Στεριές πού ἀπομακρύνονται

ΤΙ ΩΡΕΣ πού τυπώνοντο οἱ κάτωθι γραμμές δέν εἴχαμε ἐπίσημη ἐνημέρωση γιά…

… τό πλαίσιο τῶν διερευνητικῶν ἐπαφῶν Ἑλλάδος – Τουρκίας οἱ ὁποῖες ἐπανεκκινοῦν γιά πρώτη φορά ἀπό τό 2016, ὁπότε καί διεκόπησαν. Ὑποθέτουμε ὅμως βασίμως ὅτι δέν εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο γιά ἕναν ἁπλό λόγο: δέν χρειαζόταν ἑλληνοτουρκική κρίση σαράντα ἡμερῶν γιά νά ἐπιστρέψουμε ἐκεῖ πού ἀφήσαμε τίς συζητήσεις πρό τετραετίας. Ἡ κρίση ἐξελίχθηκε μέ πρωτοβουλία τῶν Τούρκων γιά νά προστεθοῦν θέματα, ὄχι γιά νά παραμείνει ἴδια ἡ ἀτζέντα. Τά ἐρωτήματα πού προκύπτουν λοιπόν εἶναι σαφῆ καί συγκεκριμένα: ἐάν ἐμεῖς ἰσχυριζόμαστε ὅτι ἐπιθυμοῦμε νά συζητήσουμε τήν «μείζονα διαφορά» μόνον καί οἱ Τοῦρκοι θέλουν νά συζητήσουν εὖρος χωρικῶν ὑδάτων, κυριαρχία νήσων, ἀποστρατιωτικοποίηση νήσων ἀκόμη καί τήν Θράκη, τί ἀπό ὅλα ἰσχύει καί τί προηγεῖται; Καί μέ ποιό μηχανισμό θά συζητήσουμε; Μέ τί εἴδους μεσολαβητή; Καί μέ ὁδικό χάρτη ποιό; (Ἡ πεῖρα τῶν μεσολαβητῶν ἀπό τό Κυπριακό εἶναι πικρά.)

Ὑπάρχει κάτι πού ἡ κυβέρνηση Μητσοτάκη παραλαμβάνει ὡς κληρονομιά ἀπό τίς διερευνητικές ἐπαφές τῆς κυβέρνησης Τσίπρα τό 2016: ἡ ἀτζέντα περιεῖχε τότε καί ζήτημα αἰγιαλίτιδας ζώνης. Οἱ δύο χῶρες συζητοῦσαν μυστικά εὖρος χωρικῶν ὑδάτων χωρίς νά τό λένε δημοσίως, δεδομένου ὅτι πρόκειται γιά δικαίωμα πού δέν ὑπόκειται σέ διαπραγμάτευση, ἀλλά ἀσκεῖται μονομερῶς. Πλέον αὐτῶν ἡ Χάγη σέ περίπτωση πού ἡ διαφορά ἀχθεῖ ἐνώπιόν της γιά ἐπίλυση, θά διακηρύξει ὅτι ἀδυνατεῖ νά ὁριοθετήσει ὑφαλοκρηπῖδα καί ΑΟΖ ἐπί ἀγνώστου αἰγιαλίτιδας ζώνης. Στό μέτρο λοιπόν πού ἰσχύουν ὅλα αὐτά, ἐρωτᾶται ἡ Κυβέρνηση μέ ποιά θέση προσέρχεται σέ αὐτές τίς διαπραγματεύσεις. Ἕως σήμερα δέν ἔχουμε ἐπεκτείνει μονομερῶς τά χωρικά μας ὕδατα στά 12 μίλια οὔτε στό Ἰόνιο, ἄν καί ἀνακοινώθηκε. Τά προεδρικά διατάγματα ἤ ὁ οἰκεῖος νόμος ἀγνοοῦνται. Θά προσέλθουμε σέ διαπραγματεύσεις γιά τά χωρικά μας ὕδατα ἀπό ἀδύναμη νομικῶς θέση;

Οἱ παροικοῦντες εἰς τήν Ἱερουσαλήμ γνωρίζουν ὅμως καί κάτι ἄλλο. Ἐάν οἱ διμερεῖς διαπραγματεύσεις ἀποτύχουν καί ἀνατεθεῖ στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης ἡ ὁριοθέτηση ΑΟΖ-ὑφαλοκρηπίδας πρέπει νά διευκρινιστοῦν προηγουμένως βασικά θέματα. Συγκεκριμένα, ἐφ’ ὅσον οἱ Τοῦρκοι ἀποδέχονται σήμερα τήν Χάγη ὡς τερματικό σταθμό ἐπίλυσης τῆς διαφορᾶς, οἱ ρῆτρες ἐπιφύλαξης πού ἔχει καταθέσει ἡ Ἑλλάς τό 1991 καί τό 2015 γιά τήν ἐξαίρεση ἀπό τήν δικαιοδοσία τοῦ δικαστηρίου θεμάτων ἄμυνας καί ἐδαφικῆς ἀκεραιότητος ἰσχύουν ἤ τίς αἴρουμε; Μέγα θέμα! Ἀλλά καί ἄν δέν τίς αἴρουμε, στό μέτρο πού ἡ διακρίβωση τῆς κυριαρχίας ἐπί νήσων ἐπηρεάζει καταλυτικά τήν ὁριοθέτηση –τό δικαστήριο ἀδυνατεῖ νά κάνει ὑπολογισμό ὑφαλοκρηπίδας ἐπί ἀμφισβητούμενων περιοχῶν– τί θά συμβεῖ ἄν οἱ δικαστές του θέσουν προδικαστικό ἐρώτημα κυριαρχίας; Προδικαστικό ἐρώτημα τοῦ τύπου «σέ ποιόν ἀνήκει ἡ κυριαρχία συγκεκριμένων νήσων γιά νά εἶναι δυνατή καί ἡ ὁριοθέτηση ΑΟΖ-ὑφαλοκρηπίδας ἐπί αὐτῶν κατά τά ὁριζόμενα στό Δίκαιο τῆς Θαλάσσης;». Καί ἄν ἐν πάση περιπτώσει τό Δικαστήριο βρεῖ τρόπο νά παρακάμψει τό ἐπίμαχο ζήτημα τῆς κυριαρχίας χαράζοντας ἀπ’ εὐθείας γραμμές βάσης, τί γίνεται ἄν οἱ Τοῦρκοι θέσουν μέ πρωτοβουλία τους τό ἐρώτημα κατά τήν προδικασία; Ἤ ἀκόμη χειρότερα τό ἐπιβάλλουν στό συνυποσχετικό;

Μήπως ὅτι τό Δικαστήριο θά ἀποφασίσει πολύ πολύ νωρίς, καιρό πρίν ἀπό τήν ἔκδοση τῆς ἀποφάσεως γιά τήν ΑΟΖ, ἄν μᾶς ἀνήκουν ἤ δέν μᾶς ἀνήκουν νησιά πού κατοικοῦμε ἀπό τήν ἀρχαιότητα; Μήπως ὅτι πρῶτα θά δικάσει τίς γκρίζες ζῶνες καί τά χωρικά ὕδατα καί μετά τήν ΑΟΖ; Δέν εἶναι εὔκολες οἱ ἐρωτήσεις αὐτές, τό ξέρω. Οὔτε εὔκολες καί οἱ ἀπαντήσεις. Καί τοῦτο διότι ἡ ἐπίλυση τῆς βασικῆς καί μόνης διαφορᾶς ὅπως τήν προσδιορίζει ἡ Κυβέρνηση προϋποθέτει ὅτι τά δύο μέρη ἤ ἕνας ἐπιδιαιτητής ὅπως ἡ Χάγη θά συζητήσουν, θά συμφωνήσουν καί θά καταλήξουν στήν οὐσία ἐπί τῶν βασικῶν διεκδικήσεων τῆς Τουρκίας (χωρικά ὕδατα, γκρίζες ζῶνες) προηγουμένως καί κατά προτεραιότητα ἀπό τήν «μείζονα διαφορά». Πρᾶγμα τό ὁποῖο σημαίνει –ἀνατριχιάζω καί πού τό σκέπτομαι– ὅτι ρισκάρουμε νά ἀλλάξουν χέρια νησῖδες καί βραχονησῖδες καί ὅτι θά μᾶς ἀπαγορευτοῦν τά 12 μίλια (ἴσως) πρίν ὁριοθετήσουμε θαλάσσιες ζῶνες! Τό δέ Καστελλόριζο καί ἡ ἐπήρειά του θά κριθεῖ τελευταῖο. Πρᾶγμα τό ὁποῖον ἐπίσης σημαίνει ὅτι ἀπαιτεῖται ἰδιαιτέρως σοβαρή, συγκροτημένη καί ἐπιμελής προετοιμασία ἄν πρόκειται νά βαδίσουμε αὐτόν τόν ἀγκάθινο δρόμο. Τόν δρόμο τοῦ ρίσκου. Ἐάν εἶναι νά δώσουμε τήν μάχη νά τήν δώσουμε τοὐλάχιστον μέ ἀξιώσεις καί ὄχι ὅπως ἔπραξε ἡ ὁμάς πού ἐκπροσώπησε νομικά τήν Ἑλλάδα στήν Χάγη στήν διένεξη μέ τά Σκόπια τό 2010. Τότε πού μέ ἐντολές τῆς πράσινης πολιτικῆς ἡγεσίας τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν –σύμφωνα μέ μαρτυρίες διπλωματῶν– χάσαμε μέ κατεβασμένα χέρια, χωρίς νά καταθέσουμε κἄν ἀνταγωγή, γιά νά ἀχρηστευθεῖ τό βέτο Καραμανλῆ… Ἐάν θέλουμε Χάγη πράγματι ἄς μήν ὁδηγηθοῦμε ἐνώπιόν της γιά νά χάσουμε ἔδαφος. Ἄς μήν ὁδηγηθοῦμε ἐνώπιόν της γιά νά μᾶς ἀνακοινώσει λύσεις προσυμφωνημένες μεταξύ τῶν δύο μερῶν ὥστε νά γλυτώσουν οἱ ἡγεσίες τους τό βαρύ πολιτικό κόστος ἀπό τυχόν ἐθνικές ἀπώλειες. Ἄν πᾶμε, ἄς τό κάνουμε κανονικά. Ἡ νομολογία τοῦ 2018 παρά τούς δράκους πού κυκλοφοροῦν στήν Ἀθήνα ἐνισχύει τό Καστελλόριζο καί τήν ἐπήρειά του. Τά ἀπόρρητα τηλεγραφήματα τοῦ State Department πού μᾶς ἔκρυψαν στά Ἴμια οἱ ΗΠΑ, θεμελιώνουν τήν ἑλληνικότητα τῶν νήσων μας, ἄς τά ἀπαιτήσουμε. Τό αὐτό ἰσχύει καί γιά τήν γνωμοδότηση τῆς νομικῆς ὑπηρεσίας τοῦ Γερμανικοῦ Κοινοβουλίου γιά τό μνημόνιο Λιβύης – Τουρκίας. Ὑπέρ ἡμῶν εἶναι. Περισσότερα ἴσως ἀκούσουμε προσεχῶς ἀπό ὑπεύθυνα χείλη πού παίζουν νομολογίες καί συμφωνίες στά δάκτυλα τοῦ ἑνός χεριοῦ. Ἕως τότε ὅμως ἄς κοιτάξουμε προσεκτικά τό κτίριο πού θά παιχθοῦν οἱ τύχες τοῦ Ἔθνους γιά τά ἑπόμενα ἑκατό χρόνια καί ἄς σκεφτοῦμε αἰσιόδοξα. Σέ αὐτές τίς ψυχρές αἴθουσες τῆς Χάγης ὅπου δέν φθάνει ἡ μυρωδιά τῆς ἁλμύρας τοῦ Αἰγαίου, οἱ Ἀνατολές καί οἱ Δύσες του, ἡ ἔνταση τῶν φρέσκων ἀέρηδών του καί οἱ μουσικές ἀπό τίς τσαμποῦνες του, οἱ φωνές τῶν προγόνων πού ἔδωσαν μάχες γιά νά κρατήσουμε ἑλληνικά τά νησιά, ἔχουμε ὑποχρέωση νά γράψουμε ἱστορία. Ὄχι μία ἀκόμη μαύρη σελίδα τοῦ Ἔθνους. Στή Χάγη νά πᾶμε γιά νά κερδίσουμε τίς στεριές. Ὄχι γιά νά ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό αὐτές. Ἕνας μελαγχολικός ψαρᾶς ἀπό τούς Ἀρκιούς εἶχε πεῖ προσφάτως στήν Ἴνα Ταράντου στήν ΕΡΤ μεταφορικῶς τί «βλέπει» κοιτάζοντας πίσω ὅταν χάνεται στό πέλαγος μέ τό σκαρί του. Πώς «ὅσο περνᾶ ὁ καιρός οἱ στεριές ἀπομακρύνονται.» Μήπως εἶναι ὥρα γιά νά ζυγώσουν;