ΠΡΩΙΝΟ τηλεφώνημα στήν «Ἑστία» χθές, ἀπό τό περιβάλλον τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας.
Διαφωτιστικό γιά τήν στόχευση τῆς ὁμιλίας τοῦ κ. Παυλόπουλου στήν Λευκωσία ἡ ὁποία –ἐκτιμῶ– σέ συνάρτηση μέ τίς ἐξελίξεις στήν Εὐρώπη θά ἀποτελεῖ σύντομα πλαίσιο ἀναφορᾶς γιά τόν πολιτικό κόσμο. Πρίν ὅμως σᾶς ἀποκαλύψω τί μοῦ ἐλέχθη, μιά μικρή ἀναδρομή στήν συνταγματική μας ἱστορία. Ἔχουμε ἄραγε ἀναρωτηθεῖ γιατί ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, αὐτός ὁ μέγας θαυμαστής τοῦ στρατηγοῦ Ντέ Γκώλ καί τοῦ Γαλλικοῦ πολιτειακοῦ ὑποδείγματος, ἐπέλεξε τήν Προεδρευόμενη ἀντί τῆς Προεδρικῆς Δημοκρατίας τό 1974;
Τό μυστικό εἶναι γνωστό ἀλλά σέ περιορισμένο κύκλο ἀνθρώπων. Ὁ Καραμανλῆς προτιμοῦσε ἀρχικῶς τήν Προεδρική Δημοκρατία. Ὄχι τήν Προεδρευόμενη. Ἀντέδρασε ὁ κύκλος τῶν συνομιλητῶν του ὅμως, καί ἰδίως ἐκείνων τήν ἄποψη τῶν ὁποίων μετροῦσε. Ὁ Κωνσταντῖνος Τσάτσος καί ἄλλοι τοῦ θύμισαν ὅτι ἡ Ἑλλάς εἶναι μία χώρα μέ ἐκλογικό σῶμα κατά βάση κεντροαριστερό. Ἄρα τυχόν μελλοντική ὑποψηφιότητά του γιά τό Προεδρικό ἀξίωμα, θά κινδύνευε νά βρεῖ μπροστά της ἕνα εὐρύτατο ἀντιδεξιό μέτωπο στήν κάλπη. Ὁ Καραμανλῆς ζύγισε τά ὑπέρ καί τά κατά καί κατέληξε στήν Προεδρευόμενη. Ὄχι στήν Προεδρική!
Ἡ ἀπόφασή του δικαιώθηκε. Τό μένος πού ἐκδηλώθηκε ἐναντίον του τό 1985 στήν «κλειστή» ἐκλογή θά μποροῦσε νά εἶχε ἐκδηλωθεῖ σέ ὅλο του τό εὖρος, ἄν ἡ ἐκλογή του τό 1980 γινόταν ἀπό τόν λαό. Ἄν καί θεωρῶ ὅτι θά κέρδιζε, εἶμαι βέβαιος πώς τό ποσοστό ἐκλογῆς δέν θά τόν ἱκανοποιοῦσε. Ὡστόσο, σέ βάθος χρόνου, ἀπεδείχθη πώς ἔκανε λάθος.
Τό πολίτευμα μετεβλήθη μέν σέ πρωθυπουργοκεντρική δημοκρατία, ἐνῶ ἀπό τό 1974 καί μετά ἐλάχιστες κυβερνήσεις κατάφεραν νά ὁλοκληρώσουν τετραετία. Μέ ἐξαίρεση τήν κυβέρνηση Παπανδρέου ’85-’89, μία πλήρη θητεία τῆς κυβέρνησης Σημίτη (2000-2004) καί τώρα τήν τετραετία Τσίπρα, ἡ ἀστάθεια εἶναι νόμος στήν χώρα. Ἡ σταθερότητα, τό ἀγαθό πού διασφαλίζει στήν οἰκονομία καί στούς πολῖτες τό Γαλλικό Προεδρικό Σύστημα, εἶναι εἶδος ἐν ἀνεπαρκεία στήν χώρα μας.
Τώρα ἔρχομαι στό τηλέφωνο ἀπό τό Προεδρικό. Ἀπό τό περιβάλλον τοῦ Προέδρου μοῦ διευκρινίζεται πώς ὁ κ. Παυλόπουλος δέν ἔχει ἀλλάξει ἄποψη σέ σύγκριση μέ τίς ἰδέες πού περιέχει ἡ πρόταση ἀναθεώρησης τοῦ 2014, ἡ φέρουσα τήν σφραγῖδα του. Τάσσεται κατά τῆς Προεδρικῆς Δημοκρατίας πού ἐξασθενεῖ τόν κοινοβουλευτισμό, ὄχι ὅμως κατά τοῦ Γαλλικοῦ ὑποδείγματος πού εἶναι ἡμιπροεδρικό. Μοῦ ἐπισημαίνουν μάλιστα ὅτι στήν ὁμιλία πού ἔκανε στήν Λευκωσία τόνισε μεταξύ ἄλλων καί τά ἑξῆς:
«Ἐξ ἴσου ἀντιπροσωπευτικό τῆς προσήλωσης –σέ γενικές γραμμές βεβαίως– στίς ἀρχές τοῦ Κοινοβουλευτικοῦ Πολιτεύματος εἶναι καί τό παράδειγμα τῆς Γαλλικῆς Δημοκρατίας. Εἰδικότερα ἡ Γαλλία μετά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1789 ἐφάρμοσε σχεδόν πάντα τίς ἀρχές τοῦ Κοινοβουλευτικοῦ πολιτεύματος ὡς πρός τήν κρατική της ὀργάνωση. […] Τό πολίτευμα τῆς Γαλλίας κατά τό ἰσχῦον Σύνταγμά της δέν κατέστη ἀμιγῶς Προεδρικό. Ἡ Γαλλία ἐφαρμόζει ἕνα ὑβριδικό σύστημα ἡμιπροεδρικῆς δημοκρατίας στό πλαίσιο τοῦ ὁποίου οἱ κοινοβουλευτικοί θεσμοί εἶναι ὑπαρκτοί –ἔστω καί οὐσιωδῶς σχετικοποιημένοι– τόσο σέ ἐπίπεδο ἐξάρτησης τῆς κυβέρνησης ἀπό τήν ὅποια ἐμπιστοσύνη τῶν ἀντιπροσωπευτικῶν σωμάτων ὅσο καί σέ ἐπίπεδο κυβερνητικοῦ ἐλέγχου».
Οἱ ἴδιες πηγές τῆς Προεδρίας μέ διαβεβαιώνουν πώς οἱ προτάσεις τοῦ Προέδρου γιά τήν λελογισμένη ἐνίσχυση τῶν ἁρμοδιοτήτων τοῦ θεσμοῦ παραμένουν ἐν ἰσχύι. Οὔτε καί ἐδῶ ἄλλαξε κάτι. Ὡστόσο ἡ βασική ἀνησυχία τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας ἀναφορικά τόσο μέ τίς ἐσωτερικές ὅσο καί μέ τίς εὐρωπαϊκές ἐξελίξεις εἶναι ἡ ἄνοδος τοῦ λαϊκισμοῦ, μέ τήν προσφυγή στήν μέθοδο τῶν δημοψηφισμάτων. Ἐκεῖ εἶναι ἀπόλυτος. Καί ὅπως δείχνει ἡ συνταγματική μας ἱστορία, ἀπολύτως σωστός.
Ἄλλα ρωτοῦν οἱ κυβερνήσεις στά δημοψηφίσματα καί ἄλλα ἀπαντᾶ συνήθως ὁ λαός! Κατά τοῦτο συντασσόμαστε ἀπολύτως.
