ΚΑΙ πάλι τό «Κέντρο» λοιπόν
Καί πάλι οἱ δημοσκοπήσεις. Ἔτσι κυβερνᾶται ἡ πατρίδα μας τά τελευταῖα χρόνια. Ὄχι μέ αὐτό πού ἀκριβῶς συμβαίνει. Ἀλλά μέ αὐτό πού νομίζουμε ὅτι συμβαίνει.
Μέ συνέπεια κάθε τρεῖς καί ὀλίγο ὁ δημόσιος διάλογος νά ἐγκλωβίζεται σέ ἀναλύσεις πού πλησιάζουν, ἀλλά δέν ἀποτυπώνουν τήν πραγματικότητα. Ἐξηγοῦμαι: Κατ’ ἀρχάς μᾶς λείπει μία μέτρηση, πού θά διερευνήσει ταυτοχρόνως τήν πρόθεση ψήφου σέ ἐκλογές μέ ἁπλή ἀναλογική καί σέ ἐκλογές χωρίς ἁπλή ἀναλογική. Ἀλλιῶς συμπεριφέρεται ἕνας ψηφοφόρος στό πρῶτο σύστημα καί ἀλλιῶς στό δεύτερο.
Μέ ἁπλή ἀναλογική ἔχει τήν πολυτέλεια νά ψηφίσει τό μικρότερο κόμμα τῆς ἀρεσκείας του, χωρίς συνέπειες ἄν προσβλέπει στήν συνεργασία του μέ τό πρῶτο, μέ ἐνισχυμένη ἀναλογική λειτουργεῖ ἡ θεωρία τῆς χαμένης ψήφου. Ἀλλιῶς συμπεριφέρεται στήν προεκλογική ἐκστρατεία καί τό πολιτικό σύστημα τό ἴδιο, ἔχοντας στό πίσω μέρος τοῦ μυαλοῦ του ὅτι πρέπει νά συνεργαστεῖ μέ ἄλλα κόμματα στήν διαδικασία τῶν διερευνητικῶν ἐντολῶν. Λειαίνονται οἱ γωνίες στόν πολιτικό του λόγο.
Ἡ ἁπλή ἀναλογική ἐπίσης τιμωρεῖ τόν ἡγεμονισμό τοῦ πρώτου κόμματος. Ἀπαιτεῖ συναινετικούς τόνους ἐκστρατείας. Τό πρῶτο πρόβλημα πού ἔχουμε λοιπόν μελετώντας τίς δημοσκοπήσεις εἶναι μεθοδολογικό. Καί πάνω σέ αὐτό τό πλαίσιο θά πρότεινα στόν Στράτο Φαναρᾶ (τοῦ ἀπευθύνομαι γιατί αὐτός βρέθηκε στό ἐπίκεντρο προσφάτως) στήν ἑπόμενη δημοσκόπηση νά μετρήσει πρόθεση ψήφου καί μέ ἁπλή ἀναλογική καί χωρίς ἁπλή ἀναλογική. Καί ἄν ἡ κεντροδεξιά προηγεῖται καί στίς δύο μέ 16,5 μονάδες τοῦ ΣΥΡΙΖΑ τότε ἡ ἀκτινογραφία τῆς ΝΔ εἶναι «καθαρή». Ἄν ἡ ἀναλογική συσπειρώνει ὅμως τό ΠΑΣΟΚ μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά κυβερνήσει συντεταγμένα μέ ἕναν πόλο ἤ ἡ ἀναλογική προκαλεῖ διαρροή σέ κομματίδια στά δεξιά τῆς ΝΔ τό ἄθροισμα τῶν ὁποίων ἀφαιρεῖ κρίσιμες ἕδρες, τότε ἡ ἀνάγνωση ἀλλάζει.
Τό δεύτερο πρόβλημα πού ἔχουμε μέ τίς δημοσκοπήσεις, χωρίς νά φταῖνε αὐτές, εἶναι μέ ποιά ἀτζέντα θά γίνουν οἱ ἐκλογές. Τό Κέντρο γιά τό ὁποῖο γίνεται τόσος λόγος τίς τελευταῖες ἡμέρες θεωρεῖ τόν ἑαυτό του μεταρρυθμιστικό. Ἄν ἀπαιτεῖται κατά τήν κρίση του νά ληφθοῦν μέτρα γιά τήν οἰκονομία ἤ νά προχωρήσει ὁ μεγάλος συμβιβασμός μέ τήν Τουρκία θά τό ὑπαινιχθεῖ. Δέν θά τό πεῖ εὐθέως, ἀλλά δέν θά τό κρύψει κιόλας. Ποιά θά εἶναι ἡ ἀτζέντα λοιπόν; Τό #metoo; Ἄν ἐπί ΝΔ διορίστηκε ὁ πρῶτος open gay Ὑπουργός καί ἔδωσαν πολιτικό ὅρκο τρεῖς Ὑπουργοί της; Ἤ ἡ ἀπάντηση στό ἐρώτημα «πῶς θά ζήσω στό ἀβέβαιο μέλλον; Θά μπορέσω νά βρῶ δουλειά; Θά εἶμαι ἀνεξάρτητος; Θά δημιουργήσω οἰκογένεια;»… Τέλος, ὑπάρχει ἡ περίφημη συζήτηση γιά τό Κέντρο μέ ἀφορμή τό εὕρημα τῆς Metron, ὅτι τό 92% τῶν ὀπαδῶν τοῦ ΚΙΝΑΛ συμπαθεῖ τόν Κυριάκο Μητσοτάκη.
Κατ’ ἀρχάς μία διευκρίνιση: Κακῶς σηκώθηκε ὁ θόρυβος, κακῶς διαμαρτυρήθηκε τό ΠΑΣΟΚ. Κακῶς, διότι ἔχει δημιουργηθεῖ ὄσμωση στίς βάσεις ἐδῶ καί καιρό. Καί μέ τήν συγκυβέρνηση 2012-2015 (ἡ κυρία Γεννηματᾶ ἦταν στό ἴδιο Ὑπουργικό μέ τόν κύριο Μητσοτάκη ἔστω καί ἄν διαφώνησαν γιά τήν ΕΑΒ) καί μέ τά πήγαινε-ἔλα τοῦ νῦν Πρωθυπουργοῦ στά συνέδρια τοῦ ΠΑΣΟΚ. Στά ὁποῖα ἡ κυρία Γεννηματᾶ τόν ὑποδεχόταν. Ἔτσι ὑποχώρησαν σέ αὐτή τήν φάση τά δαιμόνια τοῦ ἀντιμητσοτακισμοῦ. Τέλος, εἶναι λογικό νά ἐκφράζεται συμπάθεια στό πρόσωπο τοῦ Μητσοτάκη ἀπό τούς ἡλικιωμένους ψηφοφόρους τοῦ ΠΑΣΟΚ γιατί οἱ ἄνθρωποι ἔχουν μέτρο σύγκρισης: ὁ ΣΥΡΙΖΑ τούς ἔστελνε στά ATM γιά 60 εὐρώ ἡμερήσια ἀνάληψη, ἐνῶ ὁ Μητσοτάκης τούς δίνει τά ἀναδρομικά καί τούς στέλνει τρία μαζί μέ τίς ὑπενθυμίσεις μηνύματα στό κινητό γιά τό ραντεβού τοῦ ἐμβολιασμοῦ. Τό πρόβλημα πού ἀντιμετωπίζει ὅμως κατά τήν γνώμη μου τό πολιτικό σύστημα στό σύνολό του, τοῦ Μαξίμου περιλαμβανομένου, εἶναι ἡ δυσκολία ἀνάγνωσης τῶν νέων τάσεων στό ἐκλογικό σῶμα. Μέ συνέπεια νά νομίζει ὅτι τήν ἀναμέτρηση θά τήν κρίνει κάποιο ἀόριστο φαντασιακό liberal κέντρο ὅπως τό ἔχει ἡ Κυβέρνηση στό μυαλό της. Ὅπου κέντρο ἴσον τά δικαιώματα, ἡ οὐδετεροθρησκεία, ὁ ἀντικληρικαλισμός, ρεαλισμός στήν ἐξωτερική πολιτική, πολυπολιτισμικότητα, διαρκής στελέχωση τοῦ κρατικοῦ μηχανισμοῦ ἀπό «κεντρώους» τοῦ ΠΑΣΟΚ (ἀνέρχονται σήμερα στό 30% τῶν ἀξιωματούχων.) Οὔτε εἶναι αὐτό τό Κέντρο νομίζω, οὔτε καί τό παιχνίδι θά κριθεῖ ἐκεῖ πού νομίζεται. Στήν ἐνσωμάτωση τῆς γηρασμένης ἐκλογικῆς βάσης τοῦ ΠΑΣΟΚ στήν ΝΔ. Στούς παπποῦδες.
Ἡ φιλελεύθερη αὐτή κεντρώα ἀτζέντα «περνᾶ» σέ ἕνα τμῆμα τῆς ἀπολιτίκ νεολαίας, ἡ ὁποία πράγματι ἔχει χάσει τούς δεσμούς της μέ τίς ἔννοιες τῆς ἐθνικότητας, τῆς οἰκογένειας, τῆς Θρησκείας. Γιά τήν Μεγάλη Κοινωνία, τίς παραγωγικές ἡλικίες 35-55 ἐτῶν, τό νέο ἀξιακό «κέντρο» ὅμως εἶναι ἄλλο. Πηγαίνετε σέ μιά γειτονιά τῶν Πατησίων αὐτή τήν ἐποχή ὅπου ὁ μισός πληθυσμός εἶναι μετανάστες καί τά τμήματα στά «διαπολιτισμικά» σχολεῖα εἶναι μικτά. Βρεῖτε ψηφοφόρο τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, βρεῖτε ψηφοφόρο τοῦ ΠΑΣΟΚ, βρεῖτε τῆς ΝΔ. Θά σᾶς ποῦν ὅλοι τό ἴδιο, τό λένε σέ κυβερνητικούς ἀξιωματούχους πού πᾶνε: «Δέν ἀντέχουμε!». Κέντρο ἐδῶ εἶναι νά γίνουν οἱ γειτονιές ξανά «ἑλληνικές». Πάτε μιά βόλτα στήν Μακεδονία. Κάντε πάλι τό ἴδιο πείραμα. Ἡ πλειονότης ἀρνεῖται νά ἀναγνωρίσει «Μακεδόνες» τῶν Σκοπίων. Τό λένε καί οἱ ἔρευνες τοῦ ΕΛΙΑΜΕΠ. Τό Κέντρο εἶναι ἐδῶ ἡ ὑπεράσπιση τῆς ταυτότητας. Πηγαίνετε μιά Κυριακή στήν Ἐκκλησία. Θά δεῖτε νεαρά μοντέρνα ζευγάρια μέ σακκίδια «Θεοδωράκη» στόν ὦμο νά περιμένουν ὑπομονετικά στήν σειρά γιά Θεία Κοινωνία. Κέντρο ἐδῶ εἶναι οἱ ἀναζητήσεις καί ἡ πίστη τοῦ καθενός.
Κάντε τόν κόπο –μετά τό ἄνοιγμα τῆς καραντίνας– νά πᾶτε σέ μιά πρόβα χοροῦ ἑνός ἐκ τῶν χιλιάδων πολιτιστικῶν συλλόγων τῆς χώρας. Κέντρο ἐδῶ εἶναι ἡ παράδοση καί ἡ συνέχεια. Χαζέψτε τίς ἀπαντήσεις τῶν πολιτῶν σέ ἐρωτήματα μετρήσεων τοῦ τύπου, «ποιόν θεσμό ἐμπιστεύεστε» καί τί πιστεύετε γιά τίς πορεῖες καί τά πανεπιστήμια; Νόμο καί τάξη ζητᾶ αὐτό τό Κέντρο, οἱ Ἔνοπλες Δυνάμεις εἶναι ὁ πρῶτος θεσμός πού ἐμπιστεύονται. Καί «σημειώνει» παραλείψεις ὅπως ἡ μή ἔκδοση ἀνακοίνωσης τῆς Κυβέρνησης γιά τά Ἴμια ἤ ἡ βραδυφλεγής ἀντίδραση γιά τήν Ἁγία Σοφία.
Τό πραγματικό κέντρο λοιπόν ἀξιακῶς ἔχει μετακινηθεῖ ἐδῶ καί καιρό δεξιά. Γι’ αὐτό ἄλλως τε καί ὁ «Κεντρῶος» Πρωθυπουργός μας σέ ὅλες τίς στρατηγικές στιγμές τῆς πορείας του, αὐτό τό Κέντρο ὑπηρέτησε. Καί μέ τήν στάση του στήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν καί μέ τήν στάση του στό προσφυγικό στόν Ἕβρο καί τό Αἰγαῖο. Καί μέ τόν τελευταῖο συμβιβασμό μέ τήν Ἐκκλησία τῶν Θεοφανίων. Καί μέ τήν κοινωνική πολιτική λαϊκῆς δεξιᾶς πού ἐφάρμοσε μέ τά οἰκονομικά μέτρα τῆς πανδημίας. Ὅποιος νομίζει ὅτι ἡ πολιτική μάχη τῶν προσεχῶν ἐκλογῶν θά κριθεῖ στό πεδίο τοῦ μοδάτου δικαιωματισμοῦ πού λανσάρει τό φιλελεύθερο κέντρο, νομίζω κάνει λάθος. Ἡ μάχη θά κριθεῖ στά δεξιά. Στό νέο ἀξιακό κέντρο. Στίς ἐκλογές τοῦ 2019 ὁ Κυριάκος ἔφθασε στό 40% γιατί ἐνσωμάτωσε καί πάλι ψηφοφόρους τῆς ΝΔ οἱ ὁποῖοι ψήφιζαν ΛΑΟΣ, ΑΝΕΛ καί Χρυσή Αὐγή. Ἡ εἰσφορά Πασοκογενῶν ψηφοφόρων ἦταν μικρή. Οἱ ψηφοφόροι αὐτοί δέν ἀξιολογοῦν σήμερα τήν ΝΔ ὡς ἀντιπολίτευση. Ἀξιολογοῦν πλέον τά δείγματα γραφῆς της ὡς κυβέρνησης. Ἀλλά καί οἱ ψηφοφόροι μέ ἄλλες ἀναφορές ἔχουν τίς ἴδιες ἀπαιτήσεις.
Τό πρόβλημα πού ἔχει αὐτό τό κομμάτι τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος εἶναι ἡ «ντροπή» του. Κρύβεται γιατί ἡ πλειονοψηφοῦσα τάση στόν δημόσιο διάλογο θεωρεῖ ἀκροδεξιό ὅποιον πεῖ μιά κουβέντα γιά τούς μετανάστες, γιά τίς μειονότητες, γιά τήν θρησκεία, γιά τήν ταυτότητα, τήν ἱστορία. Ἐπανέρχομαι στήν ἁπλή ἀναλογική. Μέ ἄλλον ἀέρα πᾶς στίς διερευνητικές ἐντολές μεταξύ πρώτου καί δευτέρου γύρου ἄν προηγεῖσαι σαφῶς –ἐπιβάλλεις εὔκολα τίς ἐπαναληπτικές ἐκλογές– καί μέ ἄλλον ἄν πᾶς ψαλιδισμένος στά δεξιά ἀπό διαμαρτυρόμενους τοῦ νέου κέντρου. Ἐκεῖ κινδυνεύεις. Συμπεραίνω: Ὅποιος θέλει νά συνεχίσει τήν «κόπι πάστε» προσέγγιση τοῦ Κέντρου ἄς συνεχίσει νά μοιράζει non paper μέ αὐτά τά ἐπιχειρήματα. Λαγός τήν φτέρην ἔσειεν. Ὅποιος θέλει νά καταλάβει ὅμως τί γίνεται σέ αὐτό τό νέο ἐκλογικό σῶμα καί εἰδικῶς σέ αὐτήν τήν παράταξη, ἄς τήν ἀγαπήσει καί λίγο. «Οἱ μεγάλες ἀλλαγές κυοφοροῦνται μέσα στίς σιωπές» γράφει ὁ Ρόμπερτ Κάπλαν.
