Στίς ἀποκαλούμενες «κοινωνίες τῆς μετα-αλήθειας» (post truth)
ἡ περίφημη «πάλη τῶν τάξεων» ἀντικαθίσταται
ἀπό τόν πόλεμο κατά τῶν ἐλίτ…
καί ἀπό τήν ὀργάνωση τοῦ ἐμπορίου φόβου
ΟΤΑΝ ὁ Κάρολος Μάρξ, στό Β΄ Συνέδριο τῆς Λίγκας τῶν Κομμουνιστῶν, στίς 27 Νοεμβρίου 1847, στό Λονδῖνο, ἀναφερόταν στήν «πάλη τῶν τάξεων» καί στήν εἰκαζόμενη σύγκρουση ἐργατῶν καί ἀστῶν, περιέγραφε μέ ἀρκετές λεπτομέρειες ποιοί ἦταν οἱ μέν καί ποιοί οἱ δέ, καθώς καί τί τούς χώριζε. Καί πάνω σέ αὐτά πού χώριζαν τούς μέν ἀπό τούς δέ –στήν διάρκεια τῶν τριῶν βιομηχανικῶν ἐπαναστάσεων, πού ἀνέτρεψαν τίς ζωές τῶν ἀνθρώπων, τίς ἰσορροπίες στόν πλανήτη καί τήν κοινωνική ὀργάνωση τῶν κατοίκων του– θεμελιώθηκαν δημοκρατικές καί ἐγκληματικές κοσμοθεωρίες καί ἰδεολογίες, ἔγιναν δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι καί ἀναπτύχθηκαν προνοιακά συστήματα προστασίας, μοναδικά στήν ἀνθρώπινη ἱστορία.
Τήν ἴδια περίοδο, αὐτήν τῆς κατά Μάρξ «πάλης τῶν τάξεων», ἡ βιομηχανική Δύση γνώριζε ἀσύλληπτες γιά τόν ἀνθρώπινο νοῦ ἐξελίξεις, οἱ ὁποῖες σήμερα θεωροῦνται αὐτονόητες. Τό προσδόκιμο ζωῆς, γιά παράδειγμα, ἀπό 36 χρόνια πού ἦταν τό 1850, σήμερα στόν ἀναπτυγμένο κόσμο ὁδεύει πρός τά 86 ἔτη γιά τίς γυναῖκες καί τά 82 ἔτη γιά τούς ἄνδρες. Παγκοσμίως δέ τά ἀντίστοιχα ἔτη εἶναι 74 γιά τίς γυναῖκες καί 69 γιά τούς ἄνδρες. Ἀκόμα, κατά τήν Παγκόσμια Τράπεζα, οἱ κατά κεφαλήν ἐθνικές ἐτήσιες δαπάνες γιά ὑγεία σέ τρέχοντα δολλάρια πέρασαν ἀπό 164 δολλάρια τό 1980 σέ 1.185 δολλάρια τό 2017. Τήν ἴδια περίοδο ἡ ἀπόλυτη φτώχεια ἀπό τό 42% τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ πού κάλυπτε τό 1981, τό 2017 εἶχε πέσει στό 10,5%.
Ἐπίσης, ὁ παγκόσμιος πλοῦτος τῶν νοικοκυριῶν ἀπό 60 τρισεκατομμύρια δολλάρια πέρασε στά 270 τρισεκατομμύρια δολλάρια τά τριάντα τελευταῖα χρόνια –μέ τήν Εὐρώπη νά καλύπτει τό 28%, τήν Ἀμερική τό 26%, τήν Ἀσία μέ τόν Εἰρηνικό τό 17%, τήν Κίνα τό 12%, τήν Λατινική Ἀμερική τό 11% καί τήν Ἀφρική τό 7% τοῦ συνόλου. Τό ποσό δέ αὐτό, ἐπισημαίνει ἡ Παγκόσμια Τράπεζα, θά πλησίαζε τά 280 τρισεκατομμύρια δολλάρια ἄν τήν περίοδο 2008-2011 δέν εἶχε ξεσπάσει ἡ χρηματοοικονομική κρίση, ἡ ὁποία ὡς γνωστόν προκάλεσε καί τήν πτώση τῆς ἰσοτιμίας τοῦ δολλαρίου.
Θά μπορούσαμε νά παραθέσουμε καί πολλά ἀκόμα στοιχεῖα γιά νά ἀποδείξουμε ὅτι ὁ κόσμος μας βελτιώνεται, παρά τά προβλήματά του, καί ἴσως ὕστερα ἀπό 73 χρόνια εἰρήνης στήν Εὐρώπη καί τήν Ἀμερική ἡ βελτίωση αὐτή νά δημιουργεῖ προβλήματα.
Τήν ἐποχή τῆς «πάλης τῶν τάξεων», αὐτοί πού ἔμεναν στό περιθώριο τῆς ἀνάπτυξης τῶν μεσαίων τάξεων καί τῶν κοινωνιῶν τῶν μισθωτῶν, μαζί μέ τούς ὑπό ἐκκόλαψη ἀστούς, ἐναπόθεταν ὄνειρα καί ἐλπίδες στά ἀριστερά πολιτικά σχήματα καί κυρίως στήν σοσιαλδημοκρατία. Ἐπίσης, ὅσο ὑπῆρχαν ἡ Σοβιετική Ἕνωση καί ἡ μαοϊκή Κίνα, κάποιοι ἀπολάμβαναν τά ἀγαθά τῆς δημοκρατίας στήν Δύση, ἀλλά ὀνειρεύονταν τούς «παραδείσους» ἑνός σκοτεινοῦ κόσμου, γιά τήν πραγματικότητα τοῦ ὁποίου δέν ἤθελαν νά ἀκούσουν κουβέντα. Ὅλοι αὐτοί οἱ μυθικοί «παράδεισοι», ὅμως, κατέρρευσαν ἀπό τό 1989 ἕως τό 1991 καί μεγάλες πληθυσμιακές κατηγορίες στήν Δύση ἔμειναν χωρίς «ὁράματα» καί σημεῖα ἀναφορᾶς.
Ὅταν, λοιπόν, τό 1993 ὁ Φράνσις Φουκουγιάμα, μέ ἀρκετή γνώση ἀλλά καί ἔπαρση, ἔγραφε γιά τό «τέλος τῆς Ἱστορίας», στήν οὐσία περιέγραφε τήν ἀφετηρία μίας νέας ἐποχῆς, στό πλαίσιο τῆς ὁποίας ἡ καλπάζουσα παγκοσμιοποίηση θά ἔγραφε τήν δική της ἱστορία. Καί ἡ τελευταία ἔχει δείξει ὅτι μετά τήν ἀναταραχή τῆς ἀρχῆς, σέ κάθε τεχνολογική ἀνατροπή, στήν συνέχεια τά πράγματα ἰσορροποῦν –ὄχι, ὅμως, χωρίς κρίσεις.
Ὅπως δέ πολύ σωστά ἐπισημαίνει ὁ Βρεταννός κοινωνιολόγος Φράνκ Φιουρεντί, τό γεγονός αὐτό φέρνει στό προσκήνιο τόν φόβο, μία κορυφαία συναισθηματική πρώτη ὕλη γιά ἀδίστακτους δημαγωγούς, λαϊκιστές καί ἄλλους καιροσκόπους. Καί, ὡς γνωστόν, σέ αὐτή τήν περίοδο φόβου καί ἀβεβαιότητας οἱ δημαγωγοί ἔχουν ἕτοιμο ἀκροατήριο –εὐσυγκίνητο, ἀνασφαλές, θυμωμένο, φοβισμένο καί παραλογισμένο, πρόθυμο νά τούς ἀκούσει.
Στήν διαδικασία αὐτή οἱ νέοι τρόποι ἐπικοινωνίας, μέ τήν ταχύτητα καί τήν ἁπλότητά τους, τούς 140 χαρακτῆρες καί τόν τοξικό συναισθηματισμό πού ἐξορίζει τήν λογική, εἶναι τό καλύτερο μέσο γιά τήν ἐπιβολή τῆς ἀποκαλούμενης «γνωστικῆς δικτατορίας».
Σήμερα, λοιπόν, ἐχθροί εἶναι οἱ «ἐλίτ». Τώρα ποιές εἶναι αὐτές, πῶς ὁρίζονται, ποιά χαρακτηριστικά ἔχουν καί σέ ποιό ἐπίπεδο κινοῦνται, προφανῶς ἀντί γιά κάποιον Κ. Μάρξ θά μᾶς τά «ἀποκαλύψουν» μερικοί δισεκατομμυριοῦχοι πολιτικοί ἀπατεῶνες καί κάποιοι διαδικτυακοί γελωτοποιοί.
Ὡστόσο, δέν θά μᾶς ποῦν ποτέ γιατί ὁ Δυτικός ἐργάτης ἔπρεπε τό 1980 νά πληρώνεται 100 φορές παραπάνω ἀπό τόν Ἰνδό ἐνῶ σήμερα ἡ διαφορά αὐτή ἔχει μειωθεῖ τρεῖς φορές καί ἡ μείωση συνεχίζεται. Ἀκόμα οἱ αὐτόκλητοι σωτῆρες δέν θά μᾶς ἐξηγήσουν ποτέ ἄν ἔπρεπε ἤ ὄχι ἕνα δισεκατομμύριο πεινασμένοι τῆς γῆς νά βγοῦν ἀπό τή φτώχεια τά τριάντα τελευταῖα χρόνια καί πῶς αὐτό συνέβη. Ἔτσι κι ἀλλιῶς γιατί νά κάνουν αὐτόν τόν κόπο, τά φούμαρα παγκοσμίως καλά κρατοῦν.
*Ἐπίτιμος Διεθνής Πρόεδρος
Ἕνωσης Εὐρωπαίων Δημοσιογράφων
[email protected]
