Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 4 Δεκεμβρίου 1918
-Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία! ἀνεστέναξεν ἐκ βαθέων ὁ ἄνθρωπος, ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν. Ἡ ὀργή κἄποιου θεοῦ πλανᾶται ἐπάνω εἰς τήν Γῆν. Οἱ ἄνθρωποι ἔσφαξαν ἀλλήλους ὅσον καιρόν ἠμπόρεσαν. Καί ὁ καιρός αὐτός δέν ὑπῆρξεν ὀλίγος καί οὔτε ὀλίγα τά θύματα. Καί, ἀφοῦ ἔπαυσεν ἡ ἐξόντωσις, ὁ ἀλληλοεξολοθρευμός, ἡ θυσία ὑπό τάς ἐρυθράς σημαίας τοῦ Πολέμου, οἱ ἄνθρωποι, μή γνωρίζοντες τί ζητοῦν καί τί θέλουν πλέον, ἐξακολουθοῦν νά σφάζωνται ἀκόμη ὑπό τάς λευκάς σημαίας τῆς Εἰρήνης, ἐπάνω εἰς τήν ἰδίαν γῆν, ὅπου ἐγεννήθη ἕκαστος. Καί, ὡς νά μή φθάνῃ ἀκόμη ὅλη αὐτή ἡ πορφυρά θυσία, ποῦ μετέβαλε τόν κόσμον ὁλόκληρον εἰς ἕνα βωμόν ἀγνώστου, αἱμοβόρου θεοῦ, ἰδού ἡ μεγάλη Ἐπιδημία, ἰδού ὁ ἄλλος οἰκουμενικός Θάνατος, ὁ ὁποῖος θερίζει ὅ,τι ἔμεινεν ἀκόμη ὄρθιον ἐπάνω εἰς τόν δυστυχισμένον ἀνθρώπινον ἀγρόν. Καί περνᾷ μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα καταστροφῆς καί ὀλέθρου τό μέγα δρέπανον, περνᾶ ἀπό Ἀνατολῶν πρός Δυσμάς καί ἀπό περάτων ἕως περάτων, καί θερίζει, θερίζει χωρίς οἶκτον. Ποία κακοποιός δύναμις ἐκήρυξε λοιπόν ὑπό διωγμόν τήν ἀνθρωπίνην ζωήν; Καί τί ἔπταισεν ἡ πτωχή διά νά γείνῃ ἀξία τόσης ὀργῆς;
Ὁ ἄνθρωπος ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν εἶχε γνωρίσει ἡμέρας καλλιτέρας, εἶχε γνωρίσει καιρούς εἰρηνικούς, εἶχεν ἀντικρύσει χαμόγελα διαρκῆ τῶν Ἀθανάτων πρός τούς πτωχούς ἀνθρώπους καί τά ἀνεπόλει, ὅλα αὐτά, ὡς μίαν παλαιάν καί χαμένην εὐτυχίαν. Ἔπειτα ὕψωσε τά μάτια του περίφοβα πρός τόν Οὐρανόν, γεμᾶτον ἀπό τήν ἀγωνίαν τῶν συννεφῶν, τά ὁποῖα κατεδίωκαν οἱ ὠργισμένοι ἄνεμοι, ὡς νά ἤθελαν νά τά καταποντίσουν εἰς μίαν ἄβυσσον. Καί ἐν ᾧ οἱ ἴδιοι ὠργισμένοι ἄνεμοι ἐσάλευαν τάς λευκάς του τρίχας ἐπάνω εἰς τό αὐλακωμένον του μέτωπον καί αἱ παγωμέναι σταγόνες τῆς βροχῆς ἐμάστιζαν τό πρόσωπόν του, ποῦ εἶχε γνωρίσει τά ζωογόνα φιλήματα κἄποιων ἀγαθῶν χειμερινῶν ἡλίων, ἀνεστέναξε πάλιν ὁ ἄνθρωπος τῶν παλαιῶν ἡμερῶν.
– Καί οἱ ἄνθρωποι, ἐψιθύρισε, καί ἡ Φύσις. Καί ἡ Γῆ καί ὁ Οὐρανός. Κλῖμα, στοιχεῖα, ψυχαί. Τά πάντα! Μιά πνοή θείας ὀργῆς πλανᾶται κάτω ἀπό τούς οὐρανούς, πλανᾶται ἐπάνω εἰς ὅλην τήν Γῆν. Καί ὁ Ἥλιος τῆς Ἀγάπης, ὁ Ἥλιος τῆς Εἰρήνης, ὁ Ἥλιος τῆς Γλυκύτητος πότε θά ἀνατείλῃ πάλιν;
Καί ὁ ἄνθρωπος, ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν, προσηυχήθη διά τήν ἀνατολήν του.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
