοιπόν πέραν τῆς δικαιολογημένης εὐαισθησίας πού ὑπάρχει γιά τούς χιλιάδες Οὐκρανούς πού παίρνουν τόν δρόμο τῆς προσφυγιᾶς, ὅπως χιλιάδες Ἕλληνες ἔπαιρναν τόν ἴδιο δρόμο τό 1922, ὅτι ρόλο στήν ὀξύτητα τῆς διεθνοῦς ἀντίδρασης πέραν τῆς ἀντιπάθειας συγκεκριμένων δυτικῶν κέντρων γιά τή Ρωσσία καί τῶν συμφερόντων τους καί τό φυσικό ἀέριο, παίζει καί τό πολιτισμικό κριτήριο. Ἄλλο ἕνας πόλεμος μακριά ἀπό τήν καρδιά τῆς Εὐρώπης κι ἄλλο ἕνας πόλεμος στήν καρδιά τῆς Εὐρώπης. Περιττό καταληκτικά νά ἐπισημανθεῖ καί τό ἑξῆς: ἐκτός ἀπό τό πολιτισμικό κριτήριο στόν πυρῆνα τῆς πολεμικῆς ἀντιπαράθεσης πού ἐξελίσσεται ὑπάρχει καί τό ἰδεολογικό. Ὁ καπιταλισμός καί ὁ ἐλεύθερος ἀνταγωνισμός ἰσχύουν μόνον γιά τή Δύση. Ὄχι γιά τούς ἄλλους. Ὅταν ἡ Δύση πουλᾶ φυσικό ἀέριο στήν ἐλεύθερη ἀγορά τῆς Εὐρώπης, τότε αὐτό εἶναι καί καπιταλισμός καί ἐλεύθερος ἀνταγωνισμός. Ὅταν πουλᾶνε ἄλλοι στήν Εὐρώπη φυσικό ἀέριο, τότε αὐτό δέν εἶναι ἐλεύθερος ἀνταγωνισμός καί διαμόρφωση τιμῶν, ἀλλά ἐξάρτηση. Ὅμως ἄς περιοριστοῦμε σήμερα στίς ἐπισημάνσεις τοῦ πολύπειρου διπλωμάτη μας. Ὁ κόσμος μας ἔχει πάρει τήν κατηφόρα. Ἐπικίνδυνοι ἡγέτες κάνουν ἐπικίνδυνα πράγματα. Καί δυστυχῶς ἡ ἀναστροφή τῆς πορείας τῶν πραγμάτων κάθε μέρα γίνεται ὅλο καί πιό δύσκολη. Ὁ κόσμος ἐγκλωβίστηκε στά μίση του καί στά πάθη του. Τά γεωπολιτικά καί τά ἄλλα.