Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 10 Ἀπριλίου 1923
Ὡς νά μή ἔφθανεν ἡ ἄλλη Πασχαλινή φιλολογία, ὁ καλός φίλος ἐπροθυμοποιήθη νά μᾶς διηγηθῇ τήν ἱστορίαν του.
Ἦτο, ὅπως μᾶς προειδοποίησε, μία συναρπαστική ἀληθινή ἱστορία, ποῦ εἶχε συμβῇ εἰς τόν ἴδιον κἄποιο μακρυνόν Πάσχα καί ἡ ὁποία θά μᾶς συνήρπαζε, θά μᾶς ἐγοήτευε, θά μᾶς ἐσαγήνευε καί θά μᾶς ἔκαμνε νά ξεραθοῦμε στά γέλια. Καί ἄρχισε νά μᾶς διηγῆται τήν ἱστορία του.
-Λοιπόν, νά μή σᾶς πολυμωρολογῶ…
Εἴχαμεν φαντασθῇ, ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά ἐπροσπαθοῦσε νά εἶνε σύντομος. Καί πράγματι, ἐφαίνετο, ὅτι ἐβιάζετο νά τελειώσῃ. Διότι, μετά δύο λεπτά, ἐπηκολούθησεν ἡ ἰδία παρένθεσις.
-Νά μή σᾶς τά πολυμωρολογῶ, κύριοι…
Καί ἐξηκολούθησεν. Ἀλλά, μετά δύο λεπτά πάλιν ἡ προειδοποίησις.
-Νά μή σᾶς τά πολυμωρολογῶ…
Τό συμπέρασμα εἶνε ὅτι διά «νά μή μᾶς τά πολυμωρολογῇ», ὁ λαμπρός ἄνθρωπός μας ἐκράτησεν ἐπί δύο ὥρας, χωρίς νά κατορθώσῃ νά τελειώσῃ τήν ἱστορίαν του, διακοπεῖσαν ἀπό κἄποιο τυχαῖον γεγονός. Ἁπλούστατα ὁ πολυμωρολογότατος ἄνθρωπος εἶχε τό φραστικόν τίκ τό ὁποῖον, κατά κανόνα σχεδόν ἔχουν ὅλοι οἱ πολυμωρόλογοι, διά νά συγκρατοῦν τήν ὑπομονήν τῶν θυμάτων των. Ἀλλά μήπως εἶνε αὐτό μόνον τό τίκ; Ὑπάρχουν ἄπειρα φραστικά τίκ, τά ὁποῖα ἀξίζει νά μελετηθοῦν ἰδιαιτέρως ἀπό τούς ψυχοπαθολόγους, ἄν δέν ἐμελετήθησαν ἕως τώρα.
Ἰδού π.χ. ὁ κύριος, διά τόν ὁποῖον ὅλα τά συμβαίνοντα τά «λέει ὁ λόγος».
-Ἐπήγαμε λοιπόν στήν Κηφισιά, ποῦ λέει ὁ λόγος…
Τό ὅτι ἐπῆγεν εἰς τήν Κηφισιάν δέν εἶνε παροιμία, ἐννοεῖται, ὥστε νά τήν «λέῃ ὁ λόγος». Εἶνε γεγονός. Ἀλλά τοῦτο δέν ἐνδιαφέρει τόν ἄνθρωπον μέ τό εἰδικόν τίκ, ὁ ὁποῖος ἐξακολουθεῖ:
-Ἀφοῦ φάγαμεν ἕνα θαυμάσιον ἀρνάκι στό Κεφαλάρι, ποῦ λέει ὁ λόγος…
Καί ὁ λόγος ἐξακολουθεῖ νά γίνεται σάρξ, χωρίς κανένα λόγον.
Ἰδού τώρα καί ὁ κύριος, ὁ ὁποῖος ἐνδιαφέρεται κυρίως νά τόν ἐννοοῦν.
-Ἕνα κρυολόγημα, μ’ ἐννοήσατε, τό ἁρπάζει κανείς, μ’ ἐννοήσατε, ἐκεῖ ποῦ δέν τό περιμένει. Συναχώνεσαι λοιπόν, μ’ ἐννοήσατε…
Ὁ Ἀϊνστάϊν, ἀναπτύσσων τήν θεωρίαν του, ἀμφιβάλλω ἄν εἶχε ποτέ τήν λαχτάραν νά τόν ἐννοήσουν εἰς τόν βαθμόν τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀναπτύσσοντος τήν θεωρίαν τοῦ συναχιοῦ του.
Καί ἰδού ὁ κύριος μέ τό «ἀπαυτό». Τί εἶνε, ἐπί τέλους αὐτό τό «ἀπαυτό»; Τίποτε ἀπολύτως! Δέν εἶνε κἄν οὔτε σχῆμα ἀποσιωπήσεως ἤ βούλωμα ἑνός κενοῦ τῆς μνήμης εἰς τήν διήγησιν. Διότι ὁ κύριος τά διηγεῖται ὅλα καί τά ἐνθυμεῖται ὅλα. Ἀλλά εἰς ὅλα αὐτά ὑπάρχει καί ἕνα «ἀπαυτό», συνοδευόμενον κἄποτε καί ἀπό ἕνα «ἐδῶ πέρα», τό ὁποῖον δέν σημαίνει καμμίαν ἐν τόπῳ κίνησιν.
– Ὁπωσδήποτε, πρέπει νά ἐννοήσουν ἀπαυτό οἱ ἄνθρωποι, ὅτι ἡ κατάστασις αὐτή δέν μπορεῖ νά ἐξακολουθήσῃ ἀπαυτό. Ἐδῶ πέρα, κύριοι ἀπαυτό, τί γυρεύουν, ἐπί τέλους, ἐδῶ πέρα;
Ἐννοεῖται ὅτι ἀπό ὅλα αὐτά τά «ἀπαυτά» πού ἀναπτύσσει ὁ κύριος, τίποτε δέν συμβαίνει «ἐδωπέρα». Ὁμιλεῖ ἁπλούστατα περί Ἰαπωνίας.
Ἀλλά ἰδού καί ὁ κύριος, ποῦ, χωρίς νά εἶνε καθόλου αἰσιόδοξος –ἐξ ἐναντίας μάλιστα– τά εὑρίσκει ὅλα «πολύ ὡραῖα, λαμπρά». Καί διηγεῖται τό τελευταῖον αὐτοκινητικόν ἀτύχημα, ποῦ συνέβη εἰς τήν οἰκογένειάν του.
-Πέφτει, λοιπόν, τό αὐτοκίνητο στό χαντάκι. Πολύ ὡραῖα, λαμπρά! Τιναζόμαστε ὅλοι ἔξω. Ἡ μητέρα μου –πολύ ὡραῖα, λαμπρά– σπάζει τό πόδι της, ἡ κακομοίρα, γρῃά γυναῖκα. Οἱ ἄλλοι τή γλυτώσαμε φτηνά. Τέλος πάντων –πολύ ὡραῖα, λαμπρά– λίγο ἔλειψε νά σκοτωθοῦμε. Πολύ ὡραῖα, λαμπρά!…
Καί ἐξακολουθεῖ τήν ἀφήγησιν τοῦ τρομεροῦ ἀτυχήματος, εἰς τό ὁποῖον ὅλα συμβαίνουν πολύ ὡραῖα, λαμπρά, διότι, ἁπλούστατα, ὁ κύριος ἔχει καί αὐτός τό φραστικόν του τίκ. Τέλος πάντων, νά μή σᾶς τά πολυμωρολογῶ, συμβαίνουν ἀστειότατα πράγματα μέ τά φραστικά αὐτά τίκ, ἀπό τά ὁποῖα δέν ἀνέφερα παρά ἐλάχιστα. Ὑπάρχουν τόσα, ὅσα καί ἡ ἄμμος τῆς θαλάσσης, ποῦ λέει –ἐδῶ πράγματι τό λέει– ὁ λόγος.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
