Ἡ οἰκονομία καί ἡ τουρκική πρόκληση

Ἕνας λαός πού αἰσθάνεται ὅτι ἀπειλεῖται
ἀπό γειτονική του χώρα θά ἔπρεπε νά ρίχνει
μεγάλο βάρος στήν οἰκονομική του εὐρωστία.
Ἄν δέν τό πράττει, θά πεῖ
πώς δέν πιστεύει ὅτι κινδυνεύει!!

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ χρόνια καί ὄχι μόνον ἔχω φάει μέ τή σέσουλα διάφορες ἀναλύσεις περί τοῦ τουρκικοῦ κινδύνου καί περί τῶν βλέψεων τῆς Τουρκίας γιά Ἑλλάδα καί Κύπρο. Ὅμως σχεδόν ποτέ οἱ διάφοροι ἀναλυτές δέν συνέδεσαν τόν κίνδυνο αὐτόν μέ τήν ἀνάπτυξη καί πρόοδο τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας.

Τό ἀκριβῶς ἀντίθετο διαπίστωσα σέ πολλές χῶρες πού ἐπισκέφθηκα δημοσιογραφικά, ὅπως ἡ Ταϊβάν γιά παράδειγμα, πού ἀπειλεῖται ἀπό τήν Κίνα, ἡ Ν. Κορέα πού ἔχει πάνω της τήν σκιά τῆς Βόρειας Κορέας, ἡ Πολωνία καί οἱ Βαλτικές χῶρες πού ἔχουν δίπλα τους τή Ρωσσία. Τήν πρώτη κουβέντα πού ἀκούει ὁ ἐπισκέπτης τους εἶναι ὅτι μόνον μέ ἰσχυρή οἰκονομία ἀντιμετωπίζονται ἐξωτερικοί κίνδυνοι καί ἄλλες ἐπιβουλές. Ἔτσι οἱ χῶρες αὐτές ἐνισχύουν συνεχῶς τήν ἐξωστρέφειά τους, ἐπενδύουν στήν ἐκπαίδευση καί τίς σύγχρονες τεχνολογίες, διαθέτουν ἱκανοποιητική διοίκηση καί διευκολύνουν τήν ἐπιχειρηματικότητα. Περίπου ἡ ἴδια κατάσταση συναντᾶται καί στήν Κύπρο, μιά χώρα μέλος τῆς Εὐρωζώνης πού τά κατάφερε πολύ καλύτερα ἀπό τήν Ἑλλάδα, ὅταν γνώρισε τήν κρίση. Ἀφήνω δέ κατά μέρος τό Ἰσραήλ, τό ὁποῖο ἄν καί περικυκλωμένο μόνον ἀπό ἐχθρούς πού θέλουν τήν ἐξαφάνισή του, σήμερα βρίσκεται μεταξύ τῶν 20 πιό πλούσιων καί ἰσχυρῶν οἰκονομιῶν στόν κόσμο. Ἀντιθέτως, ἡ Ἑλλάδα τῶν μεγάλων πατριωτῶν καί «ὑπερπροοδευτικῶν» ἀναμορφωτῶν τοῦ πλανήτη, ἀπό γενναιοδωρία καί ἀλληλεγγύη πρός τόν πενόμενο τουρκικό λαό, τοῦ ἔχει στείλει ἀρκετές ἐπενδύσεις πού ἡ ἴδια τίς θεωροῦσε περιττές, ἀλλά καί ἑταιρεῖες, ὅπως ἡ Pirelli γιά παράδειγμα, πού ἦσαν ἐγκατεστημένες ἐδῶ. Πάντα στή βάση τοῦ ἴδιου πνεύματος οἱ «πατριῶτες» τῆς ἑλληνικῆς γραφειοκρατίας συνεχίζουν καί σήμερα νά τροφοδοτοῦν μέ ἐπενδύσεις ὄχι μόνον τήν Τουρκία ἀλλά καί χῶρες μέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ὅπως ἡ Βουλγαρία καί ἡ Ρουμανία.

Εἶναι κατάδηλο ἔτσι ὅτι γιά ἕνα σημαντικό κομμάτι τοῦ πληθυσμοῦ μας ἡ Τουρκία ὄχι μόνον δέν ἀποτελεῖ κίνδυνο γιά τή χώρα ἀλλά εἶναι καί καλή μας φίλη πού πρέπει νά τήν ἐνισχύουμε οἰκονομικά καί ἐπενδυτικά. Λόγω αὐτῆς τῆς γενναιοδωρίας, φαντάζομαι, ὁδηγήσαμε καί τή χώρα στή χρεωκοπία, ἡ ὁποία ὡς στρατηγική κατάσταση γιά τούς Τούρκους στρατηγούς ἀποτελεῖ ἕνα σημαντικό στρατηγικό ὅπλο στούς εὐρύτερους σχεδιασμούς τους γιά τήν περιοχή μας ἀλλά καί γιά τίς σχέσεις του μέ τήν Ἑλλάδα.

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὅμως ἡ οἰκονομική πορεία τῆς Τουρκίας θά ἔπρεπε νά εἶναι ἰσχυρό σημεῖο προσοχῆς καί γιά τήν Ἑλλάδα. Ὅπως τονίζει σέ πρόσφατο ἄρθρο του στήν ἐπιθεώρηση «Foreign Affairs» ὁ καθηγητής κ. Κώστας Ὑφαντῆς, «…γιά τήν Ἑλλάδα ἡ Τουρκία ἀποτελεῖ ἀπειλή καί ἀντιμετωπίζεται καί ὡς τέτοια, ἀλλά πρέπει νά ἀντιμετωπίζω καί ὡς εὐκαιρία: Μιά οἰκονομία πού, παρ’ ὅλα τά πισωγυρίσματα, εἶναι οἰκονομία τοῦ περίπου ἑνός τρισεκατομμυρίου δολλαρίων, μέ σημαντική παραγωγική βάση, μέ ἐξαγωγές σχεδόν 200 δισεκατομμυρίων καί μιά διαρκῶς διευρυνόμενη μεσαία τάξη πού καταναλώνει, πάει διακοπές καί ἀποζητᾶ εἰρήνη καί εὐημερία. Ἡ τρέχουσα οἰκονομική ἀβεβαιότητα καί ἐπιβράδυνση δέν μπορεῖ παρά νά εἶναι προσωρινές. Ἡ Τουρκία τάχιστα ἐντάσσεται σέ ἀναπτυγμένες βιομηχανικές οἰκονομίες καί ἑτοιμάζεται πυρετωδῶς γιά τήν τέταρτη βιομηχανική ἐπανάσταση. Ἐπενδύει στήν ἐκπαίδευση καί τήν ποιότητα τοῦ ἀνθρώπινου δυναμικοῦ της καί μπορεῖ νά εἶναι ἥσυχη ὅτι –γιά τουλάχιστον κάποιες δεκαετίες– δέν θά ἀντιμετωπίσει τά δημογραφικά προβλήματα πού ἀπειλοῦν τίς ἀναπτυγμένες κοινωνίες καί τήν Ἑλλάδα. Ὑπό αὐτές τίς συνθῆκες ἡ γειτνίαση μέ μία τέτοια οἰκονομία θά ἦταν εὐλογία.

»Ὅμως οἱ συνθῆκες εἶναι διαφορετικές. Ἡ Τουρκία εἶναι μιά καχεκτική δημοκρατία. Βρίσκεται σέ διαδικασία ἐκδημοκρατισμοῦ ἐδῶ καί ἕναν αἰῶνα. Μιά ἀέναη διαδικασία ὅπου ὁ Σίσυφος δέν φτάνει κἄν στήν κορυφή τοῦ λόφου. Δέν ὑπάρχει ἄλλο ἀνάλογο ἱστορικό παράδειγμα. Καί σάν νά μήν ἔφτανε αὐτό, ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ταγίπ Ἐρντογάν ἡ Τουρκία ἀποκτᾶ ὁλοένα καί περισσότερο χαρακτηριστικά Κεντρο-ασιατικῆς πολιτείας. Πανίσχυρη, ἀνέλεγκτη Προεδρία, συνταγματικά τραυματισμένη διάκριση τῶν ἐξουσιῶν, “κράτος δικαίου” πού λειτουργεῖ ὑπέρ τοῦ κράτους καί κατά τοῦ πολίτη, μέ μόνες τίς ἐκλογές νά “νομιμοποιοῦν” μιά ἀγωνιστική ἀλλά αὐταρχική πολιτική διαδικασία. Ἕνας ἡγέτης πού πλέον στηρίζεται στήν ὑποστήριξη τοῦ Κόμματος Ἐθνικιστικῆς Δράσης γιά νά διατηρεῖ τήν ἐκλογική καί πολιτική του πρωτοκαθεδρία, δέν εἶναι ἕνας συνομιλητής πού ἀντέχει τούς συμβιβασμούς…». Πότε, λοιπόν, θά ἀποφασίσουμε σοβαρά νά δοῦμε τό οἰκονομικό μας πρόβλημα καί μέ τό ἀπαραίτητο στρατηγικό βάθος, τήν στιγμή πού πολλά ἄν ὄχι ἀλλάζουν στόν κόσμο μας;

*Ἐπίτιμος Διεθνής Πρόεδρος
Ἕνωσης Εὐρωπαίων Δημοσιογράφων
[email protected]