ΚΑΛΑ ἔκανε ὁ Βορίδης καί κατήργησε τήν ἁπλή ἀναλογική στούς Δήμους
Γιά τίς αὐτοδιοικητικές ἐκλογές. Καί θά ἔκανε ἀκόμη καλύτερα ἄν μποροῦσε νά τήν καταργήσει καί στήν ἐπικράτεια. Γιά τίς ἐθνικές ἐκλογές. Ὁ μεταπολιτευτικός κύκλος τῶν αὐξημένων ρυθμῶν οἰκονομικῆς ἀνάπτυξης ἑδραιώθηκε χάρη στήν πολιτική σταθερότητα τῆς ἐνισχυμένης ἀναλογικῆς. Τήν μία καί μοναδική φορά πού ἐφαρμόστηκε ἡ ἁπλή ἀναλογική στήν πατρίδα μας τό 1989 (σύν ἕνα) ἡ Ἑλλάς ἔφθασε στά πρόθυρα τοῦ ΔΝΤ. (Τό Καστελλόριζο διαφέρει, ἦταν ἐσκεμμένη ἐπιλογή, ὑπῆρχε τρόπος νά τήν ἀποφύγουμε.) Ἡ ἁπλή ἀναλογική ἦταν τά προηγούμενα χρόνια ἡ στρατηγική τοῦ ΣΥΡΙΖΑ γιά νά παραμείνει στό παιχνίδι τῆς ἐξουσίας μετά τήν ἧττα πού ἤξερε ὅτι ἐρχόταν. Ὁ στόχος του ἦταν διπλός: μέ τήν ἀναλογική στίς τοπικές ἐκλογές ἐπεδίωκε νά ἐπιβάλλει ἀπό κάτω πρός τά πάνω τήν συνεργασία Ἀριστερᾶς – ΠΑΣΟΚ καί ἐν τέλει τήν συγχώνευση τῶν δύο κομμάτων σέ ἕνα σέ ἐθνικό ἐπίπεδο. Μέ τήν ἀναλογική στίς ἐθνικές ἐκλογές σκόπευε νά ἀποστερήσει ἀπό τήν ΝΔ τήν αὐτοδυναμία καί νά ἐπιχειρήσει στήν πράξη τό πορτογαλικό μοντέλο: τήν συγκυβέρνηση μέ συνεργασία μεταξύ δεύτερου καί τρίτου κόμματος. Ὄνειρα ἀπατηλά, καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Ὅπως ἔχω σημειώσει καί ἄλλη φορά, ἄλλη ἡ μηχανική τῆς ἐξουσίας μέ τό «ἔτσι θέλω» καί ἄλλο ἡ αὐθεντική συμμαχία συγγενῶν πολιτικῶν δυνάμεων μέ λογική τοῦ τύπου «σέ θέλω, μέ θέλεις, γιατί νά τό σκεφτόμαστε». Ἡ πολιτική δέν εἶναι ἀριθμητική ἀλλά ὄσμωση.
Στήν πράξη ἡ Ἀριστερά ἐνσωμάτωσε ἀπό τίς ἐκλογές τοῦ 2012 τό μεγαλύτερο τμῆμα τῆς παλαιᾶς ἐκλογικῆς βάσης τοῦ ΠΑΣΟΚ τό ὁποῖο ἄλλως τε ἀντικατέστησε στόν νέο δικομματισμό. Δέν κατάφερε ὅμως νά τό ἁλώσει καί νά κυριαρχήσει πλήρως στόν χῶρο. Τά ἱδρυτικά μέλη τοῦ Κινήματος πού ἵδρυσε ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου παρέμειναν συσπειρωμένα γύρω ἀπό τό ἱστορικό ὄνομα «Γεννηματᾶ» στίς ἐκλογές τοῦ 2019, ἐνῶ ἕνα τμῆμα τῆς ἀστικοποιημένης σημιτικῆς βάσης του μετακινήθηκε ἀπό τίς ἐκλογές τοῦ 2012 πρός τήν «εὐρωπαϊκή» ΝΔ, ὅπου καί παραμένει. Αὐτή του τήν ἀδυναμία ὁ ΣΥΡΙΖΑ ἐπιχείρησε νά τήν καλύψει μέ τόν ἡγεμονισμό τῆς ἐξουσίας –μετεγγραφές τύπου Μωραΐτη, Μπίστη, Τόλκα– καί μέ τήν ἀναλογική ὡς μέσον πειθαναγκασμοῦ συνεργασίας γιά τήν διεκδίκηση τῆς ἐξουσίας. Τό πείραμα –ἄρχισε τό 2016 μέ τήν νομοθέτηση τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς σέ ἐθνικό ἐπίπεδο– ἀπέτυχε στίς δημοτικές ἐκλογές τοῦ 2019. Ἀπομένει τώρα τό στοίχημα τῶν προσεχῶν ἐθνικῶν ἐκλογῶν. Στίς αὐτοδιοικητικές ἐκλογές ἀπέτυχε, διότι οἱ ἀνατροπές στήν πολιτική δέν γίνονται μέ τούς κανόνες. Οἱ ἀνατροπές εἶναι ἀποτέλεσμα κοινωνικῶν διεργασιῶν. Τά δημοτικά καί περιφερειακά σχήματα πού «κατέβασε» ὁ ΣΥΡΙΖΑ στίς αὐτοδιοικητικές ἐκλογές τοῦ 2019 ἦταν βγαλμένα ἀπό τό χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας. Μύριζαν ναφθαλίνη. Μέ ἀποτέλεσμα ὄχι μόνο τά τοπικά στελέχη τοῦ ΠΑΣΟΚ ἀλλά καί οἱ τοπικές κοινωνίες νά τά μαυρίσουν. Σέ ἕνα θεσμό –βάθρο τῆς δημοκρατίας τήν ὀνόμαζε ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου– στόν ὁποῖο ἡ Ἀριστερά, κομμουνιστική καί ἀνανεωτική, εἶχε μακρά παράδοση ἐπιτυχιῶν, ὁ κλειστός ΣΥΡΙΖΑ τοῦ 3% πού ἀρνεῖτο νά ἀνοίξει τίς πόρτες του στό νέο αἷμα μή τυχόν χαθεῖ ὁ ἔλεγχος τοῦ καταστήματος, ἀπέτυχε παταγωδῶς. Ἡ βάση τῆς κοινωνίας ἀποθάρρυνε τήν συνεργασία, συμπόρευση καί ἐν τέλει συγχώνευση τῆς σοσιαλδημοκρατίας «ἀπό κάτω πρός τά πάνω», ὅπως ὀνειρευόταν ἡ ἡγετική ὁμάδα τῆς Κουμουνδούρου.
Ἡ ἁπλή ἀναλογική στούς Δήμους ἀπέτυχε ἰδεολογικά, ἀπέτυχε πολιτικά, ἀπέτυχε ὅμως καί διοικητικά. Μέ τίς ψαλιδισμένες πλειοψηφίες προκάλεσε παράλυση στήν λειτουργία τῆς αὐτοδιοίκησης καθώς λαοπρόβλητοι Δήμαρχοι πού ἔλαβαν τό 50% καί ἄνω τῶν ψήφων βρέθηκαν μέ λιγότερες ἀπό τό 50+1 ἕδρες στά δημοτικά συμβούλια. Μέ συνέπεια τήν ἑξῆς: νά προσφεύγουν ἀρχικῶς σέ ἀπίστευτους συμβιβασμούς προκειμένου νά διοικήσουν στοιχειωδῶς τόν Δῆμο. Οὔτε προϋπολογισμό δέν μποροῦσαν νά ψηφίσουν καλά-καλά. Καί ἄν δέν εἶχε κάνει ἀμέσως θεσμικές ἀλλαγές ἡ κυβέρνηση Μητσοτάκη ἐπί Ὑπουργίας Θεοδωρικάκου γιά νά ἐγκρίνονται οἱ προϋπολογισμοίσέ ἐπίπεδο οἰκονομικῆς ἐπιτροπῆς, θά εἶχε δικαιωθεῖ πλήρως ὁ Δήμαρχος Περιστερίου Ἀνδρέας Παχατουρίδης, ὁ ὁποῖος ἅμα τῇ ψηφίσει τήν ἀναλογικῆς μοῦ εἶχε πεῖ τό ἑξῆς καταπληκτικό: «Αὐτό τό ἐκλογικό σύστημα εἶναι ἡ χαρά τοῦ μπαχαλάκη δημοτικοῦ συμβούλου». Καλά κάνει ὁ Βορίδης λοιπόν –ἐπανέρχομαι– καί καταργεῖ τήν ἀναλογική στούς Δήμους. Δέν εἶμαι βέβαιος ὅμως ὅτι κάνει καλά πού ἐπαναφέρει μία παλαιά ρύθμιση πού εἶχε ψηφιστεῖ (σέ ἄλλες ἐποχές) ἐπί Ὑπουργίας Γιάννη Κεφαλογιάννη σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὁ Δήμαρχος μπορεῖ νά ἐκλέγεται μέ σχετική πλειοψηφία. Μέ 43%. Ἀντιλαμβάνομαι βεβαίως ὅτι ἡ ΝΔ θέλει νά διατηρήσει στό μέλλον ὅπως καί νά ἔρθουν τά πράγματα τήν ἡγεμονία της στόν χῶρο τῆς αὐτοδιοίκησης. Μία ἡγεμονία πού θεμελιώθηκε πάνω στήν συστηματική δουλειά πού ἔκαναν οἱ ἀείμνηστοι Τζανῆς Τζαννετάκης, Θόδωρος Ἀναγνωστόπουλος καί Θάνος Βεζυργιάννης, ἐπί ἡγεσίας Κώστα Καραμανλῆ στίς αὐτοδιοικητικές ἐκλογές τοῦ 1998. Ἀπό τότε ἔβγαλε ρίζες ἡ παράταξη στήν αὐτοδιοίκηση! Ἕως ἐκείνη τήν ἐποχή πλήν τῆς παρένθεσης Ἔβερτ, Ἀνδριανόπουλου, Κούβελα στίς ἐκλογές τοῦ 1986, ὁ χῶρος ἦταν παραδοσιακό προπύργιο τοῦ ΠΑΣΟΚ καί τῶν λεγόμενων προοδευτικῶν δυνάμεων.
Ἀντιλαμβάνομαι ἐπίσης καί κάτι ἀκόμη: Πώς ἔχει λογική τό ἐπιχείρημα πώς «γιατί νά μήν ἐκλέγουμε Δήμαρχο μέ 43% ὅταν κυβερνᾶται ἡ χώρα μέ 40%;». Θεωρῶ ὅμως ὅτι τό ποσοστό αὐτό σέ συνδυασμό μέ τήν ἐπιβολή πλαφόν 3% γιά τήν εἴσοδο συνδυασμῶν στό τοπικό δημοτικό συμβούλιο εἶναι λάθος. Καί μέ πολιτικά κριτήρια καί μέ τοπικά κριτήρια. Μέ πολιτικά κριτήρια εἶναι λάθος γιατί σέ μιά ἐποχή «διεύρυνσης , μετασχηματισμοῦ τῆς ΝΔ καί μετακίνησής της στό κέντρο» –αὐτή δέν εἶναι ἡ φιλοδοξία;– τό κόμμα μέ τό 43% στέλνει στήν κοινωνία τό μήνυμα, ὅτι «εἴμαστε μειοψηφία στόν τόπο» καί χρειαζόμαστε καί ἐμεῖς τούς κανόνες γιά νά ἐπικρατήσουμε. Ὁ ΣΥΡΙΖΑ ἐπένδυσε στήν ἀναλογική, ἡ ΝΔ στό 43%. Δέν ἐκπέμπει αὐτοπεποίθηση πλειοψηφίας τό 43%. Πλέον αὐτοῦ οἱ τοπικές κοινωνίας διοικοῦνται καλύτερα στήν βάση τῶν τοπικῶν συναινέσεων. Ὁ αἱρετός πού ἐκλέγεται μέ τό 50% σύν ἕνα τῶν ψήφων ξέρει καλά ὅτι ἀποφάσεις πού δέν ἔχουν τήν σύμφωνη γνώμη τῆς τοπικῆς κοινωνίας δέν περνοῦν εὔκολα. Ὁ αἱρετός πού ἐκλέγεται μέ 43% καί δέν ἀφήνει ὅλα τά λουλούδια νά ἀνθίσουν, μπορεῖ νά ἐπιβάλλει πολιτικές σέ ἐπίπεδο δημοτικοῦ συμβουλίου ἀκόμη καί μονομερῶς, ἀλλά θά τά βρίσκει «μπαστούνια» στήν ἐφαρμογή τους. Τό ὁποῖο σημαίνει ὅτι ὁ παλαιός κανών τοῦ 50% σύν ἕνα πού λειτούργησε ὑγιῶς ἐπί δεκαετίες εἶναι καλύτερος καί τοῦ 43% καί τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς. Διότι οἰκοδομεῖ ἀπ’ εὐθείας συμμαχίες μεταξύ αἱρετοῦ καί δημοτῶν χωρίς τούς ἐνδιάμεσους τοπικούς ἤ καί κομματικούς μανδαρίνους. Τό βασικότερο ἐπιχείρημα ἀποτροπῆς νομοθέτησης τοῦ 43% πάντως εἶναι τό πολιτικό: δείχνει ὅτι ἡ παράταξη δέν διαθέτει τήν αὐτοπεποίθηση τῆς κατάκτησης μεγάλων πλειοψηφιῶν καί ὅτι φοβᾶται τίς κεντροαριστερές ἀντισυσπειρώσεις. Ἐνῶ στήν πράξη ἀπέδειξε ὅτι τά πράγματα εἶναι διαφορετικά. Ἄρα δέν ἔχει ἀνάγκη τήν περιχαράκωση τοῦ 43%. Τά καταφέρνει καλύτερα στά μεγάλα πελάγη. Θά ἔλεγα μετά ταῦτα, νά τό ξανασκεφτοῦν ἐκεῖ στήν Κυβέρνηση. Ἀξίζει ἴσως τόν κόπο.
