ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ τό φωνάζουν ἐδῶ καί καιρό, τά γεγονότα βοοῦν…
…τριάντα δύο χρόνια μετά τήν πλήρη ἐπικράτησή του ἔναντι τοῦ κομμουνισμοῦ ὁ δημοκρατικός καπιταλισμός πρέπει νά μεταρρυθμιστεῖ. Νά ἀλλάξει. Νά ἀνανεωθεῖ. Ἀπό σύστημα ἴσων εὐκαιριῶν ἡ ἐλεύθερη οἰκονομία τῆς ἀγορᾶς μετεβλήθη στήν παντοκρατορία της σέ σύστημα παγκόσμιων ἀνισοτήτων. Ποτέ τόσο λίγοι στήν ἱστορία τοῦ κόσμου δέν συγκέντρωσαν τόσο πλοῦτο καί δέν ἐξουσίασαν τόσους πολλούς ὅσο στίς μέρες μας. Κάθε σοβαρός φιλελεύθερος καί κάθε σοβαρός κεντροδεξιός πού σέβεται τόν ἑαυτό του καί πιστεύει σέ αὐτό τό οἰκονομικό σύστημα γνωρίζει ὅτι ὁ καπιταλισμός χρειάζεται μεταρρύθμιση. Ἄν δέν θέλουμε νά ὁδηγηθοῦμε ἔκπληκτοι κάποια στιγμή σέ παγκόσμια ἐξέγερση καί σέ νέο 1917 τό ὁποῖο μάλιστα μπορεῖ νά ἀρχίσει αὐτήν τήν φορά (Καπιτώλιο) ἀπό τίς ΗΠΑ!
Ὁ καπιταλισμός χρειάζεται μεταρρύθμιση καί στίς δομές λειτουργίας του ἀλλά καί στό πολίτευμά του. Τά ἀποτελέσματα τῆς λίαν πρόσφατης παγκόσμιας ἔρευνας πού διεξήχθη σέ δεῖγμα 53.000 ἀτόμων γιά τήν Δημοκρατία εἶναι ἀρκούντως ἐντυπωσιακά. Τό 44% αὐτῶν θεωροῦν τίς ΗΠΑ –ναί τίς ΗΠΑ– ἀπειλή γιά τήν Δημοκρατία, τό 38% τήν Κίνα καί μόλις τό 28% τήν Ρωσσία. Ἡ δυτική καμπάνια τῆς ρωσσοφοβίας μολονότι ἐπικρατοῦσα τάση στά ΜΜΕ δέν φέρνει καρπούς. Καί στήν Ἑλλάδα ὅμως τό χάσμα μεγαλώνει. Ἐνῶ τό 92% τῶν Ἑλλήνων δηλώνει ὅτι ἀγαπᾶ τήν δημοκρατία μόλις τό 40% θεωρεῖ ὅτι ἔχουμε δημοκρατία. Καί γι’ αὐτό εὐθύνεται ἡ διαπλοκή τοῦ οἰκονομικοῦ συστήματος πού ἀλλοιώνει τούς θεσμούς. Τί χρείαν ἄλλων μαρτύρων ἔχουμε λοιπόν; Ἀκόμη καί τό ΔΝΤ σέ πρό τετραετίας ἔκθεσή του, πού δημοσιεύτηκε στούς «Financial Times», ὑποστηρίζει ὅτι ὁ νεοφιλελευθερισμός μέ τήν παροῦσα μορφή του ἐξεμέτρησε τό ζῆν. Ἡ συζήτηση πού ἄνοιξε λοιπόν μέ τόλμη ὁ Πρόεδρος Μπάιντεν μέ ἀφορμή τίς πατέντες δέν διεξάγεται ἐν κενῷ. Τήν παρακολουθεῖ μιά ὑποψιασμένη παγκόσμια κοινή γνώμη καιρό τώρα στήν ὁποία ὁ γηραιός Ἀμερικανός Πρόεδρος ἐπιδρᾶ ὡς καταλύτης. Καί τοῦτο γιά δύο λόγους. Πρῶτον, γιατί αὐτή ἡ νέα πολιτική, εἴτε διαφωνεῖ κανείς εἴτε ὄχι, εἶναι συνεκτική, ἔχει ἀρχή, μέση καί τέλος. Σέ ἀντίθεση μέ τόν Πρόεδρο Τράμπ πού ἐπιχείρησε μέν ἐνστικτωδῶς παρόμοιες προσεγγίσεις ἀλλά ἄτακτα, ἀσύντακτα καί χωρίς ἔρμα, ὁ διάδοχός του μοιάζει νά ἔχει σχέδιο. Ὁ Μπάιντεν ἐπιχειρηματολογεῖ ὡς ἄλλος Σουηδός σοσιαλδημοκράτης γιά τήν ἀνάγκη τῆς αὔξησης τῶν φόρων στά ἀνώτατα οἰκονομικά στρώματα, ἔβαλε τήν Γέλεν νά ζητήσει ἑνιαῖο συντελεστή ἑταιρικοῦ φόρου σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο γιά νά ἀποφεύγεται ἡ διαρροή κεφαλαίων, ἀντιπαρατίθεται μέ συγκεκριμένες χῶρες μέ ὅρους δημοκρατίας μαχομένης τόν αὐταρχισμό, ταράσσει τώρα τό σύστημα μέ τήν πρόταση γιά τήν κατάργηση τῶν πατεντῶν –ἐν ὀλίγοις ὑπάρχει εὐκρινές «διά ταῦτα» στήν μέχρι τοῦδε ρητορεία του. «Διά ταῦτα» μεταρρύθμισης τοῦ δημοκρατικοῦ καπιταλισμοῦ. Σέ ἔκτακτες συνθῆκες ὅπως οἱ σημερινές προηγοῦνται οἱ κοινωνίες ἀπό τίς ἑταιρεῖες. Δέν προηγοῦνται οἱ ἑταιρεῖες τῶν κοινωνιῶν.
Δεύτερον, ὁ Μπάιντεν λειτουργεῖ ὡς καταλύτης διεργασιῶν παγκοσμίως, διότι ἐκθέτει τούς κατά τόπους ὑποστηρικτές του. Τούς προκαλεῖ ἀμηχανία. Καί ὅταν ἀναφέρομαι σέ ὑποστηρικτές ἀναφέρομαι σέ κόμματα καί σέ οἰκονομικά κατεστημένα. Στήν περίπτωσή μας εἶναι παραπάνω ἀπό προφανές ὅτι ἡ «σοσιαλιστική» ἐκ πρώτης ὄψεως προσέγγιση Μπάιντεν προκάλεσε ἀναταραχή στήν ΝΔ. Γράφω κατ’ ἀρχάς σοσιαλιστική, διότι κατά βάθος μέ ὅρους ἀνάπτυξης παγκόσμιας οἰκονομίας καί ἀποφυγῆς νέας μεγάλης πλανητικῆς ὕφεσης μετά τήν τραπεζική τοῦ 2008 ἡ πρόταση κοινοκτημοσύνης τῶν πατεντῶν εἶναι κατά βάση φιλελεύθερη. Στήν πατρίδα μας ὅμως τό κυβερνῶν κόμμα ἔνοιωσε ἐξαιρετικά ἄβολα ἀπό τήν ἰδέα τοῦ ἀναθεωρητῆ μεταρρυθμιστῆ Μπάιντεν, ἐπειδή ἡ μοῖρα τό ἔφερε στήν ἐπικράτειά μας νά τήν προπαγανδίζει ὁ ΣΥΡΙΖΑ καί νά τήν ἀπορρίπτει –πέραν μιᾶς ἀναιμικῆς δήλωσης– ἡ ΝΔ.
Ὀρθῶς λοιπόν διέγνωσαν κάποιοι τόν πολιτικό κίνδυνο καί ἐπιδίωξαν νά κάνουν πολιτική διαχείριση αὐτοῦ μέ τίς συνήθεις ἐπικοινωνιακές μεθόδους. Τό δίδαγμα τῆς ἱστορίας αὐτῆς ὅμως πού φέρνει ξανά τίς ἰδέες στό ἐπίκεντρο εἶναι τό ἑξῆς: Δέν μπορεῖς σέ ἕναν ὑπό ἀπονομιμοποίηση δημοκρατικό καπιταλισμό νά δίνεις παλαιές ἀπαντήσεις σέ νέα ἐρωτήματα. Ἐκτίθεσαι. Ἐκτίθεσαι ταυτιζόμενος μέ συγκεκριμένες ἑταιρεῖες καί μέ συγκεκριμένες χῶρες. Δεῖτε ποιές χῶρες, ποιοί ἡγέτες καί ποιές ἑταιρεῖες εἶπαν «ὄχι» στήν πρόταση Μπάιντεν στήν Εὐρώπη, δείτε ποιές χῶρες εἶπαν «ναί», καί ἔχετε ἐξαγάγει ὁρισμένα πρῶτα συμπεράσματα μέ ποιούς συμπορεύτηκε σιωπηρῶς ἡ ΝΔ σέ αὐτήν τήν φάση, κάτι τό ὁποῖο βεβαίως κατέγραψαν οἱ ΗΠΑ. Γιατί στήν οὐσία μετροῦν καί τούς πραγματικούς φίλους τους.
Ἐκτός ἀπό τήν ΝΔ ὅμως ἡ ἐκ πρώτης ὄψεως σοσιαλιστική ἀλλά κατά βάση φιλελεύθερη πρόταση Μπάιντεν προκάλεσε τεράστια ἀμηχανία στά εὐρύτερα πολιτικά καί οἰκονομικά κατεστημένα πού στήριξαν ἐν Ἑλλάδι τήν ἐκλογή του. Πρῶτος ἔσυρε τόν χορό μέ ἄρθρο του στό φιλόξενο «Βῆμα» ὁ πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, ὁ ὁποῖος ἐπιχειρηματολόγησε γιά «τήν πανδημία, τά ἐμβόλια καί τίς πατέντες» (5-5-2021), ἄγνωστον ἄν ὅταν τό ἔγραφε εἶχαν γίνει οἱ δηλώσεις Μπάιντεν. Ἔσπευσε! Περιττό νά σᾶς πῶ ποιά πλευρά ὑποστήριξε μέ πολιτικά καί νομικά ἐπιχειρήματα. Τήν πλευρά τῶν ἑταιρειῶν καί βεβαίως ἐμμέσως τήν Γερμανία. Ἔπειτα ἀκολούθησαν οἱ γνωστοί καθεστωτικοί τηλεοπτικοί δίαυλοι πού στίς μέρες μας εἶναι τόσο προβλέψιμοι ὥστε στήν πρώτη ἐκπομπή πού θά δεῖς ἤ θά ἀκούσεις, ἀντιλαμβάνεσαι ἀμέσως ποιά εἶναι ἡ…. γραμμή. Καρμπόν! Ἐν προκειμένῳ, οἱ συγκεκριμένοι δίαυλοι ἔσκιζαν τά ἱμάτιά τους ὑπέρ τῶν ἑταιρειῶν γιά τίς ὁποῖες ἀπαιτοῦσαν ἀποζημίωση σέ περίπτωση κατάργησης τῆς πατέντας, ἐπαναλάμβαναν τό ἐπιχείρημα Σημίτη, ὅτι θά ἐκλείψουν τά κίνητρα γιά ἔρευνα ἄν καταργηθοῦν οἱ πατέντες, καί ἐπειδή βεβαίως εἶχαν μιά δυσκολία νά ἐπιτεθοῦν ἀνοικτά στόν Μπάιντεν, ἐξαπέλυαν ἐπίθεση στόν …ΣΥΡΙΖΑ!
Ἰδού γιατί λοιπόν ὁ Μπάιντεν λειτουργεῖ ὡς παγκόσμιος καταλύτης: Γιατί φέρνει τό παραπαῖον σύστημα –μέ τήν παροῦσα του μορφή– ἀντιμέτωπο μέ τόν ἑαυτό του. Διότι τοῦ βάζει δύσκολα μέ ποιούς θά πάει καί ποιούς θά ἀφήσει. Διότι κατά βάθος τό ἐπεισόδιο μέ τίς πατέντες δέν εἶναι μεμονωμένο, ἀλλά θά ἀκολουθήσουν καί ἄλλα. Καί γιατί βεβαίως προστίθεται σέ προηγούμενα πού οἱ πολῖτες ἀνακαλοῦν στήν μνήμη (Novartis) ἐπαναξιολογώντας τα ἀπό τήν ἀρχή. Ἕως τώρα τό σύστημα μέ τήν παροῦσα μορφή του ξεπερνοῦσε εὔκολα ἤ δύσκολα τίς περιστασιακές κρίσεις τοῦ δημοκρατικοῦ καπιταλισμοῦ, βασιζόμενο στήν ἰσχύ τοῦ χρήματος καί στήν κυριαρχία στά media. Μέ τόν ἕνα ἤ μέ τόν ἄλλο τρόπο, μέ τό καλό ἤ μέ τό ἄγριο, ἐπετύγχανε νά «εὐθυγραμμίζει» στό τέλος καί τόν λαό. Αὐτό τώρα καί μέ εὐθύνη Μπάιντεν πού ἄνοιξε τόν ἀσκό τοῦ Αἰόλου ἀλλάζει ἄρδην. Τίθεται ἐπί τάπητος στήν Γερμανία, τήν Γαλλία, τήν Ἰταλία τήν Ἱσπανία καί τήν Ἑλλάδα τό μέγα πολιτικό θέμα τῆς μεταρρύθμισης τοῦ δημοκρατικοῦ καπιταλισμοῦ καί τῶν φιλελευθέρων κεντροδεξιῶν κομμάτων. Δέν μιλᾶμε γιά μία μάχη Ἀριστερᾶς – Δεξιᾶς γιατί ἡ κατακρήμνιση τοῦ Ἰγγλέσιας στήν Ἱσπανία, ἡ μικρά ἐπιρροή τοῦ Die Linke στήν Γερμανία, ἡ παρατεταμένη κρίση τοῦ ΣΥΡΙΖΑ στήν Ἑλλάδα, δείχνουν ὅτι ἐνῶ ὅλα αὐτά εἶναι θεωρητικῶς ὑπέρ της, στήν οὐσία εἶναι ἀνίκανη νά τά ἐκμεταλλευτεῖ.
Ἐδῶ ἀναφερόμαστε σέ ἕναν ἰδεολογικό ἐμφύλιο ἐντός τῶν κεντροδεξιῶν παρατάξεων. Μεταξύ τῆς εὐρωπαϊκῆς συστημικῆς δεξιᾶς καί τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀντισυστημικῆς δεξιᾶς. Κάποιοι τά προηγούμενα χρόνια ἔσπευσαν νά σφυρίξουν τήν λήξη αὐτοῦ τοῦ ἀγῶνος ἀνακουφισμένοι πού ἡ ἀντισυστημικότης «ὑποχώρησε». Τώρα παρακολουθοῦν ἀμήχανοι τόν ἴδιο τόν Πρόεδρο τῶν ΗΠΑ νά σαλπίζει τήν ἀνανέωση καί μεταρρύθμιση τοῦ δημοκρατικοῦ καπιταλισμοῦ, ὄχι κάποιο «ἀντί». Νομίζω εἴμαστε στήν ἀρχή ἑνός συναρπαστικοῦ πολιτικοῦ θρίλλερ πού ἔχει τερματικό σταθμό τήν ἀνανέωση. Δέν θά πλήξουμε!
