H Απαστράπτουσα Μαργαρίτα Πουρνάρα ἀνήγγειλε μέ πᾶσα ἐπισημότητα τήν ἔλευσή της στήν αἴθουσα «Σταῦρος Νιάρχος».
Τό σενάριο προέβλεπε ταυτόχρονη εἴσοδο τῆς Καγκελλαρίου καί τοῦ Ἀλέξη Παπαχελᾶ, ἀπό τίς δύο ἄκρες τῆς σκηνῆς, ἀλλά ἡ Μέρκελ καθυστέρησε γιά λίγα δευτερόλεπτα, μέ συνέπεια ὁ διευθυντής τῆς «Καθημερινῆς» νά κρυφτεῖ πίσω ἀπό τό video wall καί νά ρίχνει κλεφτές ματιές γιά νά δεῖ πότε θά φανεῖ ἡ προσκεκλημένη του.
Θά μποροῦσε νά εἶναι σκηνή ἀπό ταινία ἑλληνική μέ πρωταγωνιστή τόν Ντῖνο Ἠλιόπουλο καί τήν Γεωργία Βασιλειάδου, τό ἀκροατήριο γέλασε. Θά μποροῦσε ὅμως νά ἦταν καί σκηνή… Λυρική. Τά ἀπρόοπτα δέν τελείωσαν ὅμως ἐκεῖ. Ὁ ἔμπειρος δημοσιογράφος ξεκίνησε νά καλωσορίζει τήν Γερμανίδα πολιτικό, ἀλλά ἡ Μέρκελ πού εἶχε μπλεχτεῖ μέ τά καλώδια, τίς «ψεῖρες» καί μέ «τό «μαραφέτι» τῆς διερμηνείας, τόν σταμάτησε. Γιά νά γεφυρωθεῖ ἡ χασμωδία ὁ Παπαχελᾶς προσέφυγε ἔξυπνα στό χιοῦμορ: ἔρριξε τίς εὐθῦνες γιά τά τεχνικά προβλήματα στά ἀγγλικά στόν… Βαρουφάκη. Σέ αὐτό τό σημεῖο, ἡ Καγκελλάριος, πρίν κἄν ἀρχίσει ἡ συνομιλία, ἔδωσε τό πρῶτο ἐθνικό μάθημα: Τοῦ ἀπάντησε στά γερμανικά, ὄχι στά ἀγγλικά. Μάθημα γιά τούς ἐδῶ ἡγέτες μας πού μιλοῦν σέ διεθνῆ συνέδρια, ἀκόμη καί μέσα στήν Ἑλλάδα, στά ἀγγλικά. Ἡ ἑπόμενη μιάμισι ὥρα ἔμελλε νά εἶναι ἄκρως ἐνδιαφέρουσα.
Πρῶτον, γιατί ἡ Μέρκελ μέ τίς τοποθετήσεις γιά τά διεθνῆ ἔθεσε ἐκ νέου τόν ἑαυτό της στήν εὐρωπαϊκή καί παγκόσμια σκακιέρα «σέ περίπτωση πού….». Τήν ὥρα πού μιλοῦσε ἦταν ἤδη πρῶτο θέμα σέ ὅλα τά ξένα ΜΜΕ ἡ πρόταση μομφῆς πού κατατέθηκε στό Εὐρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τῆς τρέχουσας Προέδρου τῆς Κομμισσιόν φόν ντέρ Λάυεν. Δέν εἶπε κακή κουβέντα γιά τόν Μέρτς καί τήν πολιτική του γιά τούς μετανάστες (ἄν καί διαφωνεῖ, τόν χρειάζεται!), δέν εἶπε λέξη γιά τόν Ζελένσκυ, ἄφησε νά ἐννοηθεῖ ὅτι δέν τρελλαίνεται μέ τόν Πούτιν, ὁ ὁποῖος τῆς εἶπε ψέματα καί γιά τήν Κριμαία, ἀλλά καί γιά τήν εὐαισθησία της στήν θέα ἑνός σκύλου, ἔδειξε τήν ἀντιπάθειά της γιά τόν Τράμπ, («δέν μοῦ ἔκανε χειραψία ἐνῷ στόν Κινέζο Πρόεδρο ἔκανε χειραψία 18 δευτερολέπτων» –τά μέτρησε!), ἀποκάλυψε τήν φρίκη της γιά τόν Γιῶργο Παπανδρέου (οἱ γκριμάτσες της κάθε φορά πού ἐρωτᾶτο ἦταν πιό κραυγαλέες ἀπό τίς δηλώσεις της, φτυστή ὁ Σεφερλῆς), σχολίασε θετικά τόν Τσίπρα, γιατί σέ ἀντίθεση μέ τόν ΓΑΠ ἀπό τήν πρώτη τους συνάντηση στό Βερολῖνο «συμφωνήσαμε τό πλάνο». Ὡστόσο ξεκαθάρισε μέ τόν τρόπο της, πώς ἄλλα τά προσωπικά αἰσθήματα συμπάθειας ἤ ἀντιπάθειας γιά ἕναν πολιτικό ἡγέτη καί ἄλλο ἡ οὐσία τῆς ἴδιας τῆς πολιτικῆς, οἱ διακρατικές σχέσεις καί τά στρατηγικά συμφέροντα τῆς χώρας της.
Θύμισε μέ ἔνταση, γιά παράδειγμα, ὅτι εἶχε ταχθεῖ κατά τῆς ἐντάξεως τῆς Οὐκρανίας στό ΝΑΤΟ, κάτι πού σήμερα ἠχεῖ ὡς μουσική στό «Ὀβάλ Γραφεῖο» τοῦ Λευκοῦ Οἴκου. Ἄφησε παράθυρο γιά συμφωνία μέ τίς ΗΠΑ στό θέμα τῶν δασμῶν. Ἔθεσε ὡς κόκκινη γραμμή τήν μή ἐπέμβαση τῶν ΗΠΑ (Βάνς) στά ἐσωτερικά τῶν εὐρωπαϊκῶν χωρῶν καί ἰδίως τῆς Γερμανίας. Εἶπε πώς ἦταν γι’ αὐτήν «ρεάλ πολιτική» ἡ συνεννόηση μέ τήν Τουρκία λόγῳ προσφυγικοῦ. Τρόμαξε καί μέ τήν ἰδέα γιά τό τί θά σήμαινε γιά τήν Εὐρώπη ἄν μιά Ἑλλάδα τῆς δραχμῆς καλεῖτο νά διαχειριστεῖ τήν προσφυγική κρίση τοῦ 2016: «Ὅταν τά πράγματα πᾶνε χάλια μποροῦν νά πᾶνε ἀκόμη πιό χάλια!», τό δόγμα της. Γιά τήν ἴδια, δεδηλωμένη φιλοατλαντίστρια, ἦταν δοκιμασία ἡ διακύμανση τῶν σχέσεών της μέ τόν Ὀμπάμα καί τόν Τράμπ.
Τελευταῖο ἀλλά ὄχι ἔλασσον: Ἐπαίνεσε τόν πρώην Πρωθυπουργό τοῦ Βελγίου βάν Ρομπάι, πού ὡς Πρόεδρος τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συμβουλίου ἤξερε ἄριστα τήν τέχνη τοῦ συμβιβασμοῦ ὅπως ἀπεδείχθη στήν ἑλληνική κρίση. Ἐπελέγη γιά τήν θέση γιά τήν ἐμπειρία τῆς διοικήσεως μιᾶς πολύπλοκης χώρας, μικρογραφίας τῆς Ἑνώσεως, ὅπως τό Βέλγιο. Στήν οὐσία ἡ Καγκελλάριος μᾶς πέρασε τό μήνυμα, ὅτι λατρεύει τόν συμβιβασμό παρά τίς ρήξεις.
Δεύτερον, ἦταν ἐνδιαφέρουσα γιατί ἐπέτρεψε στόν ἑαυτό της νά «τσαλακωθεῖ» (κόντρα στήν ἀψεγάδιαστη καί ἀνέκφραστη ἀνατολικογερμανική εἰκόνα της ὅταν κυβερνοῦσε) καί γιατί ἀποκάλυψε τά κριτήρια μέ τά ὁποῖα στάθμιζε τίς ἀποφάσεις της. «Τσαλακωθεῖ» σημαίνει ὅτι μίλησε γιά τά κλάματα πού ἔβαλε στό Κάμπ Νταίηβιντ ὅταν τήν θεωροῦσαν «βραδύνου» καί «ἄρρωστο ἄλογο»: «Χάλια!» μονολόγησε μέ βροντερή φασίζουσα φωνή καί προσέθεσε μέ ὕφος ἀπόγνωσης: «Γυναῖκα μόνη σέ Σύνοδο Κορυφῆς κλαίει!». Μετά στόλισε τόν ἑαυτό της μέ διάφορες λέξεις: «Τρελλή», «κακός μπάτσος», «ἡ κακιά» καί μέ ἀποκαλύψεις γιά προσωπικά δεδομένα: «Ὁ Θεός νά βάλει τό χέρι του!» (ὁ πατέρας της ἦταν πάστορας.) Προσέφυγε ἀκόμη καί σέ περίεργες λεπτομέρειες: «Εἶδα γιά πρώτη φορά τήν Ἑλλάδα στό βάθος ἀπό τά βουνά τῆς Βουλγαρίας». Ἔδειξε ἐπίσης ὅτι εἶναι κλασσική πολιτικός ἰσορροπιῶν. Τά κριτήρια γιά τίς ἀποφάσεις της στήν κρίση τοῦ εὐρώ ἦταν τί λέει τό Συνταγματικό Δικαστήριο (θεσμικό), ἡ δημοφιλία τοῦ Σώυμπλε (ἐνδοκυβερνητικό), ἡ στάση τοῦ κυβερνητικοῦ ἑταίρου (διακομματικό), ἡ ἀνεξαρτησία τῆς ΕΚΤ (Ἑνωσιακό) καί ἐν τέλει οἱ ἴδιοι οἱ ψηφοφόροι της (πολιτικό). Στήν πραγματικότητα τά περισσότερα ἀπό αὐτά ἦταν τά ἄλλοθί της γιά νά διατηρεῖται ἰσχυρή στήν καρέκλα πού ἀγάπησε γιά 16 χρόνια.
Κλασσική χειραγωγός, ἀκόμη καί μέ κλάματα παρίστανε τό «θῦμα» καί διαχειριζόταν τόν χρόνο. Ἄν μέ τόν Τσίπρα εἶχαν συμφωνήσει τό πλάνο καί ἄν μᾶς τόν δικαιολόγησε ὅτι ἔκανε τά πάντα πρίν ὑπογράψει μνημόνιο, εἶναι ἀπίθανο νά μήν εἶχε ἀκούσει κἄν ὑπαινιγμό γιά τό δημοψήφισμα. Ἀπίθανο ἐπίσης ὅτι «αἰφνιδιάστηκε». Ἁπλῶς τῆς ἄρεσε ἡ «μανούβρα» καί τήν ὑποστήριξε γιατί τήν βόλευε. Στήν Γερμανία δύσκολα ἕνα «ὄχι» γίνεται «ναί», πού κερδίζει καί ἐκλογές.
Γιά τήν ἑλληνική κρίση τώρα, τά περισσότερα ἀπό ὅσα εἶπε, τά ἔχει γράψει στό βιβλίο της. Μιά γενική παρατήρηση: Ἐπιτέθηκε μέ βάση καί τά ἱστορικά δεδομένα σέ πολιτικούς πού δείχνουν ὅτι ἔχουν «τελειώσει».
Κυρίως στόν Γιῶργο Παπανδρέου τόν ὁποῖο κάρφωσε ὅτι πρῶτα πῆγε καί ζήτησε βοήθεια ἀπό τό ΔΝΤ καί μετά πῆγε στήν Εὐρώπη μέ τό ἀδιάφορο ὕφος του «δέν θέλω τίποτα» στήν ἐρώτηση «τί θέλεις ἐσύ;».
Ἀποκάλυψε μέ τόν τρόπο της μάλιστα ἐμμέσως ὅτι ὁ Παπανδρέου εἶχε περιθώρια διαπραγματεύσεως, ἀλλά ἄργησε πολύ («τόν Φεβρουάριο τοῦ 2010 κατάλαβα τό πρόβλημα μέ τό ἑλληνικό χρέος.») Ἡ φράση της στόν Σαρκοζύ ὅτι «ἄν ἔλεγε ὄχι ὁ ἑλληνικός λαός στό δημοψήφισμα τοῦ 2011 θά εἴχαμε μεγάλο πρόβλημα» (ἐννοοῦσε τίς τράπεζές της) ἐπιβεβαίωσε τόν Νῖκο Χριστοδουλάκη: «Γινόταν καί ἀλλιῶς!». Νωρίτερα ἀπό τό 2011. Δέν ἐπιτέθηκε σέ πολιτικούς πού ἔχουν ἐπιρροή στήν ἑλληνική κοινωνία ἤ τάσεις ἐπιστροφῆς στά δρώμενα. Γιά τήν Κυβέρνηση ἀναγνώρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα «ἔχει αἴγλη στίς διεθνεῖς ἀγορές» (μᾶλλον ἀγενές τό σταυροπόδι τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη στήν συνάντησή τους στήν οἰκία του.) Γιά τόν Κώστα Καραμανλῆ δέν εἶπε τίποτε, ἄν καί προκλήθηκε ἐμμέσως. Ἔχει τύψεις, ξέρει αὐτή. Γιά τόν Ἀντώνη Σαμαρᾶ εἶπε ὅτι εἶχαν «ἀντικρουόμενες ἀπόψεις», ἀλλά «ἤμουν στό πλευρό του στό αἴτημα γιά κούρεμα χρέους». Στόν Ἀλέξη Τσίπρα ἀναγνώρισε «εἰλικρίνεια», «μή παραπλάνηση» καί τόν αἰφνιδιασμό πού ἰσχυρίζεται πού ἔνοιωσε μέ τό δημοψήφισμα (τό ἀκροατήριο «πάγωσε» στούς ἐπαίνους αὐτούς). Παραδέχτηκε ἐμμέσως σέ «ψαγμένη» ἐρώτηση Παπαχελᾶ, ὅτι ἐπειδή δέν εἶχε ἐμπιστοσύνη σέ κανένα ἀπό τά μέρη ἔγραψε τήν συμφωνία γιά τό τρίτο μνημόνιο μέ τά ….χέρια της! Ἀπό τήν πολιτική μας τάξη συναντήθηκε ἰδιωτικῶς μέ τόν Εὐάγγελο Βενιζέλο, τόν Κωστῆ Χατζηδάκη καί τόν Ἀλέξη Τσίπρα (σέ δεῖπνο) καί μέ τόν Κυριάκο Πιερρακάκη καί τήν Ἀλεξάνδρα Παπαδοπούλου κατά μόνας. (Σύν τήν Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τόν Ἀντώνη Παπαδημητρίου τοῦ «Ἱδρύματος Ὠνάση» καί δύο ἐπιχειρηματίες, ἐπίσης, κατά μόνας.)
Συμπερασματικά: Αὐτό πού παρακολουθήσαμε στήν αἴθουσα «Σταῦρος Νιάρχος» ἦταν ἕναν rebranding τῆς Μέρκελ στόν εὐρωπαϊκό νότο καί γενικώτερα στήν εὐρωπαϊκή σκακιέρα. Δέν ἦρθε γιά νά κάνει βόλτα οὔτε γιά νά παρουσιάσει τό βιβλίο της. Εἶχε σκοπό. Εἶναι στρατηγικός παίκτης. Δέν θά γεράσει στό κτῆμα της. Ἀναζήτησε στό τέλος τό χειροκρότημα γιά νά «ξεπλύνει» τίς κακές ἀναμνήσεις χωρίς συγγνώμη.
Δίπλα μου στήν αἴθουσα Νιάρχος (στήν ὁποία εἶχε τήν καλοσύνη νά μέ προσκαλέσει ὁ Ἀλέξης Παπαχελᾶς), συμπτωματικά καθόταν ὁ τοπογράφος Ἄλκης Μπαλλιᾶς ἀπό τήν Αἴγινα, ὁ ὁποῖος συνεργαζόταν μέ τόν πατέρα μου στίς ἀνεγέρσεις κατοικιῶν: «Λές νά πηγαίνει γιά Πρόεδρος τῆς Κομμισσιόν;» μέ ρώτησε. Θά δείξει. Συνηθίζω νά λέω ὅτι «ἡ Ἑλλάδα εἶναι γεμάτη ἀπό τελειωμένους πού δέν τελείωσαν!». Ἰσχύει καί στήν Εὐρώπη.
Μ.Η.Τ. 232122