ΤΗΝ ΦΡΑΣΗ «ἀχαρτογράφητα ὕδατα» τήν ἔχετε ἀκούσει πολλές φορές
Γίνεται μνεία της κυρίως στά θέματα ἐξωτερικῆς πολιτικῆς. Ὡστόσο, ὅσο περισσότερο μελετῶ τό προσχέδιο τοῦ νομοσχεδίου τοῦ Ὑπουργείου Δικαιοσύνης γιά τήν ὑποχρεωτική συνεπιμέλεια τῶν τέκνων, καί ὅσο μιλῶ καί μέ τίς δύο πλευρές –μητέρες καί πατέρες γιά νά ἀκούσω ἀπροκατάληπτα τίς ἀπόψεις τους (δέν ἔχω ἔννομο συμφέρον) τόσο περισσότερο κατατείνω πρός τήν ἄποψη, ὅτι τελικῶς ἀχαρτογράφητα εἶναι κυρίως τά ὕδατα τῆς κοινωνίας μας. Τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Δέν τήν ξέρουμε. Ὑποψίες ἔχουμε μόνο γιά τό τί συμβαίνει στά βάθη της. Ὀργανωμένη ἰχνηλάτηση δέν ἔχει γίνει. Θεωρητικῶς τό νομοσχέδιο ἐπικεντρώνεται στήν ἐκ νέου ρύθμιση μιᾶς ἀστικῆς διαφορᾶς μεταξύ ἐνηλίκων. Τῆς ἐπιμέλειας τῶν τέκνων. Ἄν ξύσεις ὅμως κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς διαφορᾶς, θά διαπιστώσεις ἔκπληκτος ὅτι τό ἐπίδικο εἶναι πρῶτον ἡ ἀποτυχία μιᾶς κοινωνίας πού ὑποδύθηκε κάποτε τήν ἰσχυρή καί δεύτερον ἡ κρίση ἑνός θεσμοῦ: τῆς οἰκογένειας.
Πίσω ἀπό τίς ἱστορίες καί τίς ἀντιδικίες κρύβονται τά συντρίμμια ὅλων μας τῆς δεκαετίας τοῦ 2000. Τά λάθη μας, τά ὄνειρά μας, οἱ προσδοκίες μας, οἱ ἀπογοητεύσεις μας. Προβλήματα πού τά σκέπαζε ἡ ἐπίπλαστος εὐημερία καί ἀποκάλυψε ἡ αἰφνιδιαστική χρεοκοπία. Τό πρόβλημα τελικῶς δέν εἶναι ἡ συνεπιμέλεια ἤ μόνον ἡ συνεπιμέλεια ἀλλά τά νομικά θεμέλια τοῦ γάμου, ὁ ὁποῖος εὐκόλως πραγματοποιεῖται καί εὐκόλως διαλύεται, στίς μέρες μας ἀκόμη καί μέ μιά συμβολαιογραφική πράξη. Ὡσάν οἱ ζωές καί οἱ ψυχές μας νά εἶναι ἴσες μέ τήν μεταβίβαση ἑνός ἀκινήτου. Τό πρόβλημα ἐπίσης εἶναι ὅτι ὅπως ἀποδεικνύεται ἡ οἰκονομική σταθερότητα μιᾶς χώρας εἶναι ἀπαραίτητη προυπόθεση γιά τήν σφυρηλάτηση τῆς κοινωνικῆς συνοχῆς της. Ὅσο πήγαιναν καλά τά πράγματα, τά προβλήματα μέσα στούς γάμους ἐπιλύονταν. Σκεπάζονταν ἴσως. Οἱ σχέσεις πάντως σώζονταν. Ἡ κρίση τά διέλυσε ὅλα. Ἔφερε τά πάντα στόν ἀφρό. Ὅλους μας ἀντιμέτωπους μέ τούς ἑαυτούς μας. Ἄλλοι ἄντεξαν, ἄλλοι ὄχι. Ὅσοι ὅμως δέν ἄντεξαν γιά λόγους πού ἀφοροῦν προσωπικῶς τόν καθένα, βρέθηκαν στό ἐπίκεντρο δικαστικῶν διαμαχῶν μέ ἐπίδικο τήν ἐπιμέλεια τῶν παιδιῶν τους. Τοῦ μόνου δώρου πού δέν μπόρεσε ἐκ τῶν πραγμάτων νά τούς «πάρει» ἡ κρίση.
Πρίν φθάσουμε νά συζητᾶμε λοιπόν γιά τό ἄν ὠφελεῖ τά παιδιά τό προωθούμενο σχέδιο τοῦ Ὑπουργείου Δικαιοσύνης γιά τήν συνεπιμέλεια, πρέπει νά ἐξετάσουμε πῶς «βλέπει» ἡ πολιτεία τόν θεσμό τοῦ γάμου. Ὀφείλουμε νά ἀναζητήσουμε στατιστικά γιά τήν ἀναλογία πολιτικοῦ – θρησκευτικού γάμου. Νά δοῦμε πόσοι γάμοι «ἔζησαν» μετά τό 2008 καί πόσοι διαλύθηκαν. Νά βροῦμε πόσοι λύθηκαν μέ συναινετικό διαζύγιο, πόσοι μέ ἀντιδικία καί στήν ἀντιδικία ποιό ἦταν τό ποσοστό τῶν γυναικῶν πού κατέθεσαν πρῶτες αἴτηση διαζυγίου καί ποιό τό ποσοστό τῶν ἀνδρῶν. Ὀφείλουμε προηγουμένως λοιπόν νά χαρτογραφήσουμε τήν κοινωνία. Διότι ἄν δέν τό κάνουμε καί δέν ἀντιληφθοῦμε τό μέγεθος τοῦ προβλήματος δέν θά καταλάβουμε ποτέ σέ τί ὀφείλεται ἡ ἀδιαφορία τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος γιά ἄλλα θέματα πού ἐμεῖς θεωροῦμε ὑπέρτερα ὅπως τά ἑλληνοτουρκικά. Ἤ δέν θά καταλάβουμε ποτέ γιατί κόμματα μέ συγκεκριμένο προφίλ ψηφίζονται ἀπό ἄνδρες καί ἄλλα ἀπό γυναῖκες. Ὅταν μιά γυναίκα ἤ ἕνας ἄνδρας ἀρχίζει τήν ἡμέρα του μέ προσωπικό γολγοθᾶ (ξέρω μητέρες πού χώρισαν καί ὁ ἄνδρας τους γιά νά τίς ἐκδικηθεῖ σταμάτησε νά πληρώνει τό ποσό πού τοῦ ἀναλογεῖ γιά στεγαστικό δάνειο οἰκίας πού ἀπέκτησαν ἐξ ἡμισείας, ξέρω ἄνδρες πού πληρώνουν 1.600 εὐρώ διατροφή καί ἔχουν νά δοῦν τά παιδιά τους τέσσερα χρόνια), ποιά ἰκμάδα δύναμης θά τοῦ ἔχει μείνει ἄραγε στό τέλος τῆς ἡμέρας ὅταν γυρίσει σπίτι καί ἐμεῖς τοῦ φωνάζουμε μέ τήν ντουντούκα «προσοχή, θερμό ἐπεισόδιο». Ἐκεῖνος καί ἐκείνη ζοῦν κάθε μέρα δεκάδες «θερμά ἐπεισόδια» γιά τά ὁποῖα δέν νοιάζεται κανείς.
Ἰδού λοιπόν τό δεύτερο δίδαγμα μετά τήν συνειδητοποίηση ὅτι ἡ οἰκονομική σταθερότητα ἐνισχύει τήν οἰκογενειακή συνοχή καί ἐπιτρέπει στίς κοινωνίες νά πᾶνε παρακάτω: Ὅταν διαλύεται ἡ κοινωνική συνοχή τίθεται σέ διακινδύνευση καί ἡ ἐθνική συνοχή. Δέν ἔχεις τά «κουράγια» νά παρακολουθήσεις τό «ἔργο» καί εὔχεσαι τά κράτη νά κάνουν τόν συμβιβασμό πού δέν ἔχεις ἐσύ καταφέρει στήν ζωή σου. Δέν μιλῶ ἀξιωματικά. Διακρίνω τίς ἰσχυρές τάσεις ὅμως. Κάνω πολλά χρόνια αὐτήν τήν δουλειά. Ἀπό τό 1989. Ἔχω ζήσει πολώσεις καί πολώσεις. Ἀλλά τήν ἔνταση πού ζῶ μερικές μέρες τώρα ἀσχολούμενος μέ τό θέμα τῆς συνεπιμέλειας τό ὁποῖο κτυπᾶ στήν καρδιά τῆς κοινωνίας μας δέν τήν ἔχω ζήσει ποτέ-ποτέ-ποτέ!!! Οὔτε κἄν ἡ Κυβέρνηση πού ἑτοιμάζεται νά νομοθετήσει δέν γνωρίζει τί «αὐλακιά» ρίχνει στά λιμνάζοντα ὕδατα ἡ πετρούλα πού θέλει νά ρίξει. Ἀλλά ὅπως σημείωσα ἀνωτέρω, πρίν φθάσουμε νά συζητᾶμε τήν συνεπιμέλεια, πρέπει νά φωτίσουμε ἄλλα πράγματα πλέον. Ἐρωτήσεις αἱρετικές: ἡ εὐκολία τοῦ πολιτικοῦ γάμου πού δέν ἔχει τό ἴδιο τελετουργικό βάρος μέ τόν θρησκευτικό βοηθᾶ τά ζευγάρια νά καταλάβουν πόσο μεγάλη εὐθύνη ἀναλαμβάνουν ὅταν κάνουν οἰκογένεια καί ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἀπόφαση πού τούς ὑπερβαίνει; Δέν μεγαλώνουν ἁπλῶς παιδιά.
«Κυβερνοῦν». Μεγαλώνουν πολῖτες, ἐπιστήμονες, φορολογουμένους, διαμορφωτές, ἀνθρώπους πού καλοῦνται νά λάβουν ἀποφάσεις γιά ἑκατομμύρια ἄλλους. Ἄλλη ἐρώτηση: Τό βαρύ οἰκονομικό κόστος τοῦ θρησκευτικοῦ γάμου ἐπιβαλλόμενο ἀπό μιά Ἐκκλησία πού ἐνίοτε βλέπει τά ζευγάρια ὡς «μαγαζί γωνία» γιά νά τούς τά πάρει ἀναλόγως μέ τόν ἀριθμό ἀναμμένων πολυελαίων κατά τό μυστήριο, ἀπομακρύνει τίς νέες οἰκογένειες ἀπό την Θρησκεία· ναί ἤ ὄχι; Καί εἶναι αὐτό καλό ἤ κακό λαμβανομένου ὑπ’ ὄψιν ὅτι μερικοί ἱεράρχες μποροῦν νά σώσουν ἕναν γάμο σέ σύγκριση μέ ἕναν Δήμαρχο; Δέν μοῦ κατεβαίνουν ἀπό τό μυαλό ὅλα αὐτά. Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Σιατίστης Παῦλος μοῦ ἔλεγε ὅτι ἀφιέρωνε στά ζευγάρια πού συμβούλευε τό τραγούδι «Σ’ ἀγαπῶ γιατί εἶσαι ὡραία, σ’ ἀγαπῶ γιατί εἶσαι ἐσύ». Καί μοῦ ἐξηγοῦσε ὅτι προσέθετε: «Εἶσαι ἐσύ καί ὄχι ἐγώ!». Φίλος καλός μοῦ ἔλεγε τίς προάλλες ὅτι ἀπό τά 26 παιδιά πού φοιτοῦν στήν τάξη τοῦ σχολείου τοῦ παιδιοῦ του τά 19 εἶναι τέκνα χωρισμένων γονέων! Μεταξύ 2008 καί 2019 ἔχουν ἐκδοθεῖ 131.872 διαζύγια! (ΕΛΣΤΑΤ). Φίλος μου καλός καί φίλη μου καλή, τέκνα χωρισμένων γονέων, συμφωνοῦν ὅτι μεγαλώνοντας «ἀναπαράγουμε ὅσα ζήσαμε.» Ἐάν ἔχεις ὀργή γιά τήν κοινωνία μπορεῖ νά θέλεις νά γίνεις δικαστής γιά νά τιμωρεῖς ὅσους ἀδιαφοροῦν γιά τά παιδιά τους, ὅσο ἀδιαφόρησαν οἱ γονεῖς σου γιά σένα. Ἐάν ἔχεις ὀργή γιά τόν πατέρα σου ἤ τήν μητέρα σου μπορεῖ νά διαμορφώνεις ἀναλόγως τήν στάση σου ἀπέναντι στά φῦλα, ὅταν βρεθεῖς σέ θέση εὐθύνης εὐνοϊκά ἤ τιμωρητικά. Στήν οὐσία οἱ χωρισμοί στρεβλώνουν τό κριτήριο τῶν πληγωμένων παιδιῶν καί βραχυπρόθεσμα στρεβλώνουν τό κριτήριο καί τήν συλλογική κατεύθυνση μιᾶς κοινωνίας. Στήν πραγματικότητα λοιπόν τό νομικό ζήτημα τῆς συνεπιμέλειας ἀποκαλύπτει καί ξεσκεπάζει μιά ὀδυνηρή ἀλήθεια. Δέν εἴμαστε ἁπλῶς μιά διαιρεμένη κοινωνία ἤ μιά διχασμένη κοινωνία. Εἴμαστε μία κοινωνία πολυτεμαχισμένη μέχρι τό τελευταῖο της κύτταρο πού εἶναι καί τό ἱδρυτικό. Τήν οἰκογένεια. Νά γιατί, γιά νά ἀνησυχῶ μήπως τό παιδί γίνει «θῦμα» σέ αὐτόν τόν νομικό πόλεμο πού ἔχει ξεσπάσει μεταξύ ἀνδρῶν καί γυναικῶν πού ἔλυσαν τόν γάμο τους. Γιατί ὅ,τι ἐπηρεάζει τό παιδί ἔχει ἀντανάκλαση στήν μελλοντική κοινωνία. Ναί, συμφωνῶ ἐπί τῆς ἀρχῆς μέ τήν ἄποψη τῶν πατέρων. Τό οἰκογενειακό δίκαιο τοῦ 1983 πρέπει νά ἀλλάξει γιατί ἔχουν ἀλλάξει καί τά κοινωνικά δεδομένα. Ναί, συμφωνῶ μέ τήν ἄποψη τῶν μητέρων. Ἡ γνώμη τους εἶναι ἐξαφανισμένη ἀπό τά κυρίαρχα media. Πρέπει νά ἀκουστεῖ. Ναί, ἐπίσης δέν ὑπάρχει ἑνιαῖος κανών γιά τό ποιός εἶναι καί ποιός δέν εἶναι καλός γονέας. Κάθε περίπτωση εἶναι ξεχωριστή. Τέλος, ἔχω τήν ἐντύπωση ὅτι μποροῦμε νά συμφωνήσουμε στό ἑξῆς: ἡ μάνα πρέπει νά μεγαλώνει τό παιδί ἀλλά δέν ἔχει τό δικαίωμα νά τό ἀποξενώνει ἀπό τόν πατέρα. Τό νομικό μας σύστημα πρέπει νά βρεῖ τήν λύση πού νά ὑποχρεώνει ἐπί ποινῆ διακοπῆς τῆς καταβολῆς τῆς διατροφῆς τά δύο μέρη νά συνάπτουν αὐτήν τήν συμφωνία μέ δική τους ἀπόφαση καί ὄχι νά βάζει τούς δικαστές νά βγάζουν τό φίδι ἀπό τήν τρῦπα. Ἡ ἄνωθεν ἐπιβολή δέν εἶναι ἡ συνταγή ἑνός φιλελεύθερου κράτους.
