ΤΗΝ ΖΩΗ πρέπει κανείς νά τήν φιλοσοφεῖ
Πάντα θά θυμᾶμαι δύο φράσεις κάθε φορά πού ἐπιχειρῶ νά «σκιτσάρω» τό ἐθνικό μας ψυχογράφημα. Τήν πρώτη μοῦ τήν ἔχει πεῖ εἰς ἀνύποπτον χρόνον ὁ πρέσβης καί πρώην Ὑπουργός Πέτρος Μολυβιάτης, τά μάτια τοῦ ὁποίου καί ἄν δέν ἔχουν δεῖ στροφές καί στροφές στήν πορεία τοῦ ἔθνους. «Νά ξέρεις, παιδί μου, ὅτι ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες διακρινόμαστε γιά τό ἑξῆς: Ὅσο μεγαλώνουμε τά προτερήματά μας ἀναπτύσσονται καί βελτιώνονται. Ταυτοχρόνως ὅμως τά ἐλαττώματά μας παροξύνονται καί ἐπιδεινώνονται!». Τήν δεύτερη τήν ἔχω διαβάσει στό ἡμερολόγιο τοῦ Πρίγκηπος Νικολάου (1909-1912, ἐπιμέλεια Κώστα Σταματόπουλου, ἐκδόσεις «Φερενίκη») καί τήν ἔχω σέ πρώτη ζήτηση ὑπογραμμισμένη πάνω στό γραφεῖο μου: «Ὁ Ἕλλην δέν σέβεται τόν ἀνώτερόν του καί δέν σέβεται τόν καλλίτερόν του». Γράφει συγκεκριμένα ὁ πρίγκηψ: «Ὁ Ἕλλην εἶναι φύσει ἀτίθασος καί ἀπειθάρχητος. Δέν ἀναγνωρίζει τό προνόμιον καί τό δικαίωμα, τό ὁποῖο ἡ ἀνατροφή ἤ ἡ ἐξουσία ἐχάρισαν στόν γείτονά του. (…) Εἰς τήν Ἑλλάδα ὅπου ἡ ἐξουσία οὐδέποτε ἐφρόντισε νά ἐπιβάλῃ τήν τάξιν καί τόν νόμον, ὅπου αὐτή πρώτη δίδῃ τό κακό παράδειγμα διά μεροληπτικῆς ἀποδόσεως δικαιοσύνης, ὅπου τά “μέσα” καί ἡ προστασία εἶναι τό πᾶν καί ὁ νόμος τίθεται σέ δεύτερη μοῖραν καί δέν λαμβάνεται ποσῶς ὑπ’ ὄψιν, εἶναι πολύ φυσικό ὅτι οἱ ἄνθρωποι χάνουν πάντα σεβασμό πρός τάς ἀρχάς καί τούς νόμους τοῦ κράτους. Ὅπου δέν ὑπάρχει δικαιοσύνη, εἶναι ἀδύνατον νά ὑπάρξει καί πειθαρχία.». Ὁ πρίγκηψ περιέγραψε ἀριστοτεχνικῶς ἀπό τίς πρῶτες στιγμές τῆς γένεσης τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους τά ἐθνικά μας ἐλαττώματα.
Φοβᾶμαι ὅτι ζοῦμε σέ μιά ἐποχή πού τά ελαττώμματα αὐτά «παροξύνονται». Καί μάλιστα κατά ἕναν ἄκρως ἐνδιαφέροντα τρόπο. Διότι εἴμεθα μάρτυρες μιᾶς ἐντυπωσιακῆς μεταστροφῆς: ὁ λαός ἀπό ἀπειθάρχητος τείνει νά γίνει πειθαρχημένος. Ἡ δέ ἐξουσία, ἡ ὁποία ἔπρεπε μετά ἀπό σαράντα χρόνια εὐρωπαϊκοῦ βίου νά εἶναι συγκροτημένη, τείνει νά γίνει ἀπειθάρχητος. Ἀναφέρομαι στήν πάση φύσεως ἐξουσία: τήν πολιτική, τήν δικαστική, τήν ἐκκλησιαστική, τήν μηντιακή, τήν ἐκπαιδευτική, τήν πνευματική. Ὅλους ὅσοι ἀσκοῦν «ἡγεσία». Προσπαθῶ νά συμπυκνώσω τίς ἀλλαγές, οἱ ὁποῖες εἶναι ραγδαῖες καί καταιγιστικές: ἡ ὑπόθεση τοῦ ἱερέως, ὁ ὁποῖος ἐπιτέθηκε μέ δολοφονικό καυστικό ὑγρό σέ ἑπτά Μητροπολῖτες, σηματοδοτεῖ τήν κατάλυση τῆς ἱεραρχίας ἀπό κάτω πρός τά πάνω καί μάλιστα ἐντός ἑνός θεσμοῦ πνευματικοῦ. Πού διαχειρίζεται τίς ψυχές μας. Σηματοδοτεῖ τήν ἀμφισβήτησή της στήν πλέον ἀκραία μορφή. Τοῦ μίσους. Τό μεμονωμένο περιστατικό δέν εἶναι μεμονωμένο. Πλῆθος ἱερέων ἀμφισβητεῖ τίς ἐξουσίες κατά τόπους Μητροπολιτῶν καί δυσφορεῖ ὅταν πρέπει νά πειθαρχήσει σέ αὐτές. Δέν πετᾶ βιτριόλι βεβαίως, ἀλλά ἡ ψυχική ἀπόσταση πού τούς χωρίζει ἀπό τμῆμα τῆς Ἱεραρχίας αὐξάνει καί μεγαλώνει. Τό αὐτό ἰσχύει καί γιά τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πιστοί ἀναγνωρίζουν ἐξουσία στούς πνευματικούς τους, ἀλλά νοιώθουν ξένοι μέ χρυσοποίκιλτα ἄμφια, θώκους πού διεκδικοῦνται μέ χορηγίες πλουσίων, κηρύγματα πού δέν ἔχουν θεολογικό ὑπόβαθρο. Στήν ἐκκλησία ἡ ἐξουσία εἶναι ἀπειθάρχητος ἀπό κάτω πρός τά πάνω. Στήν ἐκπαίδευση καί πάλι ἔχουμε νά κάνουμε σέ πλεῖστες ὅσες περιπτώσεις μέ μιά ἐξουσία, τήν διδασκαλική, ἡ ὁποία δέν μπορεῖ νά τιθασεύσει τά πάθη της καί παραβιάζει τήν ἱεραρχία ἀντιστρόφως. Πλῆθος ἐσχάτως οἱ καταγγελίες γιά δασκάλους/καθηγήτριες, οἱ ὁποῖοι παρενοχλοῦν μέ μηνύματα ἀνήλικους μαθητές/μαθήτριες. Μεμονωμένα καί αὐτά τά περιστατικά ἀσφαλῶς, δέν χαρακτηρίζουν τήν πλειονότητα τῶν ἐκπαιδευτικῶν μας, ἀλλά σκανδαλίζουν. Ἐξαχρείωσις ἐκεῖ πού διαπλάθονται χαρακτῆρες;;; Τό καζάνι βράζει. Μαζί μέ τά δεκάδες περιστατικά βίας –bullying ἀγγλιστί, μεταξύ μαθητῶν, διαμορφώνουν τήν εἰκόνα:
τό σχολεῖο ὡς θεσμός συγκρότησης, ἠθικῆς καλλιέργειας καί ἐκπαίδευσης ἔχει ἀποδιαρθρωθεῖ τόσο, σέ σημεῖο πού νά προβληματίζεται κανείς γιά τό πάνω σέ ποιές σάπιες δομές θά ἐπιχειρήσει νά ἐφαρμόσει «ἀξιολόγηση» τό Ὑπουργεῖο Παιδείας. Ἐδῶ ἡ ἱεραρχία παραβιάζεται ἐν τέλει καί πρός τίς δύο κατευθύνσεις. Ἐκπαιδευτικοί καταργοῦν τίς ἀποστάσεις πρός τά κάτω, ἐκπαιδευτικοί ἀρνοῦνται νά ἐφαρμόσουν νόμους πού ἔρχονται ἀπό πάνω. Στήν Δικαιοσύνη ἐμφανίζονται ἰσχυρότατα συμπτώματα παρακμῆς καί παραίτησης. Οἱ ἔντιμοι δικαστές κάνουν τήν δουλειά τους στό πλαίσιο τοῦ νόμου καί φροντίζουν νά μένουν μακριά ἀπό ἑστίες διαφθορᾶς. Κάνουν τήν δουλειά τους ὅσο τούς τό ἐπιτρέπει ὁ νόμος. Διότι ὅταν τούς δεσμεύει νά ἀφήνουν ἐλεύθερους εὔπορους πού ἔχουν μετάσχει ὡς συνεργοί σέ ἀνθρωποκτονίες, νεαρούς πού ἔχουν μαχαιρώσει ἡλικιωμένους, ἐγκληματίες πού ἔχουν ληστέψει καί κλέψει ἑκατό φορές, τί περιθώρια ἐφαρμογῆς τοῦ νόμου ἔχουν; Τό πολύ-πολύ νά φυλακίσουν κανέναν ὁδηγό νταλίκας πού συνελήφθη νά μήν φορᾶ μάσκα. Καί βεβαίως δέν πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι ὑπάρχουν καί δικαστές πού ἐμποδίζουν τήν ἐφαρμογή τοῦ νόμου· ἐν προκειμένῳ ἐπιδεικνύεται ἀπειθαρχία πρός τήν νομοθετική ἐξουσία. Τελευταῖο τό παράδειγμα τοῦ ἀντιεισαγγελέως πού διώκεται ἐπειδή ἐμπόδισε ἔρευνα γιά δωροδοκία πολιτικοῦ. Ὅποιος παρατηρήσει προσεκτικῶς τί συμβαίνει στήν δικαιοσύνη μας θά ἀνακαλύψει νησῖδες ἱεραρχίας, ποιότητας καί ἀρετῆς. Κατά τά λοιπά θά πέσει πάνω σέ βουνά ἀπό «αὐτονομίες». Ἡ ἐξουσία εἶναι καί ἐδῶ ἀπειθάρχητος. Ἡ ἱεραρχία καταλύεται καί ἀπό τήν μηντιοκρατία.
Σέ ὅλα τά τηλεοπτικά σήριαλ πρωταγωνιστεῖ τό ἔγκλημα. Εἶναι διαρκῶς παρόν κάθε βράδυ στά σπίτια μας. Διαφημίζεται, δοξάζεται, πλασσάρεται. Ἔμβλημα τῆς δημοκρατίας μας ἡ παραβίαση τοῦ νόμου καί ἡ ἐκτροπή. Τό φυσιολογικό μέ βάση τήν μυθοπλασία εἶναι νά δολοφονεῖς εἰσαγγελεῖς, νά ἀναθέτεις συμβόλαια θανάτου σέ κακοποιούς, νά ἐπιτίθεσαι μέ σουγιᾶ στήν σύζυγό σου, νά μεταθέτεις ἐνοχλητικούς ἀστυνομικούς. Αὐτά μᾶς δείχνουν. Ἄφησα τελευταῖα τήν κορυφή. Ἡ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας ἀπό ρυθμιστής τοῦ πολιτεύματος καί ἐγγυητής τοῦ κράτους δικαίου κατεβαίνει ἀπό τόν θῶκο της τακτικῶς, παραβιάζει τήν οὐδετερότητα στήν ὁποία τήν δεσμεύει τό ἀξίωμά της καί μετέχει στόν ἐκφασισμό τοῦ δημοσίου βίου. Κάθε ἄποψη πού ἀπορρίπτεται ἀπό τήν κυρίαρχη πολιτική ὀρθότητα –τελευταῖο, τό κροῦσμα μέ τό δημογραφικό– ἀπαγορεύεται, ἀπορρίπτεται, καταρρίπτεται, καταγγέλλεται, ἀποδομεῖται, γκρεμίζεται, ἀποκαθηλώνεται, δέν διακινεῖται. Δέν τῆς δίδεται κἄν τό δικαίωμα νά εὕρει χῶρο νά ἀμφισβητηθεῖ στόν δημόσιο διάλογο. Ἡ Πρόεδρος ἔχει ἐπίσης παρέμβει στό ὄνομα τῆς πολιτικῆς ὀρθότητας δύο τοὐλάχιστον φορές σέ ἐκκρεμεῖς ποινικές ὑποθέσεις: καταδίκασε χωρίς ἀπολογία αὐτόν πού κατήγγειλε ἡ Ὀλυμπιονίκης γιά παρενόχληση, προέβη σέ πολιτική δήλωση ὅταν τό δικαστήριο εἶχε ἀποφανθεῖ ἐπί τῆς ἀρχῆς ἀλλά ὄχι ἐπί τῆς ἐπιμέτρησης τῆς ποινῆς στήν δίκη τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς. Ἐν προκειμένῳ, ἡ ἐξουσία ὑπῆρξε ἀπειθάρχητος μέ τόν ἑαυτό της. Οὖσα στήν κορυφή, χωρίς δισταγμό, καταπάτησε καί αὐτά τά ὅρια πού τήν ὁριοθετοῦν ἐντός τοῦ πολιτεύματός μας.
Δέν πρόκειται νά ἀσχοληθῶ στό σημερινό σημείωμα, παρέλκει, μέ τόν τρόπο πού τό ὀργανωμένο ἔγκλημα ἀψηφᾶ τόν νόμο, τόν πτύει καί ὑποκαθιστᾶ τίς ἀρχές στήν εἴσπραξη φορολογικῶν ἐσόδων. Διότι τό μαῦρο χρῆμα αὐτό κάνει. Κλέβει τούς φόρους καί καταλύει τήν ἀρχή. Οὔτε θά ἀσχοληθῶ μέ τήν κρίση στήν δομή καί τήν ἱεραρχία τῆς ἑλληνικῆς οἰκογένειας. Γνωστή! Ἐπιστρέφω στίς εἰσαγωγικές μου σκέψεις: ὅταν στίς μέρες μας τμῆμα τῆς ἐξουσίας, ἡ ὁποία ὁρκίζεται στό ὄνομα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, αὐτονομεῖται, αὐθαδιάζει, δέν πειθαρχεῖ, καθίσταται ἕρμαιο τῶν παθῶν της καί κάνει χρήση τῆς θέσεώς της γιά νά τά ἱκανοποιήσει, ὅταν ὁ νόμος ἐμποδίζεται, δέν ἐφαρμόζεται, ἤ ὅταν ἐφαρμόζεται μέ τόν τρόπο πού εἶναι διατυπωμένος, ἀθωώνει, ὅταν ὁ κλῆρος μας εἶναι σέ κατάθλιψη γιά τήν παρακμή, τί περιμένουμε νά κάνουν οἱ ἁπλοί ἄνθρωποι πού εἶναι γύρω μας; Νά πειθαρχήσουν στόν ἀνώτερο, ὅπως ζητᾶ ὁ πρίγκηψ; Νά ἀναγνωρίσουν τόν καλλίτερο; Μά τό πρόβλημα στίς μέρες μας εἶναι «ποιος» εἶναι ὁ «ἀνώτερος». «Ποιος» εἶναι ὁ «καλλίτερος»! Ποιᾶς ποιότητας! Ἔχουμε τίς ποιότητες πού ἀναζητοῦμε; Καί ἄν τίς ἔχουμε, ποῦ τίς ἔχουμε πεταμένες; Τό πρόβλημα τῆς Ἑλλάδος τοῦ 2021 σέ σύγκριση μέ τήν Ἑλλάδα τοῦ 1911 εἶναι ἀκριβῶς αὐτό, λοιπόν. Κάποτε ἡ σήψη ἦταν στήν βάση καί πάσχιζε νά τήν διορθώσει ἡ κορυφή. Τώρα εἶναι στήν κορυφή καί πασχίζει νά τήν διορθώσει ἡ βάση. Κάποτε ἀπειθάρχητος ἦταν ὁ λαός. Σήμερα ἀπειθάρχητος εἶναι ἡ ἐξουσία!
