Πρωτόγνωροι λιμένες

ΥΠΑΡΧΟΥΝ τρεῖς τρόποι γιά νά μυήσεις τήν νέα γενιά τῆς πατρίδας μας…

… στό συγκλονιστικό παρελθόν τῆς μεταπολίτευσης ἀλλά καί σέ ὅσα προηγήθηκαν πρίν ἀπό αὐτό: ὁ πρῶτος εἶναι ὁ «εὔπεπτος», τῆς μυθοπλασίας. Τό σήριαλ τῆς ΕΡΤ «Τά καλύτερά μας χρόνια» πού ὑπογράφει ἡ Ὄλγα Μαλέα, θυγατέρα τοῦ ἀείμνηστου διακεκριμένου δικηγόρου Τρύφωνος Κουταλίδη, ἀποτελεῖ ἕνα ἰδεῶδες ὑπόδειγμα. Ζωγραφίζει ἄλλοτε μέ χιοῦμορ καί ἄλλοτε μέ μελαγχολία τά πολιτικά, ἰδεολογικά καί κοινωνικά πρότυπα μιᾶς ὁλόκληρης ἐποχῆς. Τίς σχέσεις τῶν Ἑλλήνων μέ τήν ἐξουσία, τῶν νέων ἀπέναντι στά κατεστημένα, τῶν γυναικῶν ἀπέναντι σέ ἄνδρες, τῶν νέων ἀπέναντι στήν μουσική καί στόν ἔρωτα. Ὅλη ἡ μεγάλη ἐπαναστατική ἀλλαγή τῆς μεταπολίτευσης κυοφορήθηκε μέσα στίς «σιωπές» τῆς δικτατορίας ἡ ὁποία ἐπιδίωξε τήν δυτική ἐξωστρέφεια νομίζοντας πώς θά ἀπομακρύνει τούς νέους τοῦ 1974 –φεῦ– ἀπό τήν «λαγνεία» πρός τόν κομμουνισμό. Ἕνας ἄλλος τρόπος γιά νά πλησιάσεις τούς νέους στό παρελθόν εἶναι ἡ μουσική. Τήν Παρασκευή τό βράδυ στό Δημοτικό Στάδιο Αἴγινας ἀπό ὅπου ἄρχισε ἡ μουσική σκυταλοδρομία τῶν τριῶν ἱστορικῶν πόλεων Αἴγινας, Ναυπλίου, Ἀθηνῶν γιά τόν ἑορτασμό τῶν 200 ἐτῶν ἀπό τήν ἀνεξαρτησία μας, ἡ Δήμητρα Γαλάνη συγκλόνισε τούς θεατές –οἱ μισοί ἐκ τῶν ὁποίων ἦταν εἰκοσάρηδες– καί μέ τό ἐκτόπισμά της ἀλλά καί μέ τίς λέξεις της. «Μέλλον χωρίς μνήμη δέν ὑπάρχει» εἶπε ἡ Ἠπειρώτισσα ἐκ Πρεβέζης Δήμητρα προσθέτοντας πώς ἀφοῦ αὐτό δέν γίνεται σωστά στήν ἐκπαίδευση εἶναι δικό μας χρέος! «Νά τσιγκλᾶμε τήν μνήμη.» Καί κάτι ἀκόμη: «Νά θυμόμαστε πάντα πώς δέν εἴμαστε οὔτε Δύση, οὔτε Ἀνατολή! Εἴμαστε ἡ Ἑλλάδα! Ἀνάμεσα σέ ὅλους. Στήν μέση!». Καί ἔπειτα ξενάγησε μαγευτικά τά νέα παιδιά στήν μνήμη μέ οὔτι καί ἠπειρώτικη παραδοσιακή δημοτική μουσική, μέ Τσιτσάνη, μέ Ξαρχάκο καί «δίχτυ» μέ Μᾶνο Χατζιδάκι καί Γκάτσο. Ὁ ὁποῖος τήν ὑπεραγαποῦσε!

Σπανίως θά ἀκούσεις σήμερα στίς λεγόμενες play list τῶν ραδιοφωνικῶν σταθμῶν πλήν ἐξαιρέσεων τίς μελωδίες αὐτῶν τῶν μεγάλων πού σηματοδότησαν τήν μεταπολίτευση μέ τό πολιτικό τραγούδι. Ἡ Γαλάνη κατάφερε καί καθήλωσε τήν νεολαία μέ τό μάθημα ἱστορίας. Ἐλάχιστα ἀπό τά νέα παιδιά πού εἶχαν ἔρθει νά παρακολουθήσουν στό πρῶτο μέρος τῆς συναυλίας τόν ἀγαπημένο τους –διανύοντας στάδιο ὄμορφης ὡριμότητας– Μιχάλη Χατζηγιάννη ἐγκατέλειψαν τό πέταλο τῆς κερκίδας. Καθηλώθηκαν. Ὑπάρχουν ὅμως πράγματα γιά τήν ἱστορία πού δέν μπορεῖ νά μᾶς τά πεῖ ἕνα σήριαλ τῆς Μαλέα ἤ μιά συναυλία τῆς Δήμητρας. Οὔτε βεβαίως μποροῦν νά μᾶς τά ποῦν δημοσκοπήσεις ἐκ τοῦ προχείρου γιά τίς πολιτικές καί τούς πρωθυπουργούς τῆς μεταπολίτευσης, στίς ὁποῖες ἀπαντοῦν πολῖτες πού δέν ἔχουν ἰδέα τί συνέβη πρίν καί μετά τήν μεταπολίτευση. Πρέπει νά τά πεῖ ὀργανωμένα ἡ πολιτεία. Δέν εἶναι βεβαίως εὔκολο, ἡ ἱστορία καί τά πρόσωπα ἐγείρουν τά πάθη. Ἀγαπημένο σπόρ στήν πατρίδα μας. Ἀλλά ἄν μπορούσαμε νά συμφωνήσουμε γιά τό τί θετικό ἄφησε κάθε περίοδος καί κάθε πρωθυπουργός θά ἦταν μία ἀρχή: ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, τό ὄνομα τοῦ ὁποίου ἔχει διαγράψει ἀπό τό λεξιλόγιό της ἡ ἡγεσία τῆς παράταξής του καί τήν μνήμη τοῦ ὁποίου δέν ὑπερασπίζονται ὀργανωμένα καί μέ πάθος οὔτε αὐτοί πού θά ἔπρεπε νά τό κάνουν, ἄφησε κληρονομιά στήν Ἑλλάδα τήν δημοκρατία, τήν Εὐρώπη καί τόν Πολιτισμό –ὅλα τά σημερινά φεστιβάλ ἐπί τῶν ἡμερῶν του ξεκίνησαν. Ἤθελε νά νικήσει τήν φτώχεια τοῦ πνεύματος καί τοῦ εἰσοδήματος. Ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου ἔχτισε κοινωνικό κράτος καί ἔβαλε στό παιχνίδι τῆς εὐημερίας τούς μή προνομιούχους. Τό 1/3. Μεγάλη ἀλλαγή. Ἄν καί κάποιες φορές τήν πληρώσαμε αἰσθητικά. Ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης ἦταν ἕνας πρώιμος μεταρρυθμιστής. Εἶχε ἄδικο γιατί εἶχε δίκιο πολύ νωρίς. Θέλησε νά ὁδηγήσει τήν Ἑλλάδα σέ πρωτόγνωρους λιμένες. Δέν πρόλαβε, ἀλλά στά ἴχνη του ἐπιχείρησαν νά πατήσουν ὁ ρεαλιστής Ἀνδρέας στήν δεύτερη θητεία του καί ὁ Κώστας Σημίτης. Στόν ὁποῖο πιστώνεται –τό μόνο– ὅτι ὑλοποίησε μαζί μέ τόν ἀμφιλεγόμενο γιά τήν ἀπό ἐδῶ πλευρά Λαλιώτη τό ἐντυπωσιακό πρόγραμμα τῶν δημόσιων ὑποδομῶν πού σχεδίασαν οἱ Μητσοτάκης-Μᾶνος: Μετρό Ἀθηνῶν, ἀεροδρόμιο Ἐλευθέριος Βενιζέλος, Ρίο Ἀντίρριο, προαστιακός, Ἐγνατία Ὁδός.

Ὁ Κώστας Καραμανλῆς ἄφησε μιά τριπλή κληρονομιά πίσω του: ὑπῆρξε ὁ πρωθυπουργός πού σέ συνθῆκες πρωτόγνωρης πολιτικῆς πίεσης, προχώρησε στίς τρεῖς μεγαλύτερες ἰδιωτικοποιήσεις τῆς μεταπολίτευσης σέ ΔΕΚΟ, πού ἀπάλλαξαν τό δημόσιο ταμεῖο ἀπό τά χρέη τους: ΟΤΕ, Ὀλυμπιακή Ἀεροπορία, λιμάνι Πειραιᾶ. Ἐγκατέστησε ἐπίσης στήν καρδιά τῆς δημόσιας συζήτησης τό ζήτημα τοῦ περιορισμοῦ τῶν ἐξουσιῶν τῶν ὀλιγαρχῶν νταβατζήδων τῶν ΜΜΕ –ζήτημα ποιότητας δημοκρατίας– κάτι πού ἀναγνώρισε καί ἡ Κομμισσιόν μέ τήν τελευταία της ἔκθεση γιά τήν ποιότητα τῆς ἑλληνικῆς δικαιοσύνης. Καί βεβαίως ἐπιχείρησε μιά μεγάλη πρόβα ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας μέ τά ἀνοίγματα σέ Ρωσσία – Κίνα. Τό γεγονός ὅτι οἱ ΗΠΑ τοῦ Μπάιντεν εὐλόγησαν τόν Γερμανό ρωσσικό ἀγωγό nord2stream τόν δικαιώνει ἀναδρομικῶς. Οἱ πρωθυπουργοί πού διαχειρίστηκαν τήν χρεοκοπία δέν μποροῦν νά ἀξιολογηθοῦν κατά τόν ἴδιο τρόπο. Τό μόνο πού ἄφησε ὁ Γιῶργος Παπανδρέου γιά νά τόν θυμόμαστε εἶναι ἡ «Διαύγεια». Πολύ πιό σημαντική ἀπό ὅσο ἀξιολογήθηκε ἀρχικῶς. Ὁ Ἀντώνης Σαμαρᾶς κράτησε οὐσιαστικά τήν χώρα στό εὐρώ. Ὁ Ἀλέξης Τσίπρας βοήθησε καταλυτικά στήν διάλυση τῶν ἀριστερῶν μύθων τῆς μεταπολίτευσης καί στήν βιαία ὡρίμανση τῆς κοινωνίας πού πίστευε πώς γίνεται καί ἀλλιῶς, ἐκτός δυτικῶν θεσμῶν. Δέν ἦταν στίς προθέσεις του αὐτό, ἀλλά τό πέτυχε. Μεγάλη ἐθνική προσφορά. Ἄν ἀθροίσουμε τό θετικό ἐθνικό κεκτημένο τῆς μεταπολίτευσης θά συμφωνήσουμε πώς ὁδηγηθήκαμε σέ πρωτόγνωρους λιμένες. Θά ἀντιληφθεῖ ἡ μορφωμένη νεολαία μας πώς δέν ἦταν ἀνέκαθεν ὅλα ἔτσι στήν Ἑλλάδα. Δόθηκαν μάχες γιά νά φθάσουμε ἕως ἐδῶ. Ἡ ἀποδοχή τῆς πολιτικῆς κληρονομιᾶς ὅλης τῆς περιόδου ὅλων τῶν ἐπωνύμων θά εἶναι χρήσιμη ὄχι μόνο γιά τά νέα παιδιά ἀλλά καί γιά τήν ἡγεσία μας. Ἰδίως τόν Πρωθυπουργό. Καί σήμερα διανύουμε δεκαετία πού ἀλλάζουν τά κοινωνικά πρότυπα. Καί τώρα εἴμαστε σέ ἰδεολογική μετάβαση πού μοιάζει μέ τήν μεταπολίτευση. Μέ μία διαφορά: τό ἐκκρεμές παλινδρομεῖ μέ ὁρμή μεταξύ τῆς συντηρητικῆς ἐπιστροφῆς στά βασικά καί τῆς ἀγάπης γιά τήν ταυτότητα ἀπό τήν μία καί τῆς ἤπιας νεωτερικότητας ἀπό τήν ἄλλη. Μέ τήν ἡγεσία νά ἀσχολεῖται μόνο μέ τήν νεωτερικότητα. Ὁ Κυριάκος «φέρει τίς καλύτερες ἀμερικανικές ἀξίες» ὅπως ἔγραψε ὁ πρέσβης τῶν ΗΠΑ στήν Τουρκία Μάικλ Ἔντελμαν στήν «Καθημερινή» τήν Κυριακή· πρέπει ὅμως νά ἀσπαστεῖ καί τίς ἀπώτερες ἑλληνικές ἀξίες. Ὁ Κυριάκος ξέρει νά χορεύει ρόκ ἀλλά ὄχι τσάμικο. Πρέπει νά μάθει. Γιά νά ἀνοίξει ὁ τρίτος κύκλος. Εἴπαμε! Εἶπε ἡ Γαλάνη: «Δέν εἴμαστε Δύση, δέν εἴμαστε Ἀνατολή, εἴμαστε ἡ Ἑλλάδα!». Πρωτόγνωρος λιμήν.