Πρῶτοι στά τζαμιά, τελευταῖοι στίς ἐκκλησιές

ΜΕ ΤΟΝ Μητροπολίτη Δράμας Παῦλο εἴχαμε τίς διαφωνίες μας στό παρελθόν…

… μέ ἀφορμή τήν παρουσία του σέ μιά δεξίωση τοῦ τουρκικοῦ προξενείου Κομοτηνῆς. Διαφωνίες οἱ ὁποῖες ἐξακολουθοῦν. Αὐτό δέν σημαίνει ὅμως ὅτι δέν εἶναι ἕνας ἄξιος ἱεράρχης ὁ ὁποῖος σχεδόν δύο δεκαετίες τώρα ποιμαίνει τό πλήρωμά του μέ αὐταπάρνηση καί ἀποφασιστικότητα. Πῆγα στήν Δράμα ἀρχές τῆς νέας χρονιᾶς, εἶδα, ρώτησα, ἔμαθα καί σήμερα γράφω. Αὐτήν τήν φορά δέν γράφω γιά νά τόν ἐπικρίνω. Γράφω γιά νά τόν ὑπερασπισθῶ. Γιατί μέ βάση ὅσα πληροφοροῦμαι ὅτι συμβαίνουν στήν ἀκριτική αὐτή περιοχή, μιά ἀνάσα ἀπό τά σύνορα μέ τήν Βουλγαρία, μέ ὁδηγοῦν στό συμπέρασμα ὅτι τελικῶς δέν τελεῖ τό Ἰσλάμ ὑπό διωγμό στήν Ἑλλάδα, ὅπως προπαγανδίζουν πλεῖστοι ὅσοι ἐδῶ στό ἀλλοιωμένο κράτος τῶν Ἀθηνῶν, ἀλλά ἡ Ὀρθοδοξία.

Ἔχω δύο ἱστορίες νά σᾶς διηγηθῶ γι’ αὐτό. Καί στίς δύο ἐμπλέκεται μέ τόν ἕνα ἤ μέ τόν ἄλλο τρόπο ἡ Πολιτεία. Θά θυμᾶστε ἴσως ὅτι ἀπό τίς στῆλες τῆς ἐφημερίδας μας εἴχατε διαβάσει πρόσφατα ὅτι δαπάναις τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ ἀνακαινίστηκε τό Σαντιρβάν Τζαμί στήν Δράμα. Τό νέο ἀποκατεστημένο κτίριο ἀγοράστηκε ἀπό χριστιανό ἐπιχειρηματία τῆς Δράμας καί ἀποκαταστάθηκε στήν μορφή πού εἶχε τό 1830 μετά ἀπό μελέτη ἀρχιτέκτονος τῆς περιοχῆς. Ὁ τελευταῖος πού εἶχε φροντίσει τήν ἀνακαίνισή του πρίν ἀπό τόν Δραμινό ἐπιχειρηματία κ. Ἀποστολίδη, τῆς ἑταιρείας Raycap, ἦταν τό 1806, σύμφωνα μέ τήν ἐπιγραφή πού φέρει στήν εἴσοδό του, ὁ Μεχμέτ Ἀλῆ Ἀγᾶς, πατέρας τοῦ Μαχμούτ Πασᾶ Δράμαλη. Λειτούργησε ὡς τζαμί ἕως τήν δεκαετία τοῦ 1920.

Καλῶς ἔπραξε ἡ Πολιτεία καί τό ἀνακαίνισε, ἡ Ἑλλάδα δέν πρέπει νά φοβᾶται τό παρελθόν της. Ἔστω καί ἄν τά τεμένη πού ἀνακατασκευάζονται καί σώζονται χρόνια τώρα ἀπό τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ δίνουν πρόσφορο ἔδαφος ἀνάπτυξης στίς νεο-οθωμανικές θεωρίες τοῦ Ἐρντογάν. Τό πρόβλημα ἀρχίζει ἀπό τήν στάση τῆς πολιτείας ἔναντι τῶν χριστιανικῶν ναῶν. Στήν μικρή λίμνη πού ὑπάρχει στήν πόλη τῆς Δράμας κυριαρχεῖ τό ἐκκλησάκι τῆς Ἁγίας Βαρβάρας. Τῆς προστάτιδος τῆς πόλεως. Σύμφωνα μέ τόν θρῦλο, ὅταν τό 1830 ἡ Δράμα κατακτήθηκε ἀπό τούς Τούρκους, τό ἐκκλησάκι γκρεμίστηκε γιά νά κτιστεῖ στήν θέση του ἕνα τζαμί. Τά σχέδια τῶν κατακτητῶν ὅμως ἄλλαξαν ἀνήμερα τῆς Ἁγίας Βαρβάρας. Ἡ περιοχή πλημμύρισε μέ νερό. Τό τζαμί δέν κτίστηκε ποτέ καί στά σπλάγχνα τῆς παλαιᾶς ἐκκλησίας, ἐρείπια τῆς ὁποίας διασώζονται στόν πυθμένα τῆς λίμνης, κτίστηκε τό νέο ἐκκλησάκι. Κάθε χρόνο μάλιστα στήν λίμνη μπροστά ἀπό τό ἐκκλησάκι –πού βρίσκεται μπροστά στό κλασσικό ξενοδοχεῖο Hydrama, καπναποθῆκες πού ἔδωσε δαπάναις του ὁ πατριώτης Κρητικός ἐπιχειρηματίας Μανώλης Λεδάκης– τηρεῖται τό ἔθιμο. Οἱ μαθητές ἀφήνουν στήν μνήμη τῆς Ἁγίας δεκάδες χάρτινα καραβάκια μέσα στήν λίμνη. Ὅλα αὐτά εἶναι βεβαίως ἄρρητα ρήματα γιά τό κέντρο. Ψιλά γράμματα. Ἐντάσσονται στά μαθήματα πατριδογνωσίας μέ γενικό τίτλο «Γιά νά καταλάβεις τόν Βορρᾶ», πού ἔχουμε ἐγκαινιάσει προσφάτως.

Τό ἐκκλησάκι αὐτό, λοιπόν, –ἐπανέρχομαι στόν Ἅγιο Δράμας Παῦλο– χρειάζεται ὅπως καί τό τζαμί ἀνακαίνιση. Ὁ χρόνος εἶναι ἀντίπαλος τῶν πάντων. Μαθαίνω ὅμως πώς ἐσχάτως συμβαίνουν περίεργα πράγματα. Διάφοροι κουλτουριαραῖοι ἀρχιτέκτονες πού τά ἔδωσαν ὅλα γιά τήν ἀνακαίνιση τοῦ Σαντιρβάν Τζαμί προβαίνουν συστηματικά σέ καταγγελίες στήν Πολεοδομία ἐναντίον τῆς Μητροπόλεως καί ἐμποδίζουν τήν ἀνακατασκευή τῆς ἐκκλησίας. Ἡ γραφειοκρατία τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ εἶναι «τά ζῶα μου ἀργά». Ἔφθασε τό θράσος κάποιων στό σημεῖο νά στρέφονται κατά τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι εἶναι περίπου αὐθαίρετος ἡ κόγχη τοῦ ἱεροῦ! Ναί, σωστά διαβάσατε …τούς ἐνόχλησε ἡ κόγχη. Ὄχι ὁ μιναρές.

Δέν ξέρω ἄν ἔχουμε παραφρονήσει ἐντελῶς. Ἄν ἔχουμε παραδοθεῖ. Ἄν παραδίδουμε κάθε μέρα καί ἕναν πόντο πολιτισμικοῦ ἐδάφους. Δέν ξέρω μήπως καί ἔχουμε ἀλλαξοπιστήσει. Ἀκούω καί στά ἀθηναϊκά ραδιόφωνα διαφημίσεις γιά γλέντι Ἀποκριᾶς ἀ λά Instanbul (ἀντί τοῦ ὀρθοῦ Κωνσταντινουπόλεως) μέσα σέ κλῖμα γενικῆς ἀπάθειας καί κλονίζομαι. Ἀλλά ἐπειδή ἔν τινι μέτρω κάποιοι στά βασικά διατηροῦμε τά λογικά μας, καλοῦμε τήν ἀγαπητή ὑπουργό Λίνα Μενδώνη νά ἀσχοληθεῖ. Δέν θά ἀνακαινίζουμε τζαμιά γιά νά ἀφήνουμε ἀνυπεράσπιστες στόν χρόνο τίς ἐκκλησιές μας. Τό αὐτό ἰσχύει καί γιά τήν δεύτερη μικρή ἱστορία πού διηγοῦμαι ἐν συντομία. Ὁ Δράμας Παῦλος σώζει τήν Λαυρεντιανή Μονή Μεταμορφώσεως Σωτῆρος ὡς Νέα Σουμελᾶ ἀνακατασκευάζοντάς την ὑπομονετικά ἐδῶ καί καιρό. Ὀνομάζεται «Λαυρεντιανή» λόγω τοῦ ὀνόματος τοῦ παλαιοῦ Μητροπολίτη Δράμας, καί σέ αὐτήν σώζονται κειμήλια τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀνατριχιάζει κανείς διαβάζοντας στήν σελίδα τῆς Μητρόπολης Δράμας τούς λόγους ἀνακατασκευῆς της. Ἀντιγράφω: «Ἐπειδή ἡ ἱστορία, εἰδικοῦ τοῦ προσφυγικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀποβάλλεται ἀπό τά ἐπίσημα ἐκπαιδευτικά προγράμματα, εἶναι ἀναγκαῖο νά ὀργανωθοῦν καί νά λειτουργήσουν χῶροι διάσωσης τῆς ἱστορίας ὥστε οἱ νέες γενιές νά ἔχουν ἕνα σημεῖο ἀναφορᾶς πού νά τούς συνδέει μέ τίς ἀλησμόνητες πατρίδες».

Καί ὅμως: Γιά τήν ἀνακατασκευή αὐτῆς τῆς ἱστορικῆς Μονῆς ἡ Πολιτεία στό σύνολό της ἀδιαφόρησε πλήρως. Ξέρετε πῶς κατάφερε ὁ Παῦλος –γι’ αὐτό «τοῦ βγάζω τό καπέλλο» σέ αὐτά– νά ὁλοκληρώσει τίς ἐργασίες στήν ἐκκλησία τῆς Σωτῆρος; Κυρίως μέ τά χρήματα ἀπό τό ἐφάπαξ ἑνός ταπεινοῦ πένητος ἱερέα, ὁ ὁποῖος διέθεσε ὅλο τό ποσό πού δικαιοῦτο –130.000 εὐρώ– γιά τήν ἀνακαίνισή της καί χάρη στήν δωρεά ἑνός ἐπιχειρηματία τῆς περιοχῆς ὁ ὁποῖος δώρισε ὅλα τά μάρμαρά της, ἀξίας 100.000 εὐρώ, στήν Ἱερά Μητρόπολη. Σύν τήν βοήθεια ἀπό μερικούς πατριῶτες ἐπιχειρηματίες τῶν Ἀθηνῶν μέ καταγωγή ἀπό τόν Πόντο. Τό κράτος ὅμως μηδέν, τό κράτος πουθενά, τό κράτος ἄφαντο. Πρῶτο στά τζαμιά, τελευταῖο στίς ἐκκλησιές. Μόνο στό Σύνταγμα εἶναι ἀγκαλιά μέ τήν Ἐκκλησία· στήν πραγματική ζωή ὄχι. Μή ρωτᾶμε μετά ταῦτα τί μᾶς συνέβη ἄν τυχόν κάτι συμβεῖ. Ἔχουμε ἤδη παραδοθεῖ. Σιωπηρῶς.