Ἡ Ἑλλάς ὡς ψέμα τοῦ Κλίντον

ΜΕΛΕΤΩ ἀπό ἐχθές μέ ἐξαιρετικό ἐνδιαφέρον τήν συλλογική ἔκδοση Ἡ στρατηγική τοῦ Ἑλσίνκι…

… 20+1 χρόνια μετά (σέ ἐπιμέλεια τοῦ καθηγητῆ Παναγιώτη Τσάκωνα), τήν ὁποία εἶχε τήν καλοσύνη νά μοῦ ἀποστείλει ὁ φίλος ἐκδότης Ἀνδρέας Σιδέρης, ὁ ὁποῖος ἡγεῖται τοῦ παλαιότερου ἐκδοτικοῦ οἴκου τῆς χώρας: μόλις τό 1891 ἵδρυσε ὁ προπάτοράς του Ἰωάννης Σιδέρης τόν ἐκδοτικό οἶκο, ὁ ὁποῖος «σφραγίστηκε» ἀπό τήν συνεργασία του μέ τόν Γεώργιο Δροσίνη. Ἡ ἔκδοση προκαλεῖ ἤδη πολιτική ἀντιπαράθεση καθώς ὁ πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλῆς ἀπάντησε χθές μέ μακροσκελῆ δήλωσή του στόν προκάτοχό του Κώστα Σημίτη γιά ὅλα ὅσα ὑποστηρίζει μέ τό κείμενό του σέ αὐτήν. Θεωρῶ ὡστόσο ὅτι τό βιβλίο αὐτό παρουσιάζει γενικώτερο ἐνδιαφέρον γιατί σέ αὐτό κατατίθενται οἱ ἀπόψεις τῶν χειριστῶν κορυφαίων θεμάτων τῆς ἐξωτερικῆς μας πολιτικῆς σέ μιά κρίσιμη περίοδο τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας καί ξεδιπλώνεται ἀναλυτικῶς ἡ φιλοσοφία καί ἑνός ὁλόκληρου μπλόκ σκέψης τῆς ἐξωτερικῆς μας πολιτικῆς. Τοῦ λεγόμενου ἐκσυγχρονιστικοῦ.

Ἔχω ἤδη μελετήσει τά κείμενα τῶν πρώην Πρωθυπουργῶν Κώστα Σημίτη καί Γιώργου Παπανδρέου καθώς καί τήν ἀνάλυση τοῦ πρέσβη Παύλου Ἀποστολίδη, ὁ ὁποῖος ὁρίστηκε μετά τό Ἑλσίνκι ἐπί κεφαλῆς διερευνητικῶν συνομιλιῶν ἀλλά καί τώρα. Ἐκκρεμεῖ ἡ μελέτη κειμένων τῶν ἐπίσης ἁρμοδίων χειριστῶν ὅπως τοῦ κυρίου Τάσου Γιαννίτση καί τοῦ κυρίου Χρήστου Ροζάκη. Δέν θά πῶ πολλά σήμερα γιά τήν τοποθέτηση Ἀποστολίδη, ὁ ὁποῖος καίτοι ἐπί κεφαλῆς τῆς ἀντιπροσωπίας μας στίς διερευνητικές ἐπαφές μέ τήν Τουρκία πράττει κάτι διπλωματικά ἀδιανόητο: ὑποστηρίζει δημοσίως ὅτι ἔχει ἀδυνατίσει ἡ θέση τῆς χώρας λόγῳ τῆς κατάθεσης τῶν τουρκικῶν συντεταγμένων στόν ΟΗΕ καί λόγῳ τοῦ τουρκολιβυκοῦ μνημονίου. Ἀκόμη καί ἄν ἴσχυε αὐτό –ἡ Ἑλλάς ἔχει τά διπλωματικά ὅπλα γιά νά μήν ἰσχύει– δέν λέγεται ποτέ δημοσίως ἀπό ἐπί κεφαλῆς διαπραγματευτή! Θά ἐπικεντρωθῶ λοιπόν στό καλογραμμένο καί εὐανάγνωστο κείμενο τοῦ Γιώργου Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος ἀποκαλύπτει τόν τρόπο σκέψης ὁλόκληρου αὐτοῦ τοῦ μπλόκ τήν ἐπίμαχη περίοδο. Θά ἐξαιρέσω ἀπό τήν ἀνάλυση τήν ἐπιτυχία τῆς ἔνταξης τῆς Κύπρου στήν ΕΕ, ἡ ὁποία ὅπως ἀποκαλύπτει ὁ Παπανδρέου εὐνοήθηκε ἀπό τήν ἀδημονία τῆς Κομμισσιόν νά προχωρήσει τήν ἔνταξη ἐννέα κρατῶν τῆς τέως ἀνατολικῆς Εὐρώπης στούς κόλπους της. Αὐτονοήτως ἡ Ἑλλάς προειδοποίησε ὅτι ἡ διεύρυνση δέν θά προχωροῦσε ἄν ἡ Κύπρος μας δέν γινόταν δεκτή στούς κόλπους τῆς Ἕνωσης. Ἡ συγκυρία εὐνόησε τήν στρατηγική. Ὁ πρώην Πρωθυπουργός κύριος Παπανδρέου ἀποφεύγοντας ὅπως ὁ διάβολος τό λιβάνι νά κάνει ἀναφορές στήν συμφωνία ἀπεμπλοκῆς τῶν Ἰμίων πού ὁδήγησε στό γκριζάρισμά τους, ἀποφεύγοντας νά κάνει ἀναφορές στήν Μαδρίτη καί τό, κυριώτερο, ἀποφεύγοντας νά κάνει ἀναφορές στούς εἰδικώτερους ὅρους τοῦ Ἑλσίνκι («συνοριακές διαφορές καί συναφῆ θέματα») ἐξηγεῖ γιατί ἡ Ἑλλάς θέλησε νά «βάλει» τότε τήν Τουρκία σέ εὐρωπαϊκή τροχιά.

Σταχυολογῶ ἐπιλεκτικῶς ὁρισμένες σκέψεις του πού δείχνουν πώς ὅταν κολυμπᾷς στήν θάλασσα τῶν ψευδαισθήσεων, ὅταν πολιτική σου εἶναι ὁ βολονταρισμός καί ὄχι ἡ ἀνάλυση πραγματικῶν δεδομένων καί ὅταν ἐντάσσεις ἰδεολογικά τήν ἑλληνική ἐξωτερική πολιτική στό γεωπολιτικό ἅρμα τῆς ἐξαγωγῆς δημοκρατίας τῆς Μαντλίν Ὠλμπράιτ, ἔρχεται μία ὡραία μέρα πού ἀνακαλύπτεις τά ἑξῆς: προσπαθεῖς νά κάνεις Δύση τήν Ἀνατολή καί νά τήν ἐντάξεις στούς ἀταίριαστους μέ τήν κουλτούρα της εὐρωπαϊκούς θεσμούς. Ματαίως. Προσπαθεῖς νά ἐπιβάλλεις τήν Ἀνατολή στήν Δύση, τούς Εὐρωπαίους ἑταίρους μας, τήν στιγμή πού οἱ ἴδιοι οὐδέποτε θέλησαν εἰλικρινῶς νά ἐντάξουν τήν Τουρκία στούς κόλπους της. Ἐπίσης ματαίως. Γι’ αὐτό ὅπως ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος ὁ κύριος Παπανδρέου παραμονές τοῦ Ἑλσίνκι οἱ Εὐρωπαῖοι ὁμόλογοί του τοῦ ἔλεγαν ὅτι θά ἐγκρίνουν ἐκεῖ «εἰκονική ὑποψηφιότητα τῆς γείτονος»! Μέ ἄλλα λόγια στήν πολυμερῆ ἐξίσωση Εὐρώπη-Ἑλλάς-Τουρκία ὁ μόνος πού ἤλπιζε ὡς γητευτής ὅτι θά ἀλλάξει τό πρόσωπο τῆς Τουρκίας ἦταν ἡ Ἑλλάς καί πρός τοῦτο ἔκανε ἀδιανόητες παραχωρήσεις. Βρυξέλλες καί Ἄγκυρα δέν ἔδωσαν ὅμως ποτέ τίποτε σέ ἐμᾶς! Κατά τόν κύριο Παπανδρέου, ἡ εὐρωπαϊκή προοπτική ἔθετε στήν Τουρκία τό δίλημμα «ἀναφορικά μέ τό τί χώρα ἤθελε νά εἶναι. Ἄνοιγε προοπτικές γιά ριζικές ἀλλαγές ἐντός τῆς πέριξ ἐπικράτειάς της ἄν πράγματι τίς ἐπιθυμοῦσε. Ἐπιθυμεῖ νά εἶναι ἕνα κράτος δικαίου, σεβόμενη τά ἀνθρώπινα καί θρησκευτικά δικαιώματα καί τίς ἐλευθερίες τῶν πολιτῶν της πού μέ βάση αὐτές τίς ἀρχές θά μποροῦσε νά προσφέρει λύση στό Κουρδικό ἀλλά καί σέ προβλήματα ἄλλων μειονοτήτων ὅπως τῶν Ἑλλήνων καί τῆς χριστιανικῆς κοινότητας; Ἕνα κράτος πού σέβεται τά σύνορα πού ἔχουν καθιερώσει οἱ διεθνεῖς συνθῆκες, τήν ἀνεξαρτησία καί τήν ἐδαφική ἀκεραιότητα ἄλλων κρατῶν μελῶν τοῦ ΟΗΕ καί εἰδικότερα τῶν κρατῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας στήν ὁποία ἐπιθυμεῖ νά ἐνταχθεῖ;»

Ὁ Παπανδρέου συμφωνεῖ ὅτι «ἡ Τουρκία γιά νά συμπεριληφθεῖ στίς εὐρωπαϊκές δημοκρατίες πρέπει νά κάνει σημαντικές ἀλλαγές.» Μεταξύ τῶν ὁποίων «ὁ διαφορετικός ρόλος τοῦ Στρατοῦ», «ἡ ἀπόσυρση τῶν στρατευμάτων ἀπό τήν Κύπρο» καί ἡ ἐπίλυση διαφορῶν «χωρίς προσφυγή στήν χρήση βίας». Σύμφωνα μέ τόν πρώην Πρωθυπουργό «ἡ χορήγηση τῆς ὑποψηφιότητας ἦταν δυνητικός καταλύτης γιά τόν ἐκσυγχρονισμό τῆς Τουρκίας». Τό ἰδεολόγημα ὅτι ἡ Ἑλλάς θά ρυμουλκήσει τήν Τουρκία μέσῳ Εὐρώπης στόν ἐκδημοκρατισμό καί στήν ἐγκατάλειψη τοῦ ἀναθεωρητισμοῦ πού ἐπεδείκνυε ἤδη ἀπό τό 1997 (γκρίζες ζῶνες) ἐνισχυόταν ἀπό τόν μεγαλοϊδεατισμό τῆς ἑλληνικῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς τοῦ 2000. Σύμφωνα μέ τόν κύριο Παπανδρέου, «ἡ Ἑλλάς ἔγινε κινητήριος δύναμη τοῦ ἐξευρωπαϊσμοῦ τῆς Βαλκανικῆς Χερσονήσου». Στήν οὐσία ἐπρόκειτο γιά τό ἰδεολόγημα τῆς Ὠλπράιτ περί ἐξαγωγῆς τῆς δημοκρατίας σέ ὅλες τίς ἀναπτυσσόμενες χῶρες τοῦ κόσμου τό ὁποῖο ἀπέτυχε παντοῦ (Ἀφγανιστάν, Ἀραβική Ἄνοιξη, Βαλκάνια –εἶναι σήμερα προτεκτορᾶτα) καί ἀμφισβητήθηκε στό ἐσωτερικό τῶν ΗΠΑ ἀπό τόν Ρόμπερτ Κάπλαν. «Οἱ λαοί μᾶς ζητοῦσαν ψωμί καί ἐμεῖς τούς δίναμε δημοκρατία» ἔγραψε σχετικῶς στήν Ἐπερχόμενη Ἀναρχία.

Ἄν προσεγγίσουμε λοιπόν σήμερα τόν Ὑπουργό τοῦ Σημίτη κύριο Παπανδρέου ὡς ἰδεαλιστή τῆς πολιτικῆς καί ὄχι ὅπως ὁ ἴδιος αὐτοδιαφημιζόταν στίς ΗΠΑ ὡς «ἄνθρωπός» τους (τηλεγραφήματα wikileaks), ποῦ καταλήγουμε; Μέ τήν πλέον εὐγενική ἐκδοχή ἀποδεικνύεται ὅτι εἰσηγήθηκε τίς αὐταπάτες του στόν Πρωθυπουργό του καί ἐκεῖνος ἀνήκων στό ἴδιο μπλόκ –γι’ αὐτό καί τοῦ παρέδωσε μέ τό δακτυλίδι τήν ἀρχηγία τοῦ ΠΑΣΟΚ– τίς ἔκανε σημαία. Γιατί αὐταπάτες; Αὐταπάτες γιατί τίποτε ἀπό ὅσα ὀνειρεύτηκε ὁ Παπανδρέου δέν συνέβη. Ἡ Τουρκία παραμένει Ἀνατολή μέ κακή σχέση μέ τήν Δημοκρατία καί ἐπί Κεμαλικῶν καί ἐπί Ἰσλαμιστῶν. Αὐταπάτες γιατί σεβάστηκε τόσο πολύ τίς μειονότητες καί τίς θρησκευτικές ἐλευθερίες ὥστε μετέτρεψε τήν Ἁγία Σοφία σέ τζαμί. Αὐταπάτες γιατί παραμένει χώρα ἀναθεωρητική: μετέτρεψε τήν Ἀνατολική Μεσόγειο σέ μιά θάλασσα ἔντασης καί ἀμφισβητήσεων στό πλαίσιο ἑνός δόγματος πού σχεδίασαν στρατιωτικοί. Αὐταπάτες γιατί πρίν καί πάνω ἀπό ὅλα ἔλαβε μαζί μέ τόν κύριο Σημίτη τήν ἀπόφαση τοῦ «νά τά συζητήσουμε ὅλα» πάνω σέ λάθος δεδομένα. Ποντάρισε στόν Ἰσμαήλ Τζέμ ὅταν ὁ τότε πρέσβυς μας στήν Τουρκία Ἰωάννης Κοραντῆς τόν προειδοποιοῦσε μέ ἀπόρρητες ἐκθέσεις του ὅτι «ἔρχεται» ὁ Ἐρντογάν. Αὐταπάτες γιατί πίστευε ὅτι οἱ Εὐρωπαῖοι θά βοηθήσουν στήν ρυμούλκηση τῆς Τουρκίας στούς κόλπους τῆς Ἕνωσης ὅταν ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ ὅτι οἱ ὁμόλογοί του τοῦ ἔλεγαν παραμονές τοῦ Ἑλσίνκι τό ἑξῆς: «Μά πράγματι, θέλετε νά κάνετε τήν Τουρκία ὑποψήφια; Ἄς τούς δώσουμε τόν τίτλο τῆς ὑποψήφιας χωρίς νά τό ἐννοοῦμε. Μιά εἰκονική ὑποψηφιότητα». Αὐταπάτες τέλος γιατί δέν κατάλαβε οὔτε τήν ἀτμόσφαιρα στήν Τουρκία, ἡ ὁποία ἦταν τότε στό ἔλεος τοῦ ΔΝΤ.

Ὁ λαός της ἤθελε πρῶτα ἀνάπτυξη καί μετά ἐκδημοκρατισμό. Αὐτό πού τοῦ ἔδωσε γιά σχεδόν εἴκοσι χρόνια μέχρι νά μπεῖ στήν κρίση πού διανύει ὁ Ἐρντογάν. Ἄν μιλᾶμε λοιπόν γιά ρεαλισμό στήν ἐξωτερική πολιτική τό Ἑλσίνκι ἦταν μία οὐτοπία. Τελευταῖο ἀλλά ὄχι ἔλασσον. Ὁ πρώην Πρωθυπουργός κύριος Παπανδρέου γράφει στήν κατακλεῖδα τοῦ ἄρθρου ὅτι «ἡ ἄμυνά μας πάντα ἰσχυρή δέν πρέπει νά εἶναι αὐτοσκοπός» ἐνῷ ἀποκαλύπτει καί κάτι συγκλονιστικό: ὁ Πρόεδρος Κλίντον χρησιμοποίησε τά ἑλληνοτουρκικά ὡς πρόσχημα σέ διάγγελμά του γιά τήν ἐπέμβαση στήν Γιουσκοσλαβία μέ στόχο «τήν νομική προστασία αὐτῶν πού ἀποφάσισαν τήν ἐπέμβαση, καλύπτοντας τόν λόγο τῆς πολεμικῆς ἐμπλοκῆς στό Κόσσοβο»! Αὐτό γράφει! Ἄνευ περαιτέρω σχολίων. Στόν κύριο Ἀποστολίδη, θά ἐπανέλθω.