Οἱ κανόνες τῆς διαδοχῆς

H ΙΕΡΑΡΧΙΑ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔχει μία μοναδική εὐκαιρία τήν προσεχῆ ἑβδομάδα…

… νά ἀνανεώσει ριζικά τήν σύνθεσή της καθώς οἱ πέντε Μητροπόλεις τῶν ὁποίων οἱ θρόνοι «χήρευσαν» λόγω ἀποδημιῶν ἤ παραιτήσεων Ἐπισκόπων (Καστοριᾶς, Κιλκίς, Λαγκαδᾶ, Θήρας, Περιστερίου) ἀναμένουν τόν νέο ποιμενάρχη τους. Εἰδικῶς, οἱ Μητροπόλεις τῶν ἀκριτικῶν νομῶν τῆς Βορείου Ἑλλάδος. Ἐκτός ἀπό εὐκαιρία, ἡ διαδικασία ἐκλογῆς ἀποτελεῖ ὅμως καί εὐθύνη. Μεγίστη εὐθύνη. Ἡ στήλη παρακολουθεῖ προσεκτικῶς τίς διεργασίες πού βρίσκονται ἐδῶ καί καιρό σέ ἐξέλιξη στίς πέντε μητροπόλεις, καί χωρίς νά θέλει νά ὑπεισέλθει σέ πρόσωπα τήν πορεία τῶν ὁποίων γνωρίζει ἄριστα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί οἱ σύν αὐτῷ, διατυπώνει τήν εὐχή οἱ ἐκλογές νά βασιστοῦν στίς κάτωθι ἀρχές:

• Στήν ἀξιοκρατία. Δέν πρέπει ἐπ’ οὐδενί λόγῳ τά πρόσωπα πού θά ἡγηθοῦν στό μέλλον ἱστορικῶν μητροπόλεων νά ἀποτελέσουν προϊόν ἐπιλογῆς ἰσορροπιῶν μεταξύ τῶν κεφαλῶν τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἰσορροπίες ἦταν χρήσιμες σέ ἄλλες ἐποχές. Μά στήν ἐποχή μας, δεδομένης τῆς δημοσκοπικῆς κατρακύλας τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς φθορᾶς της στήν κοινωνία, ἀπαιτεῖται νά ἐκλεγοῦν οἱ καλύτεροι. Ὄχι οἱ ἀρεστοί. Περιθώρια γιά μετριότητες δέν ὑπάρχουν. Ἡ ἱεραρχία δέν εἶναι κυβερνητικό σχῆμα καί οἱ ἐκλογές δέν συνιστοῦν ἀνασχηματισμό γιά νά γίνονται ἀποδεκτές «καραμπόλες» ἤ γιά νά βγαίνουν «Ὑποχρεώσεις» μεταξύ Ἐπισκόπων.

• Στήν ἀπουσία κάθε κοσμικοῦ κριτηρίου κατά τήν ἐπιλογή νέων Μητροπολιτῶν. Ἡ ἐκλογή Μητροπολιτῶν δέν ἀφορᾷ τούς μελλοντικούς συσχετισμούς τῆς διαδοχῆς τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Ἀφορᾷ τίς τοπικές κοινωνίες. Ἱεράρχες ἐκλέγονται στίς 8 Ὀκτωβρίου, ὄχι μελλοντικοί ἐκλέκτορες. Ἡ δέ Ἐκκλησία μας δέν εἶναι οὔτε κυβερνητικό σχῆμα ὅπως εἴπαμε, οὔτε ὅμως καί πολιτικό κόμμα γιά νά λειτουργεῖ μέ τούς κανόνες του καί τούς ὑπολογισμούς του: σέ βοηθάω τώρα, γιά νά μέ ψηφίσεις αὔριο. Ὅποιος, δέ, μπεῖ στόν πειρασμό νά μετατρέψει ἐκλογή σέ λάφυρο μέλλοντος –ὑπόθεση κάνουμε– θά τό εὕρει ἀπό τόν Θεό. Ἡ ἴδια ἡ ζωή ἔχει δείξει ὅτι οἱ ἔχοντες ὑπερβολική φιλοδοξία καί βιασύνη γιά τά ἀξιώματα στήν πατρίδα μας, καίγονται στό «ζέσταμα».

• Στήν πάσῃ θυσία ἀποφυγή τῆς ἀπονομῆς χρίσματος ἐκλεκτοῦ σέ ὑποψηφίους ἱεράρχες. Ἡ γνώμη τοῦ ἑκάστοτε Ἀρχιεπισκόπου προφανῶς καί ἔχει βαρύνουσα σημασία ὅπως μᾶς δείχνει τό παρελθόν –κανείς δέν ἐξελέγη Μητροπολίτης ἄν δέν συμφωνοῦσε ὁ Προκαθήμενος– ἀλλά κάθε ἐκλογή πρέπει νά εἶναι ἀπηλλαγμένη πιέσεων καί ἐπιθυμιῶν. Πρέπει νά εἶναι ἐκλογή ἐλεύθερη. Τά χρίσματα καί τά «δακτυλίδια» εἶναι διαδικασία κοσμική, καί στόν νέο αἰῶνα ἐντελῶς ξεπερασμένη. Σκουριάζουν τήν εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας στήν κοινή γνώμη. Ἡ ταινία «Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ» μᾶς ἔδειξε ἄλλως τε ὅτι στήν ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας μας «ἐκλέγεται» ἐν τέλει ἐκεῖνος πού ἔχει τήν ἀγάπη τῶν πιστῶν. Κανείς δέν μπορεῖ νά τήν ἀγνοήσει αὐτή τήν ἀγάπη.

• Στήν ἀποφυγή ἐξωτερικῶν παρεμβάσεων γιά τήν ἐκλογή Μητροπολίτου, εἴτε θεσμικῶν εἴτε ἐξωθεσμικῶν. Εἶναι ἀδιανόητο –καί θεωρῶ ὅτι δέν συμβαίνει– νά καλεῖ ἀνώτατες ἀρχές τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Πρόεδρος Δημοκρατίας προκειμένου νά ἐκφράσει ἐπιθυμία γιά τήν ἐκλογή συγκεκριμένου Μητροπολίτη τῆς ἀρεσκείας του. Τό αὐτό ἰσχύει ὡς γενική ἀρχή γιά ἐπιχειρηματίες, καί εἶμαι ἐξ ἴσου βέβαιος ὅτι ἀκόμη καί ἄν παρ’ ἐλπίδα συμβαίνει ἀποκρούεται: εἶναι ἀδιανόητο νά ἔχουν ἄποψη ἐπιχειρηματίες γιά τά ἐσωτερικά τῆς Ἐκκλησίας. Φράσεις τοῦ τύπου «μά ἐγώ νομίζω ὅτι ὁ δεῖνα πρέπει νά ἐκλεγεῖ γιά καλό τῆς Ἐκκλησίας» δέν ὑπάρχουν. Τά «νομίζω», τά «νομίσματα» (ὑπό τήν ἔννοια τῆς ἐκτιμήσεως καί τῶν ὑπολογισμῶν) καί τά «χρίσματα» ἀπέχουν πολύ ἀπό τήν Ἐκκλησία πού ὀνειρεύεται κάθε πιστός.

• Στήν ἄριστη γνώση τῶν ἐθνικῶν θεμάτων. Οἱ Μητροπόλεις τῆς Βορείου Ἑλλάδος, εἰδικῶς ἐκεῖνες στήν ἐπικράτεια τῶν ὁποίων δροῦν φιλοσκοπιανές ὀργανώσεις, θέλουν ἱεράρχες ψυχωμένους, γνῶστες, μαχητές. Ὄχι τά ρουσφέτια τῶν Ἐπισκόπων.

Εἶμαι ἀπολύτως βέβαιος ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, βαθύς γνώστης τῶν ἱκανοτήτων ὅλων τῶν ὑποψηφίων, θά τηρήσει αὐτές τίς αὐτονόητες ἀρχές πού ἄλλως τε γνωρίζει καί ὁ ἴδιος καλύτερα πάντων ἡμῶν πού ἀποτελοῦμε τό ταπεινό ποίμνιο, καί μαζί μέ τήν Ἱεραρχία σέ πνεῦμα ἑνότητος θά ἐκλέξει τούς καλύτερους, ἀφήνοντας τήν σφραγῖδα του γιά τό μέλλον. Τά στερνά τιμοῦν τά πρῶτα ὡς γνωστόν. Τελευταῖο ἀλλά ὄχι ἔλασσον: ἡ Ἐκκλησία μας χρειάζεται μεγάλη θεσμική, διοικητική καί, τολμῶ νά ὑποστηρίξω, πνευματική μεταρρύθμιση –ὑπό τήν ἔννοια ὅτι ὁ λόγος της καί ἡ δράση της πρέπει νά εἶναι περισσότερο κοινωνική καί λιγώτερο κοσμική. Ἡ ἐκλογή Μητροπολιτῶν γενικώτερα ὡς τέτοια διαδικασία πρέπει νά ἰδωθεῖ: ὡς εὐκαιρία γιά μεταρρύθμιση. Τά παλιά ἰδιώματα τελειώνουν γιά ὅλους μας στήν νέα ἐποχή. Καί γιά τήν πολιτική, καί γιά τήν Ἐκκλησία, καί γιά τήν ἀγορά, καί γιά τά ἀκαδημαϊκά ἱδρύματα καί γιά τά ΜΜΕ, γιά ὅλους. Ἄν δέν ἀλλάξουμε ἐμεῖς, θά μᾶς ἀλλάξουν μόνοι τους: οἱ ψηφοφόροι, οἱ πιστοί, οἱ καταναλωτές, οἱ ἀναγνῶστες. Τό διακύβευμα τῆς ἀλλαγῆς καί τῆς μεταρρύθμισης εἶναι συνεπῶς κατά πολύ μεγαλύτερο ἑνός περιστασιακοῦ διακυβεύματος. Ἄρα ἡ ἐκλογή τῆς 8ης Ὀκτωβρίου δέν εἶναι μεμονωμένο περιστατικό ἐσωτερικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἐνδιαφέροντος. Σηματοδοτεῖ τήν ἀντίληψη τῆς Ἐκκλησίας γιά τό μέλλον. Προσοχή, «μᾶς» βλέπουν!