Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 10 Μαρτίου 1918
Φίλος, ἀγοράσας κἄποιο παλαιόν βιβλίον ἀπό γνωστόν παλαιοπωλεῖον, εὑρῆκε μεταξύ τῶν σελίδων του, ἐκτός τῆς ἄλλης παντοδαπῆς σοφίας, καί ἕνα ἑκατοντάδραχμον. Τό γεγονός δέν εἶνε πρωτοφανές. Πρό ἐτῶν ἀπέθανεν εἰς τήν Μασσαλίαν ὁ γνωστός διαπρεπής Κεφαλλήν ὀφθαλμολόγος Σταῦρος Μεταξᾶς. Κάτοχος μεγάλης περιουσίας καί ἄτεκνος ὁ ἴδιος ἐκληροδότησεν ὁλόκληρον μέν τήν περιουσίαν του εἰς τόν φερώνυμόν του υἱόν ἑνός ἀνεψιοῦ του, τήν δέν βιβλιοθήκην του εἰς ἄλλον του ἀνεψιόν, σπουδάζοντα τότε τήν Ἰατρικήν. Ἐννοεῖται, ὅτι ὁ κληρονόμος τῆς βιβλιοθήκης δέν ἔμεινε πολύ ἐνθουσιασμένος ἀπό τήν διαθήκην τοῦ θείου του. Ἐγόγγυζε μάλιστα καί κατεφέρετο κατά τοῦ μακαρίτου, ὁ ὁποῖος, ἐνῷ εἶχεν ἀφήσει ὁλόκληρον ἑκατομμύριον εἰς τόν ἕνα ἀνεψιόν του, τοῦ ἄφινεν αὐτοῦ τά παλαιά του βιβλία, τά ὁποῖα ἀντεπροσώπευαν τήν παλαιοντολογίαν τῆς Ἐπιστήμης. Ἐδήλωσε μάλιστα, ὅτι οὔτε θά κατεδέχετο νά τά παραλάβῃ.
Ὁ ἐξάδελφός του, ὁ γενικός κληρονόμος, δέν ἐννοοῦσεν, ἐν τούτοις, νά κρατῇ ὁλόκληρον σπίτι εἰς τήν Μασσαλίαν, τό σπίτι τοῦ θείου του, χάριν τῶν βιβλιοθηκῶν. Καί τόν εἰδοποίησεν ἤ νά στείλῃ νά παραλάβῃ τήν βιβλιοθήκην, ποῦ τοῦ ἀνῆκεν, ἤ νά δηλώσῃ ἐπισήμως ὅτι παραιτεῖται τῆς κληρονομιᾶς, διά νά δωρηθοῦν τά βιβλία εἰς κἄποιαν δημοσίαν βιβλιοθήκην. Ἐπί τέλους, ὁ κληρονόμος τῶν βιβλίων ἀπεφάσισε νά τά παραλάβῃ καί διώρισε πληρεξούσιον του εἰς τήν Μασσαλίαν διά τήν πραραλαβήν καί τήν ἀποστολήν τών εἰς τάς Ἀθήνας. Ὁ πληρεξούσιος παρέλαβεν ἐργάτας καί μετέβη εἰς τό σπίτι τοῦ μακαρίτου διά τήν σχετικήν ἐνέργειαν. Ἐνῷ ὅμως οἱ ἐργάται κατεγίνοντο νά τοποθετοῦν τούς τόμους τῆς βιβλιοθήκης εἰς τά κιβώτια, ἕνα ἀπ’ αὐτά ἔπεσεν εἰς τό πάτωμα, ἄνοιξε καί ἀπό τάς σελίδας του ἐπρόβαλεν ἕνα λαμπρόν Γαλλικόν χιλιόφραγκον. Τό ἀνέλπιστον γεγονός ἔδωκεν ἀφορμήν εἰς λεπτομερῆ ἔρευναν ὅλων τῶν τόμων. Καί οἱ περισσότεροι ἀπ’ αὐτούς εὑρέθησαν πραγματικά θησαυροφυλάκια, ὄχι μόνον πνευματικῶν θησαυρῶν. Ἐν κοντολογίᾳ μεταξύ τῶν σελίδων τῶν περιφρονηθέντων αὐτῶν βιβλίων εὑρέθησαν ἐν συνόλῳ 165,000 φράγκων δηλαδή ὁλόκληρος περιουσία διά τήν ἐποχήν ἐκείνην.
Προφανῶς, ὁ σοφός Κεφαλλήν εἶχεν σκεφθῇ, ὅτι, ἐάν ὁ ὁμότεχνος ἀνεψιός του εἶχε τήν ἀγάπην τῶν βιβλίων, θά ἐγίνετο κύριος τῆς περιουσίας αὐτῆς, «ἐρευνῶν τάς γραφάς». Ἐάν δέν τήν εἶχε πάλιν, θά ἦτο ἀνάξιός της. Καί τότε καλά νά τήν ἐπάθαινεν. Ἄς εὕρισκαν τάς χιλιάδας του, ὅσοι θά ἔμελλαν ν’ ἀγαπήσουν τά βιβλία του, ὅπως τά εἶχεν ἀγαπήσει αὐτός. Ἐννοεῖται, ὅτι τά πράγματα δέν ἦσαν τόσον ἁπλά, ὅσον τά εἶχε φαντασθῇ ὁ μακαρίτης. Ὁ ἄλλος κληρονόμος, μόλις ἐνεφανίσθη ὁ ἀδόκητος θησαυρός, ἰσχυρίσθη ὅτι εἰς τόν συγκληρονόμον του ἀνῆκον μόνον τά βιβλία, ὄχι δέ καί τά χρήματα. Καί δίκη ἠγέρθη μεταξύ τῶν δύο, ἡ ὁποία δέν γνωρίζω πῶς κατέληξεν. Ὁπωσδήποτε, τό γεγονός εἶνε ὅτι μία περιουσία ὁλόκληρος εἶχεν ἀποθησαυρισθῇ μέσα εἰς τά βιβλία ἑνός σοφοῦ. Καί ἀνευρέθη ἐντελῶς κατά τύχην.
Ἀνάλογον ἱστορίαν θησαυροφόρου βιβλίου μοῦ διηγήθη ὁ σοφός μου φίλος καί καθηγητής τῆς Ὀφθαλμολογίας κ. Ν. Δελλαπόρτας. Κάποτε καί αὐτός –ἴσως νά πρόκειται περί Κεφαλληνιακῆς συνηθείας– ἐτοποθέτησε προχείρως ὀκτώ ἤ ἐννέα ἑκατοντάδραχμα εἰς κἄποιον τόμον τῆς βιβλιοθήκης του. Καί τά ἐλησμόνησεν ἐκεῖ. Μετά τρία ὁλόκληρα ἔτη, σύμφωνα μέ τήν συνήθειάν του νά ξεκαθαρίζῃ τήν ἰατρικήν του βιβλιοθήκην ἀπό τά παλαιότερα βιβλία– καί εἰς καμμιάν ἐπιστήμην τά βιβλία δέν παλῃόνουν τόσον γρήγορα, ὅσον εἰς τήν Ἰατρικήν– εἶπεν ἕνα πρωί εἰς τόν βοηθόν του τοῦ Ὀφθαλμιατρείου.
-Ἔχω, καϋμένε, μερικά βιβλία γιά πέταμα. Πρίν τά παραδώσω στῇς ὑπηρέτριες νά τά πουλήσουν μέ τήν ὀκά, ἄν θέλῃς ρίξε τους μιά ματιά. Μπορεῖ νά εἶνε κάποια ποῦ νά σέ ἐνδιαφέρουν. Πάρε ὅσα θέλεις!
Ὁ βοηθός του ἐπεθεώρησε τά ἄχρηστα βιβλία καί ἐξεχώρησαν ἀπ’ αὐτά μερικούς τόμους, τά ὁποῖα παρέδωκεν εἰς τήν ὑπηρέτριαν τοῦ καθηγητοῦ ξεχωριστά, παρακαλέσας αὐτήν νά τοῦ τά φυλάξῃ ἕως ὅτου στείλῃ καί τά παραλάβῃ. Ἡ ὑπηρέτρια τά ἐναπέθεσεν εἰς τό τραπέζι τῆς κουζίνας. Τό παιδάκι της ὅμως, ἐνῷ ἔπαιζε μέ κἄποιο ἀπ’ αὐτά, εἶδε νά πέφτουν ἔξαφνα ἀπό τάς σελίδας του κολλαρισμένα ἑκατοντάδραχμα. Ἐφώναξε τήν μητέρα του, ἡ μητέρα του τά παρέλαβε σταυροκοπουμένη, καί, τό βράδυ, ὅταν ἐπέστρεψεν ὁ καθηγητής, τοῦ ἀνήγγειλε τό ἀνέλπιστον εὕρημα. Ὁ κ. Δελλαπόρτας ἐκόπιασε πολύ διά νά ἐνθυμηθῇ μετά τρία ὁλόκληρα ἔτη, ὅτι ὁ τοποθετήσας τά χρήματα εἰς τάς σελίδας τοῦ βιβλίου, τό ὁποῖον ὀλίγον ἔλειψε νά φθάσῃ εἰς τόν παλαιοπώλην, ἦτο ὁ ἴδιος.
Ἐρευνᾶτε τάς Γραφάς, λοιπόν. Δέν περικλείουν μόνον θησαυρούς σοφίας. Κἄποτε περικλείουν καί οὐσιαστικωτέρους θησαυρούς. Ἐν πάσῃ περιπτώσει, ὁ θησαυρός, τόν ὁποῖον θ’ ἀναζητήσετε μέσα εἰς ἕνα βιβλίον, δέν κινδυνεύει ποτέ νά μεταβληθῇ εἰς ἄνθρακας.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
