ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ μπορεῖς νά τήν ζεῖς μέσα ἀπό τά βιβλία
Θαυμάσια ἐμπειρία. Μπορεῖς νά τήν ζεῖς καί ἐκεῖ πού ἐξελίχθηκε ὅμως. Στό πεδίο. Σάν σήμερα, στίς 26 Ἰανουαρίου τοῦ 1828, ἀφίχθη καί ὁρκίστηκε στήν Αἴγινα ὁ κυβερνήτης Ἰωάννης Καποδίστριας. Ἕνας ἀπό τούς δύο τρεῖς σημαντικότερους ἡγέτες τῆς πατρίδας μας καί μάλιστα ὁ πρῶτος κυβερνήτης της. Ὁ ἱδρυτής τοῦ νεώτερου ἑλληνικοῦ κράτους. Μέ τόν πρώην Ὑπουργό Ἀλέκο Παπαδόπουλο, ὁ ὁποῖος τό 1996 συνέδεσε τήν μεταρρύθμισή του στήν Αὐτοδιοίκηση μέ τό ὄνομα τοῦ μεγάλου Κερκυραίου, διατηρῶ παλαιά φιλία ἀπό τότε πού τόν «κατεδίωκα» ὡς ρεπόρτερ γιά νά τοῦ πάρω εἰδήσεις ἀπό τό Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν. Τοῦ ζήτησα λοιπόν μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Προέδρου τῆς τοπικῆς ἐπιτροπῆς 2021 τοῦ Δήμου Αἴγινας νά ἐκφωνήσει τόν Κυριακή πού μᾶς πέρασε τόν πανηγυρικό τῆς ἡμέρας στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ νησιοῦ ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἡμέρας αὐτῆς. Στόν ναό αὐτό –δίπλα στό Κυβερνεῖο– ὑπάρχει τό στασίδι τοῦ Καποδίστρια, τό Εὐαγγέλιο στό ὁποῖο ὁρκίστηκε, ἀκόμη καί τά ἕδρανα τοῦ πρώτου Βουλευτηρίου τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος. Διότι ὡς γνωστόν ὁ Ναός λειτούργησε καί ὡς Βουλευτήριο γιά ὅσο χρόνο παρέμεινε στό νησί, σχεδόν δύο ἔτη, ὁ Καποδίστριας. Ἔχω ἐπισκεφθεῖ δεκάδες φορές αὐτήν τήν Ἐκκλησία, τήν Μεγάλη Ἐκκλησία, ὁ ἐφημέριος τῆς ὁποίας πατήρ Ἐμμανουήλ Γιαννούλης ἦταν καθηγητής μου στό Καποδιστριακό Γυμνάσιο Λύκειο. Εἶχα ἐπίσης προετοιμαστεῖ τίς τελευταῖες μέρες γιά τήν στιγμή μελετώντας δύο βιβλία: Τό πρῶτο: Τά Πρακτικά τῆς Βουλῆς 1827-1829 πού ἐπιμελήθηκε ἡ Διευθύντρια τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Βουλῆς Ἕλλη Δρούλια, τά ὁποῖα ἐκδίδονται γιά πρώτη φορά, καί τῆς ἀξίζουν συγχαρητήρια γι’ αὐτό. Ἀπό τίς σελίδες του προκύπτει ποιά Ἑλλάδα παρέλαβε ὁ Καποδίστριας.
Τό δεύτερο: Τό βιβλίο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου στό ὁποῖο δημοσιεύεται πρώτη φορά τό διάταγμα τοῦ κοσμοπολίτη Καποδίστρια μέ τό ὁποῖο Παιδεία καί Θρησκεύματα τοποθετήθηκαν ἀπό τό 1828 στό ἴδιο χαρτοφυλάκιο Ὑπουργείου τῆς κυβέρνησής του μέ Ὑπουργό (Γραμματέα) τόν Χρυσόγελο. Ὡστόσο τά συναισθήματα πού μοῦ γεννήθηκαν κατά τήν δοξολογία –ἀπορῶ γιατί οἱ πολιτικοί βλέπουν αὐτές τίς τελετές ὡς «ἀγγαρεία» –στήν ὁποία χοροστάτησε ὁ Ἀρχιμανδρίτης πρωτοσύγκελλος τῆς Μητροπόλεως Ὕδρας-Σπετσῶν Νεκτάριος Δάρδανος, ἦσαν πρωτόγνωρα. Σέ συνδυασμό μέ ὅσα εἶπε στόν ἐξαιρετικό πανηγυρικό του ὁ Ἀλέκος Παπαδόπουλος. Πεῖτε με ρομαντικό, πεῖτε με νοσταλγό, πεῖτε με συντηρητικό, πεῖτε με ὅ,τι θέλετε, ἀλλά τό νά ἀκοῦς τό «τή Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ» ἐμπρός στήν φωτισμένη Ὡραία Πύλη μέ τό στασίδι καί τό Εὐαγγέλιο τοῦ κυβερνήτη δίπλα σου καί νά θυμᾶσαι ἕναν ἄνθρωπο πού ἔφυγε πρίν ἀπό διακόσια σχεδόν χρόνια θυσιασθείς γιά νά ζοῦμε σήμερα ἐμεῖς καλύτερα χρόνια, εἶναι ἕνα συναίσθημα μοναδικό. Θά ἐπιχειρήσουμε νά ἀναπαραστήσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, μέσα στό 2021 τήν ὁρκωμοσία τοῦ Καποδίστρια μέ ἕνα δρώμενο πού ἑτοιμάζει ὁ Δῆμος –ἐν γνώσει τῶν συνεπειῶν τοῦ νόμου ὅτι ἀκόμη καί σήμερα ἡ μνήμη τοῦ Καποδίστρια πολεμᾶται ἀπό ἐξωνημένους Σάξονες– ἀλλά ἡ στιγμή τήν Κυριακή ἦταν ἰδιαίτερη. Σάμπως εἶναι ἡ πρώτη φορά πού πολεμᾶται ἡ μνήμη τοῦ Κυβερνήτη; Νεκρός τούς ἐνοχλοῦσε πιό πολύ ἀπό ζωντανός.
Ὅταν ὁ Ὑπουργός του ἐπί τῶν Οἰκονομικῶν, ὁ Ἠπειρώτης Ἰωάννης Δόμπολης, ὅρισε μέ τήν διαθήκη του τό 1849 ὅτι ἀφήνει στό Ἑλληνικό Δημόσιο ὅλη του τήν περιουσία ὑπό τόν ὅρο, ὅτι μέσω αὐτῆς θά χρηματοδοτηθεῖ ἡ ἵδρυση Πανεπιστημίου πού θά καλεῖται «Καποδιστριακό», ἔπεσαν νά τόν φᾶνε. Θεούς καί δαίμονες ἔβαλαν γιά νά ὑπονομευτεῖ ἡ τελευταία του ἐπιθυμία· προσπάθησαν ἀκόμη καί (ματαίως) νά τόν μεταπείσουν. Ἀλλά ἐνώπιον τοῦ κινδύνου νά χαθοῦν τά λεφτά, τελικῶς τό Πανεπιστήμιο ὀνομάστηκε «Ἐθνικό καί Καποδιστριακό» (ἕως ὅτου «ἐξαφανίσει» τό ὄνομα τοῦ Κυβερνήτη ἡ κακόηχος συντομογραφία ΕΚΠΑ.) Ὅσο γιά τόν Δόμπολη, τοῦ ὁποίου τά χρήματα ἦταν ἡ πρώτη πηγή ἐσόδων τοῦ προϋπολογισμοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, τό ὄνομά του εὑρίσκεται χαραγμένο σέ μιά παραπεταμένη πινακίδα τοῦ Πανεπιστημίου πού κατ’ οὐσίαν ἵδρυσε, ἐνῶ τό ἐπώνυμό του ἀποτελεῖ ὁδό σέ ἕνα ἀδιέξοδο 32 μέτρων στό Μέτς, ὅπως μοῦ εἶπε ὁ Παπαδόπουλος. Πρώτη φορά εἶναι λοιπόν; Τέτοιοι εἴμαστε!
Θεωρῶ παρά ταῦτα ὅτι ὁ ἀγώνας γιά τήν διατήρηση τῆς ἐθνικῆς μνήμης καί ἡ προσπάθεια νά βαδίζουμε πάνω στίς ράγες τῶν προπατόρων μας δέν εἶναι μάταιος. «Φέτος ἀντί γιά φιέστες ἔπρεπε νά ὀργανώσουμε φλόγα!» μοῦ εἶπε εὔστοχα ὁ Ἀλέκος Παπαδόπουλος, τήν στιγμή πού κατευθυνόμασταν πεζοί γιά τό τρισάγιο στήν μνήμη τοῦ Καποδίστρια, στό ἄγαλμα πού βρίσκεται στήν παραλία. Καί πρόσθεσε: «Ἄν διαβάσουμε τήν ἱστορία μας σωστά, θά ἔπρεπε φέτος νά φωταγωγήσουμε τούς ἥρωές μας ἀντί νά τούς ἀποδομοῦμε γιά ἀσήμαντα ἐλαττώματά τους. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ξεκίνησαν μόνοι σέ ὧρες πού οἱ ρεαλιστές τους ὁρμήνευαν πώς “δέν εἶναι ὥρα ἀκόμη γιά Ἐπαναστάσεις” καί ἐπέτυχαν ὄχι ἁπλῶς τήν Ἐθνική μας Ἀνεξαρτησία ἀλλά καί κάτι πολύ μεγαλύτερο: τήν κατάρρευση τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἀπό ἐμᾶς ἄρχισε τό ξήλωμα τοῦ πουλόβερ!». Συμφώνησα μέ τόν ἀγαπητό Ὑπουργό γιά τήν «φλόγα», ἀλλά τοῦ ἔδειξα τίς ἐφημερίδες τοῦ Σαββάτου στίς ὁποῖες ἔκανε ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τῆς ἐνάρξεως τῶν διερευνητικῶν μέ τήν Τουρκία, τήν ἐμφάνισή του τό κίνημα «Παραδιδόμεθα». Ἕλληνες Πανεπιστημιακοί πού ὑποστηρίζουν ὅτι πρέπει νά συζητήσουμε μέ τούς Τούρκους ζητήματα κυριαρχίας νήσων καί ἀποστρατιωτικοποίησης γιά νά γλυτώσουμε λέει –τόσο ἀτρόμητοι– τό θερμό ἐπεισόδιο. Ποιά φλόγα νά ὀργανώσεις μέ αὐτούς τούς πρωτοσέλιδους ἐξωνημένους πού ζητοῦν ἀπό τούς κυβερνῶντες νά κατεβάσουν τά ἐσώρουχά τους στήν θέα τῶν Τούρκων; Καί ἄν ἦταν οἱ μόνοι, νά ἔλεγες «δέν πειράζει». Σέ λίγο θά ἐμφανιστεῖ ὅμως τό δεύτερο κῦμα τοῦ «Paradinomaste» μέ κυρίαρχο τό σύνθημα νά τά «βροῦμε» ἐννοώντας «νά τά δώσουμε».
Συμφωνοῦμε ὅμως σέ κάτι! Ἄν διατρέξουμε καί πάλι τήν ἑλληνική ἱστορία, ποῦ καταλήγουμε; Ὅτι ὡς Ἔθνος πήγαμε μπροστά κόντρα στήν λογική καί κόντρα στά προγνωστικά. Μέ τήν τρέλλα. Κανείς δέν ἔδινε τύχη στόν Κολοκοτρώνη τό 1821, τό εὐχαριστῶ ἦταν ἡ φυλακή. Κανείς δέν ἔδινε τύχη στούς μοναχούς τῆς Μονῆς Ἀρκαδίου τό 1866 πού θυσιάστηκαν γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Κρήτης. Κανείς δέν ἔδινε τύχη στόν Παῦλο Μελᾶ ὅταν κήρυξε τήν ἔναρξη τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα τό 1904. Μέ τίμημα τήν θυσία. Κανείς δέν ἔδινε τύχη στόν Μεταξᾶ ὅταν εἶπε τό «Ὄχι» τό 1940. Μέ τίμημα τήν δηλητηρίαση. Κανείς δέν ἔδινε τύχη τό 1951 στόν Εὐαγόρα Παλληκαρίδη ὅταν κατέβασε τήν σημαία τῶν ἀποικιοκρατῶν. Μέ τίμημα τήν ἐκτέλεσή του. Τελειωμένους μᾶς εἶχαν. Μόνο πού ἡ Ἑλλάς εἶναι ἀκριβῶς αὐτό: Μιά «τελειωμένη» πού δέν τελειώνει ποτέ. Καί ἡ πατρίδα ἐλευθερώθηκε τό 1821 καί ἡ Κρήτη ἐνσωματώθηκε καί ἡ Μακεδονία ἐνσωματώθηκε καί τούς Ἰταλούς κερδίσαμε καί ἡ ἑλληνική σημαία ἀνέμισε στήν μαρτυρική Μεγαλόνησο. Καί τοῦτο, γιατί μερικοί τρελλοί ἔθεσαν τήν ἱστορία σέ κίνηση! Καί ἄν ἔχουμε ἐμεῖς σήμερα ἕνα χρέος σέ καιρούς παρακμῆς –μέ ὅρους 1821, ἴσως νά εἴμαστε στό 1750, ἴσως στό 1800, ἴσως καί στό 1817– εἶναι νά ἀντιστεκόμαστε σέ ὅσους θέλουν νά παραδώσουμε στήν εἰρήνη ὅλα ὅσα κέρδισαν οἱ ἥρωές μας μέ τά ὅπλα. Ἴσως οἱ γενιές μας νά μήν ἔχουν τήν χαρά νά γευτοῦν αὐτό πού πολύς κόσμος ἔχει στό μυαλό του ὡς πλήρη ἐθνική ἀνεξαρτησία. Δέν πειράζει. Ἄς τό ζήσουν οἱ ἑπόμενες. Ἐμεῖς πρέπει νά κάνουμε τό χρέος μας. Καί ὁ Καποδίστριας ἀπό ἐκεῖ ψηλά πού εἶναι ἴσως βλέπει καί χαίρεται γιά ἐμᾶς. Ὁ σπόρος του κάρπισε. Δέν εἶναι πλέον ἀποσυνάγωγος. Τό μόνο πού κατάφεραν ἄλλως τε ἦταν νά δολοφονήσουν τό φθαρτό κορμί του. Τό πνεῦμα του εἶναι ἐδῶ ὅμως. Νίκησε.
