Οἱ τοῖχοι τοῦ Désiré

Tό Ομολογῶ! Προεῖχε χθές ὁ στιγματισμός τῶν προσβολῶν πού ἔκανε ὁ ΣΥΡΙΖΑ εἰς βάρος χιλιάδων πολιτῶν, οἱ ὁποῖοι διαμαρτυρήθηκαν ἐναντίον του γιά τήν πολιτική τῶν Πρεσπῶν.

Γι’ αὐτό καί δέν ἀσχολήθηκα στό σημείωμά μου καί μέ μερικές ἄλλες προσβολές πού διέπραξε, παραταξιακές: τίς προσβολές στήν μνήμη τοῦ ἀείμνηστου εὐπατρίδη Εὐάγγελου Ἀβέρωφ. Τίς ὑποτιμητικές ἀναφορές στήν πολιτική του πορεία, τήν ὁποία «ἀξιοποιεῖ» τό Μαξίμου, γιά νά πλήξει τόν Κυριάκο Μητσοτάκη. Γιά νά ἰσχυριστεῖ ὅτι θά ἔχει τήν τύχη τοῦ πρώην προέδρου τῆς ΝΔ, ὁ ὁποῖος παραιτήθηκε μετά τήν ἧττα στίς εὐρωεκλογές τοῦ 1984. Πιό συγκεκριμένα, τό γραφεῖο Τύπου τοῦ Πρωθυπουργοῦ ἐξέδωσε τό Σάββατο τήν ἑξῆς ἀνακοίνωση σέ ἀπάντηση δηλώσεων τοῦ Προέδρου τῆς ΝΔ:

«Δέν ἦταν ἀνάγκη νά μᾶς ὑπενθυμίσει τόν καημό του ὁ κ. Μητσοτάκης. Ἐδῶ καί τριάμισυ χρόνια πού εἶναι ἀρχηγός τῆς ΝΔ κοιμᾶται καί ξυπνάει μέ τό ὄνειρο νά ἀποσυρθεῖ ὁ Τσίπρας… Ὡστόσο, μετά τίς εὐρωεκλογές, μᾶλλον αὐτός θά βρεθεῖ μπροστά στόν κίνδυνο νά ἀποσυρθεῖ, ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τοῦ Εὐάγγελου Ἀβέρωφ καί ἀναγκάζοντας τόν πρωθυπουργό νά ἀντιμετωπίσει κάποιον σοβαρό ἀντίπαλο στίς ἐθνικές ἐκλογές τοῦ Ὀκτώβρη».

Θά προσπεράσω τό γεγονός ὅτι ὁ ΣΥΡΙΖΑ ἐπικαλεῖται τόν Ἀβέρωφ μόνο ὅταν νομίζει πώς «δικαιώνει» τήν πολιτική του –μέ τίς ἀποδιδόμενες δηλώσεις σέ αὐτόν γιά τήν «μακεδονική γλῶσσα» φερ’ εἰπεῖν– καί τόν «διασύρει» ὅταν θεωρεῖ πώς πλήττει τή ΝΔ. Θά λησμονήσω ἐπίσης ὅτι ἀνέσυραν τάχα μου δῆθεν δηλώσεις του γιά τό Σκοπιανό γιά νά δικαιολογήσουν τίς Πρέσπες, ἐνῶ ὅταν ἦταν ἐν ζωῆ τόν ἀποκαλοῦσαν «ἀκροδεξιό» καί «γεφυροποιό». Δέν ἐντυπωσιάζομαι. Τέτοιοι ἦσαν πάντα. Δέν τό κάνουν μόνο μέ τόν Ἀβέρωφ, ἄλλωστε, μά καί μέ νεώτερους πολιτικούς τῆς συντηρητικῆς παράταξης. Ὡστόσο, ἐδῶ ὑπάρχει κάτι ἐξαιρετικό πού ὀφείλουμε νά σημειώσουμε. Ἡ Ἀριστερά ἐμφανίζει τόν Ἀβέρωφ ὡς ἕνα ἀποτυχημένο πολιτικό πού παραιτήθηκε ἀπό ἀρχηγός τῆς ΝΔ, ἐπειδή ἔχασε στίς εὐρωεκλογές τοῦ 1984.

Θέλει νά μᾶς πεῖ ὅτι τό ἴδιο θά συμβεῖ καί μέ τόν Κυριάκο Μητσοτάκη στίς ἐπερχόμενες εὐρωεκλογές πού ὑποτίθεται θά εἶναι ὀρφανές καί θά διεξαχθοῦν χωρίς νά προκηρυχθοῦν ἐθνικές ἐκλογές. Τό τί θά συμβεῖ καί τί δέν θά συμβεῖ στίς προσεχεῖς εὐρωεκλογές θά τό πεῖ ὁ ἑλληνικός λαός, ὄχι ἐμεῖς, ἄν καί ὅπως δείχνουν οἱ δημοσκοπήσεις ξέρουμε ἀπό τώρα ποιός θά χάσει, καί μάλιστα βαρειά. Ἀλλά τό τί συνέβη μέ τόν Ἀβέρωφ καί τό πῶς πρέπει νά διαχειριζόμαστε τήν μνήμη τοῦ Ἀβέρωφ –ἔχει καί ὁ ΣΥΡΙΖΑ εὐθύνη, γι’ αὐτό καί θά ἐξηγήσω– εἶναι ἕνα ἄλλο θέμα στό ὁποῖο σκοπεύω σήμερα νά σταθῶ.

Γιά τήν ἱστορία νά θυμίσω ὅτι ὁ Εὐάγγελος Ἀβέρωφ προανήγγειλε τήν παραίτησή του ἀπό τήν Προεδρία τῆς ΝΔ στήν ἀποκλειστική συνέντευξη πού παραχώρησε τόν Αὔγουστο τοῦ 1984 στήν Κέρκυρα στόν Νῖκο Χατζηνικολάου στήν ἐφημερίδα «Μεσημβρινή». Καί ὅπως μοῦ ἐπιβεβαίωσε χθές σέ ἐπικοινωνία μας ὁ ἐκδότης τῆς «Real News», πράγματι προέβαλλε λόγους ὑγείας. Ἀκόμη καί ἄν ὑπῆρξε πίεση στό παρασκήνιο ἀπό κορυφαίους τῆς παράταξης γιά νά παραιτηθεῖ –ὅπως λέγεται– αὐτή δέν ὀφειλόταν στήν ἐπίδοσή του στίς εὐρωεκλογές ἀλλά στήν ἐπιβαρυμένη ὑγεία του. Αὐτή δέν τόν καθιστοῦσε ἀξιόμαχο στίς κρίσιμες ἐθνικές ἐκλογές τοῦ 1985. Στά προβλήματα τῆς ὑγείας του ἀναφέρεται ἐκτεταμένα καί ἡ κόρη του Τατιάνα Ἀβέρωφ στό ἔξοχο βιβλίο της γιά τόν πατέρα της πού φέρει τόν τίτλο Δέκα ζωές σέ μία. Στήν πραγματικότητα ὁ Ἀβέρωφ ἔγινε ἀρχηγός ἀργά. Σέ ἡλικία ἑβδομήντα ἑνός ἐτῶν. Προώριστο νά ἐκλεγεῖ Πρωθυπουργός καί ἀρχηγός τῆς ΝΔ τό 1980, ἀλλά ἐκρίθη ὅτι ἡ συναινετική ἡγεσία Ράλλη θά διευκόλυνε τήν ὁμαλή πολιτική μετάβαση στήν νέα ἐποχή Παπανδρέου χωρίς φανατισμούς καί διχασμούς. Θεωρῶ προσβλητική τήν ἀναφορά τοῦ Μαξίμου στόν Ἀβέρωφ σήμερα γιά δύο συγκεκριμένους λόγους:

Πρῶτον, ὁ Ἀβέρωφ δέν ἔκανε λεφτά στήν πολιτική. Δέν ὑπῆρξε ποτέ διαπλεκόμενος. Ἀντιθέτως. Πούλησε τά χωράφια του στήν Θεσσαλία, τίς περίφημες Ἀμυγδαλιές πού ἔγιναν καί θεατρικό ἔργο, γιά νά χρηματοδοτήσει τό κόμμα τῆς ΝΔ, γιά νά σώσει τό κόμμα τῆς ΝΔ, γιά νά μήν πτωχεύσει τό κόμμα τῆς ΝΔ πού δέν εἶχε φράγκο στό ταμεῖο του. Χάρισε λεφτά, δέν ἔβγαλε λεφτά.

Δεύτερον, ἀνέλαβε τή ΝΔ στήν πλέον κρίσιμη στιγμή τῆς ἱστορίας της. Καλός, χρυσός καί ἅγιος ὁ Γεώργιος Ράλλης, ἀλλά ἔχασε μέ 13 μονάδες. 48% τό ΠΑΣΟΚ, 35% ἡ ΝΔ. Παρά ταῦτα, ὁ Ἀβέρωφ δέν δείλιασε. Ἐξελέγη, δημιούργησε ὀργάνωση ἀπό τό μηδέν πού ποτέ δέν εἶχε ἡ ΝΔ –ἡ ΟΝΝΕΔ ἐπί τῶν ἡμερῶν του πῆρε τά πάνω της– ἀνέστησε τό ἠθικό τῶν ὀπαδῶν, «ἔγραψε» τόν ὕμνο τῆς ΝΔ (κάποιους τούς συγκινεῖ ἀκόμη καί σήμερα), ἐνῶ στίς εὐρωεκλογές τοῦ 1984 μείωσε τήν διαφορά στίς 4 μονάδες. Ὅσες μονάδες ἦταν (καί λίγο παραπάνω) ἡ διαφορά ΠΑΣΟΚ – ΝΔ στίς ἐθνικές ἐκλογές τοῦ 1985 ὑπό τή νέα ἡγεσία. 42% ἔλαβε τό ΠΑΣΟΚ στίς εὐρωεκλογές τοῦ 1984, 38% ἡ ΝΔ. Τρεῖς μονάδες «πάνω» στήν περίοδο τῆς τέλειας ἰδεολογικῆς της ἀπομόνωσης. Τόν καιρό πού τό «Καλημέρα ἥλιε» τοῦ Λοΐζου ἀντηχοῦσε στίς πλατεῖες. Ὅσο καί ἄν φαίνεται παράξενο, μάλιστα, ὁ κεντρογενής προερχόμενος ἀπό τήν ΕΠΕΚ Ἀβέρωφ (στά ἐγχειρίδιά του ἀνακάλυψε ἡ ΝΔ τό 2000 τόν ὅρο «μεσαῖος χῶρος») συνδύασε τήν σκληρή ἀντιπολίτευση μέ τήν ἐθνική συναίνεση. Ὁ Κώστας Λαλιώτης ἀποκάλυψε πρόσφατα πώς συνενοεῖτο ὑπογείως ὡς ἀρχηγός τῆς ἀξιωματικῆς Ἀντιπολίτευσης ὁ Ἀβέρωφ μέ τόν Ἀνδρέα ὡς Πρωθυπουργό, γιά νά στέλνουν μηνύματα στήν Ἄγκυρα γιά τά ἑλληνοτουρκικά.

Καί βεβαίως μήν ξεχνᾶ κανείς ὅτι ὁ Ἀβέρωφ ἐξελέγη βουλευτής Ἰωαννίνων μέ ἀντίπαλο, παρακαλῶ, τόν Ναπολέοντα Ζέρβα. Ὅτι στό στρατόπεδο τῶν Ἑλλήνων στήν Ἰταλία τό 1942-45 ὅπου κατέφυγε, ἀπαίτησε ἀπό τόν Διοικητή νά ἀπαγορεύσει τούς φασιστικούς χαιρετισμούς. Ὅτι ἡ διατριβή του στήν Λωζάννη ἦταν γιά τά Ἑνιαῖα Βαλκάνια! Ὅταν λοιπόν ἀναλαμβάνει κάποιος σάν τόν εὐπατρίδη Ἀβέρωφ τό κόμμα στά χειρότερά του, τό «σηκώνει», ἀνυψώνει τό ἠθικό τῶν ὀπαδῶν, γεμίζει τίς πλατεῖες, πουλᾶ τήν περιουσία του γιά νά τό κρατήσει ζωντανό καί τό διευκολύνει παραιτούμενος ἐπειδή καταλαβαίνει τό πρόβλημα ὑγείας του, τότε νομίζω ὅτι ἀξίζει περισσότερο σεβασμό. Ὅποιος δέν τά ξέρει αὐτά καί θέλει νά τά μάθει –ἀναφέρομαι στό Μαξίμου ἤ καί σέ ἄλλους– δέν ἔχει παρά μία ἐπιλογή: νά καθίσει ἕνα μεσημέρι στό κλασσικό ζαχαροπλαστεῖο τῆς ὁδοῦ Δημοκρίτου «Désiré», τό ὁποῖο ἦταν στέκι τοῦ Ἀβέρωφ. Οἱ τοῖχοι τοῦ «Désiré» ἔχουν ἀκούσει πολλά καί ἔχουν νά διηγηθοῦν πολλά.

Ὁ Εὐάγγελος Ἀβέρωφ