Κάτι «τρέχει» στήν κοινωνία

ΜΕ τά ἀκροατήρια ἔχω μία σχετική ἐξοικείωση

Κατά τήν διάρκεια μιᾶς ὁμιλίας ἀντιλαμβάνομαι ἀμέσως τήν ἀτμόσφαιρα πού ἔρχεται ἀπό τήν αἴθουσα. Τήν ἐνέργεια. Εἴτε εἶναι θετική καί εὐχάριστη εἴτε εἶναι ἀρνητική καί μυρίζει μπαρούτι. Ἡ «προπόνηση» στά πανεπιστημιακά ἀμφιθέατρα τήν δεκαετία τοῦ 1980 μέ ἀντιπάλους συμφοιτητές ἀπό τήν ΚΝΕ, τήν ΠΑΣΠ, τόν «Δημοκρατικό Ἀγῶνα» τοῦ ΚΚΕ Ἐσ. (ἄν καί δέν ὑπῆρξα ποτέ σοῦπερ ρήτωρ), ἀποτέλεσε γιά ἐμένα ἐμπειρία ζωῆς. Δωρεάν διδακτορικό ἐπικοινωνίας. Ἀκόμη θυμᾶμαι στιγμές. Λάθη, γκάφες, ἀτάκες, νῖκες, ἧττες. Στό παρελθόν μοῦ ἦταν σχετικά εὔκολο νά «πιάσω» τό κλῖμα σέ ὁμιλίες μου μέ ἐθνικό περιεχόμενο στήν Κάσο (μέσα στόν Μητροπολιτικό Ναό), στήν Φλώρινα, στήν Θεσσαλονίκη, στό Ἀγρίνιο, στήν Κομοτηνή καί ἀλλοῦ.

Αὐτό πού ἔζησα, ὅμως, τό περασμένο Σάββατο στήν Καλαμάτα, στήν ἕδρα τοῦ Ἀντώνη Σαμαρᾶ, ἦταν πρωτόγνωρο. Δέκα λεπτά μετά τήν ἔναρξη τῆς ὁμιλίας στό κατάμεστο Πνευματικό Κέντρο τῆς πόλης (σχεδόν τετρακόσια ἄτομα), ἀδυνατοῦσα νά σφυγμομετρήσω ποιοί ἦταν οἱ ἀκροατές. Ἐπιδοκίμαζαν ἐκεῖ πού δέν περίμενα ὅτι θά ἀποδοκιμάσουν καί σιωποῦσαν ἐκεῖ πού μοῦ φαινόταν λογικό ὅτι θά ἐπικροτήσουν. Ἡ ἐνέργεια πού μοῦ ἔφθανε ἀπό τό ἀκροατήριο ἦταν μηδέν. Οὔτε θετική, οὔτε ἀρνητική. Ὁ κόσμος κατά βάση εἶχε ἔρθει νά ἀκούσει, σέ δύσκολη μέρα καί δύσκολη ὥρα, γιά τά ἑλληνοτουρκικά. Σάββατο, ἕξι τό ἀπόγευμα, μέ τόν Δήμαρχο τῆς πόλης νά κηρύσσει τήν ἔναρξη τοῦ… καρναβαλιοῦ, διακόσια μέτρα πιό πέρα στήν ὁδό Ἀριστομένους, ὅπου καί τό Πνευματικό Κέντρο. Ἕως τήν αἴθουσα ἔφθαναν οἱ ἦχοι ἀπό τά …«μπαμπολέιρος». Γιά νά εἶμαι εἰλικρινής εἶχα ἤδη ἐντυπωσιαστεῖ γιά τήν συρροή στήν ἐκδήλωση, καθώς ἑνάμισι χρόνο πρίν, σέ ἐκδήλωση μέ τούς ἴδιους διοργανωτές γιά τό Σκοπιανό, στήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ πρέσβη Ἀλέξανδρου Μαλλιᾶ, μέ τό ζόρι εἴχαμε συγκεντρωθεῖ τριάντα ἄνθρωποι. Ποῦ τριάντα καί ποῦ τετρακόσιοι. Καί μάλιστα, μέ κινητοποίηση facebook. Πλήν τῆς ἐφημερίδας «Θάρρος», κανένα ἄλλο συμβατικό μέσο («Ἐλευθερία», «Βest TV») δέν ἐνημέρωσε τό κοινό γιά τήν διεξαγωγή της.

Μέ πλησίασαν, ἀμέσως μετά τήν λήξη τῆς ἐκδήλωσης, ὁ νέος βουλευτής τοῦ νομοῦ Μίλτος Χρυσομάλλης πού ἔφθασε μέ καθυστέρηση στόν χῶρο, ὁ Λευτέρης Ζαγορίτης τοῦ ὁποίου ἡ σύζυγος Διάνα κατάγεται ἀπό τήν περιοχή καί ὁ Διευθυντής τοῦ πολιτικοῦ γραφείου Ἀθηνῶν τοῦ ἕτερου βουλευτῆ Περικλῆ Μαντᾶ, Δημήτρης Λάρδας. Σέ ὅλους εἶχε κάνει ἐντύπωση ἡ διακομματική καί διαταξική προέλευση τοῦ κοινοῦ. Στίς μικρές κοινωνίες ὅλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Ὅπως μοῦ ἐπιβεβαίωσε μετά ὁ διοργανωτής Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, ἕνας ὡραῖος καί τρελός Ἕλλην ἀπό αὐτούς πού ἔχει ἀνάγκη ὁ τόπος, «ἀπό “κάτω” ἦταν νεοδημοκράτες (Νατάσα Κυριακοπούλου κ.ἄ.), συριζαῖοι, χρυσαυγίτες, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΛΑΕ (μεταξύ τους καί ὁ πρώην βουλευτής Πετράκος), κεντροαριστεροί, τέως ΚΚΕ Ἐσ. μέ ἔμφαση στό ἐκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, οἱ πάντες». Καί ὅπως προσέθεσαν ἡ ἰδιοκτήτρια τοῦ «Βιβλιόπολις» Δήμητρα Δημοπούλου καί ὁ ἐκπαιδευτικός σύζυγός της Νῖκος Λαγωνικάκος, στήν αἴθουσα βρίσκονταν διαταξικά ἄνθρωποι ἀπό ὅλα τά ἐπαγγέλματα. Στήν πρώτη σειρά ἡ Πρόεδρος Πρωτοδικῶν. Στήν δεύτερη ἡ ἐπιχειρηματίας Σύλβια Καρέλια, νύφη τῆς δυναμικῆς Βικτωρίας Καρέλια τήν ὁποία ἐπισκέφθηκα στό ὁμώνυμο καταπληκτικό Μουσεῖο Συλλογῆς Ἑλληνικῶν Ἐνδυμασιῶν πού ἔχει δημιουργήσει στήν πόλη.

Στήν τρίτη σειρά ἀξιωματικός τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ. Στήν τέταρτη ἐπιχειρηματίας πού διακινεῖ πετρέλαιο στήν περιοχή. Στήν πέμπτη ἀγρότες καί ἀνώτεροι ἀστυνομικοί ὑπάλληλοι. Στήν ἕκτη ἰατροί, διδακτορικοί φοιτητές, λιμενικοί, Πρόεδροι ἐπιμελητηρίων καί γενικότερα ἐπιχειρηματίες τῆς μεσαίας τάξης. Στήν γαλαρία οἱ φίλοι ἀπό τούς Γαργαλιάνους Κώστας Καραχούντρης καί Τάκης Καληνύκτας, οἱ μόνοι γνωστοί, ἁπλοί λαϊκοί ἄνθρωποι. Ὅταν ἄκουσα τήν περιγραφή γιά τήν γεωγραφία τοῦ ἀκροατηρίου κατάλαβα γιατί δέν κατάφερα νά πιάσω τό κλῖμα. Γιατί δέν ὑπῆρχε ἐνέργεια, φόρτιση, συναίσθημα. Ἦταν τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Οἱ ἄνθρωποι παράτησαν τίς δουλειές τους καί ἦρθαν γιά νά ἀκούσουν. Καί μόλις τελείωσε ἡ ἐκδήλωση ἐξαφανίστηκαν σέ χρόνο ρεκόρ. Εἶχαν ἔρθει γιά νά πληροφορηθοῦν, ὄχι γιά νά κάνουν δημόσιες σχέσεις. Κανά δύο πού διαφώνησαν μέ ὅσα ἔλεγα γιά τά Ἴμια, ἕνας ἀγαθός συριζαῖος καί ἕνας μετρημένος κεντροαριστερός, ἀποχώρησαν μάλιστα προώρως.

Ὡστόσο, τό μεῖζον γιά μένα, ἀγαπητοί ἀναγνῶστες, ἦταν ἡ συγκρότηση τοῦ ἀκροατηρίου, τό μεγάλο focus group, ὄχι ἡ λογική ἐν τέλει ἀδυναμία μου νά καταλάβω ποιοί μέ ἀκοῦνε. Δύσκολο στό παρελθόν νά συνυπάρχουν στό ἴδιο ἀκροατήριο ἀκροαριστεροί καί ἀκροδεξιοί. Νεοδημοκράτες καί συριζαῖοι. Ἔστω διαφωνοῦντες. Αὐτό σημαίνει πώς ὑπάρχει κάτι πού ἀγνοοῦμε. Πώς μία λεπτή γραμμή ἑνώνει ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι στό παρελθόν ἔνιωθαν ἴσως καί νά νιώθουν κοινωνικό καί πολιτικό μῖσος μεταξύ τους. Δέν συμβαίνει πιά.

Πρόδρομο κλῖμα αὐτοῦ πού συνέβη στήν Καλαμάτα συνάντησα σέ μιά μικρότερη πλήν ἐπιτυχημένη συγκέντρωση τοῦ κόμματος τῶν Ρεπουμπλικανῶν στήν Ἑλλάδα πρό δεκαημέρου γιά τό μεταναστευτικό, στό Ilisia Hotel. Ἀπό κάτω ἦταν τέως βουλευτές τῶν ΑΝΕΛ (Ραχήλ Μακρῆ), μετριοπαθεῖς βουλευτές τῆς ΝΔ (Χριστόφορος Μπουτσικάκης), ἄτομα μέ δράση στόν ἐθνικιστικό χῶρο, τέως στελέχη τῆς ΛΑΕ, στελέχη Ὑπουργείων, μετριοπαθεῖς ναύαρχοι ἐν ἀποστρατεία, αἱρετοί τῆς αὐτοδιοίκησης. Ὅταν μέ ἀφορμή τά ἑλληνοτουρκικά καί τό μεταναστευτικό συνυπάρχουν εἰρηνικά (δέν ἑνώνονται βεβαίως) τά ἄκρα μέσα σέ μιά αἴθουσα –ὁ ἀγρότης στέκεται δίπλα στόν μεγαλο-επιχειρηματία καί ὁ συριζαῖος μιλᾶ μέ τόν νεοδημοκράτη, κατ’ ἀρχάς κάτι συμβαίνει στήν βάση τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας πού μᾶς ξεπερνᾶ. Εἰδικῶς μάλιστα –ἐπιστρέφω στήν Καλαμάτα– σέ ἕνα νομό μέ τήν ἱστορία τοῦ Μελιγαλᾶ καί στοῦ ὁποίου τά Γενικά Ἀρχεῖα ὅπως μοῦ εἶπε στέλεχός τους (συριζαῖος ἕως τό 2015 πού προέρχεται ἀπό δεξιά οἰκογένεια!), φυλάσσονται ἔγγραφα γιά τίς δίκες τῶν δοσιλόγων.

Δέν γνωρίζω κἄν ἄν ἔχει ἀντιληφθεῖ τήν ἐν ἐξελίξει μεταβολή ὁ φύλαρχος τῆς περιοχῆς Πελοποννήσου καί πάσης Ἑλλάδος Ἀντώνης Σαμαρᾶς, παρατηρητές τοῦ ὁποίου παρέστησαν στήν ἐκδήλωση. Καί βεβαίως ἀγνοῶ ποιοί μπορεῖ νά ἐκφράσουν αὐτόν τόν κόσμο, πού παρά τίς διαφορές του δέν φαίνεται νά διαπνέεται πλέον ἀπό κομματική μισαλλοδοξία. Στά δύσκολα οἱ Ἕλληνες συντάσσονται. Νομίζω ὅτι οἱ πολῖτες, γιά μία ἀκόμη φορά, εἶναι μπροστά, πολύ πιό μπροστά ἀπό ἐμᾶς. Καλούμαστε νά τούς ἀνακαλύψουμε. Θά εἴμαστε ἀσυγχώρητοι ἄν δέν τό κάνουμε αὐτή τήν φορά.