ΣΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ἔχω τήν τάση νά γυρίζω πίσω νά δῶ τί ἔκαναν καί κυρίως τί ἔλεγαν οἱ προηγούμενοι
Ἀντί ἄρθρου λοιπόν σήμερα ἀναδημοσιεύω ἀπό τόν 12ο τόμο τῶν Ἀρχείων Καραμανλῆ (πολιτικό χρυσάφι) τόν ἐκπληκτικῆς ἐπικαιρότητος διάλογο πού εἶχε ὁ Ἐθνάρχης ὡς Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας μέ τόν Πρόεδρο Μπούς τόν πρεσβύτερο πίσω ἀπό τίς κλειστές πόρτες τῆς Ἡρώδου Ἀττικοῦ, ὅταν ὁ δεύτερος ἐπισκέφθηκε ἐπισήμως τήν Ἑλλάδα τόν Ἰούλιο τοῦ 1991. Ἵνα δικαιωθῆ ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης πού ἔγραφε κάποτε ὅτι θά ἔρθει μιά ἐποχή πού τό παρελθόν θά μᾶς συγκλονίσει μέ τήν δύναμη τῆς ἐπικαιρότητός του. Ὁ συγκλονιστικός αὐτός διάλογος (μέρος αὐτοῦ γιά τήν ἀκρίβεια) ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Καραμανλῆς: Ἐπίστευα πάντοτε καί πιστεύω στήν ἀνάγκη ἐπιλύσεως τῶν διαφορῶν μας μέ τήν Τουρκία. Ἡ γεωγραφία μᾶς ὑποχρεώνει νά συνυπάρχουμε. Χρειάζεται λίγη λογική καί λίγο πολιτικό θάρρος. (…) Ἔκανα προτάσεις Συμφώνου Μή Ἐπιθέσεως τό 1976 στόν Ντεμιρέλ. Τό δέχθηκε καί μετά δέκα μέρες μετάνιωσε. Ἔκανα μιά προσπάθεια γιά τό πρόβλημα τῆς ὑφαλοκρηπίδας καί πρότεινα νά πᾶμε στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης. Συναντηθήκαμε μέ τόν Ντεμιρέλ στίς Βρυξέλλες καί ὑπογράψαμε γι’ αὐτό ἕνα κοινό ἀνακοινωθέν. Μετά δέκα μέρες ἔστειλα τούς ἀντιπροσώπους μας γιά νά συζητήσουν τήν σχετική διαδικασία, καί ὁ Ντεμιρέλ ὑπαναχώρησε λέγοντας ὅτι ὑπέγραψε τό ἀνακοινωθέν χωρίς νά τό διαβάσει. Ὅταν συνάντησα τόν Ἐτσεβίτ τοῦ εἶπα καί πάλι γιά τήν Χάγη γιατί πέραν τῶν ἄλλων συμφέρει καί πολιτικά ἀφοῦ ἡ ἀπόφαση θά εἶναι τοῦ δικαστηρίου καί δέν θά κατηγορηθοῦν οἱ κυβερνήσεις. Μοῦ εἶπε ὅτι ἔχω δίκιο ἀλλά πρόσθεσε ὅτι δέν μποροῦσε νά τό δεχθεῖ γιατί εἶχε κατηγορήσει τόν Ντεμιρέλ γιά προδοσία.
Μπούς: Ἴσως ἀποδειχθεῖ καταλληλότερος συνομιλητής ὁ Ὀζάλ ἄν καί στερεῖται ἐπαρκοῦς ὑποστηρίξεως στήν Τουρκία.
Καραμανλῆς: Ὅταν μιλᾶμε γιά τήν ἀνάγκη ἐπιδείξεως πολιτικοῦ θάρρους ἐννοοῦμε νά ἀγνοηθεῖ ἡ κοινή γνώμη.
Μπούς: Πιστεύετε ὅτι ἡ πρωτοβουλία τοῦ Γενικοῦ Γραμματέως τοῦ ΟΗΕ γιά τετραμερῆ συνάντηση ἔχει πιθανότητες καί προοπτικές;
Καραμανλῆς: Θά ἐξαρτηθεῖ ἀπό τήν Τουρκία πού εἶναι τό κλειδί. Ἡ Κύπρος ἔχει ἑλληνική ἱστορία 3.000 ἐτῶν. Εἶναι μιά δεύτερη Ἑλλάς. Τό 80% τῶν Κυπρίων εἶναι Ἕλληνες καί μόνο τό 18% Τοῦρκοι. (…) Οἱ Τοῦρκοι ἔπρεπε νά ἀποχωρήσουν ἀλλά ἀντί νά φύγουν κατέλαβαν καί τό μισό νησί.
Μπούς: Πόσο ἔδαφος ἐλέγχουν τώρα;
Καραμανλῆς: Πάνω ἀπό 36% μέ 18% πληθυσμό.
Μπούς: Δέν εἶναι πολύ δίκαιο αὐτό.
Καραμανλῆς: Καί ὑπάρχουν καί 200.000 Ἑλληνοκύπριοι πρόσφυγες.
Μπούς: Τί μποροῦν νά κάνουν οἱ ΗΠΑ ἄν μποροῦν νά κάνουν κάτι;
Καραμανλῆς: Ἀντί οἱ ΗΠΑ νά δίνουν χρήματα καί ὅπλα στήν Τουρκία, πού πρέπει νά τῆς δίνουν γιατί εἶναι σύμμαχος, θά ἦταν καλύτερα νά τῆς ἔδιναν περισσότερες συμβουλές.
Μπούς: Ποιό εἶναι τό συγκριτικά μεγαλύτερο πρόβλημα γιά ἐσᾶς; Μεταξύ τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου καί τῆς Κύπρου;
Καραμανλῆς: Ἐξαρτᾶται ἀπό τό τί ἐπιδιώκει ἡ Τουρκία. Ἐάν ἔχει βλέψεις σέ βάρος τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου τότε αὐτό ἀσφαλῶς ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό Κυπριακό. Ἄν ὄχι, δέν ὑπάρχει θέμα. Τό Αἰγαῖο πάντως εἶναι κατοχυρωμένο μέ τήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης.
Μπούς: Ὑπάρχει ἀκόμη αὐτή τήν στιγμή φασαρία γιά τό θέμα;
Στρατηγός Σκόουφτρωφτ: Ὑπάρχει σχετικά μέ τήν ὑφαλοκρηπῖδα.
Καραμανλῆς: Ναι, ἀλλά ἄν οἱ Τοῦρκοι πάρουν ὑφαλοκρηπῖδα μεγαλύτερης ἐκτάσεως αὐτῆς πού δικαιοῦνται, τότε τά ἑλληνικά νησιά θά ἐνταχθοῦν στόν χῶρο τῆς Τουρκίας. ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΔΙΑΣΠΑΤΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Πρόεδρος Μπούς: Τό ἀντιλαμβάνομαι.
Καραμανλῆς: Τό Αἰγαῖο εἶναι 50% ἑλληνικός χῶρος, 42% διεθνής καί 8% τουρκικός. Καί παρά ταῦτα οἱ Τοῦρκοι θέλουν νά τό μοιράσουμε στήν μέση. Ἄν γίνει αὐτό ΔΙΧΟΤΟΜΕΙΤΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ. Πρόκειται γιά περίπλοκο πρόβλημα. Καί πολύ φοβοῦμαι ὅτι ὅλα γίνονται ἄνευ λόγου γιατί τελικά δέν ὑπάρχει πετρέλαιο».
Κάθε σχόλιο περιττεύει. 29 χρόνια μετά ὁ Ἐθνάρχης παραμένει τραγικά ἐπίκαιρος. Δυστυχῶς…
