TO 2012 ὁ Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ Μπαράκ Ὀμπάμα κάλεσε ἐκτάκτως στήν Οὐάσιγκτων τόν Πρόεδρο Ἐρντογάν
Τό μήνυμά του πρός αὐτόν ἦταν ξεκάθαρο καί σαφές: «Ξέρουμε τί κάνεις! Σταμάτα!» (σέ ἐλεύθερη μετάφραση). Ἀμερικανικοί δορυφόροι, εἰδικοί στό νά ἐντοπίζουν τήν μεταφορά πυρηνικῶν ἀποβλήτων σέ ὅλο τόν κόσμο, κτύπησαν συναγερμό ὅταν διέκριναν ἀπό διαστήματος μυστικές ὁμάδες τῆς «Χαμάς» ἀπό τήν Παλαιστίνη καί τῶν «Ἀδελφῶν Μουσουλμάνων» ἀπό τήν Αἴγυπτο νά μεταφέρουν τήν συνδρομή τῶν τουρκικῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων εὐαίσθητο ὑλικό στά παράλια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Χώρα προελεύσεως τοῦ ὑλικοῦ; Τό Ἰράν. Οἱ ΗΠΑ ἐξοργίστηκαν ὅταν ἀντελήφθησαν τίς πυρηνικές φιλοδοξίες τοῦ Ἐρντογάν καί φρόντισαν νά τοῦ διαμηνύσουν στό ἀνώτατο δυνατό ἐπίπεδο τήν δυσαρέσκειά τους. Ὁ Σουλτάνος ἀναδιπλώθηκε. Μά ἀπό τότε ἡ Δύση ἔχασε καί τό τελευταῖο ἴχνος ἐμπιστοσύνης πρός τό πρόσωπό του. Τόν κατέταξε σέ ἄλλη κατηγορία ἡγετῶν. Καί τό 2016 τοῦ τό ἔδειξε καί ἐμπράκτως. Ἡ ἐποχή πού συνέβη τό διπλωματικό ἐπεισόδιο πού σᾶς ἀποκαλύπτουμε δυστυχῶς δέν ὑπάρχει πλέον. Οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες Ἀμερικῆς ἀφιερώνουν σήμερα καί τήν τελευταία ἰκμάδα τῶν δυνάμεών τους στήν ἀντιπαράθεση μέ τήν Κίνα καί ἐγκαταλείπουν τήν περιοχή τῶν Βαλκανίων καί τῆς Εὐρασίας γενικώτερα. Δέν δείχνουν ἐν πάσῃ περιπτώσει τό ἴδιο ἀκριβῶς ἐνδιαφέρον γι’ αὐτό πού ὀνομάζουμε περιφερειακή σταθερότητα στήν εὐρύτερη γειτονιά μας. Ἡ Μεσόγειος εἶναι πλέον δευτερεῦον μέτωπο γι’ αὐτούς. Ἔφυγαν ἀπό τήν Λιβύη, ἔφυγαν ἀπό τήν Συρία, ἔφυγαν ἀπό τό Ἀφγανιστάν. Καί τό χειρότερο γιά ἐμᾶς, ἄφησαν πολύ ζωτικό χῶρο στήν Τουρκία. Μέ συνέπεια ἡ Ἄγκυρα νά βγάζει πλέον ἀνενόχλητη ἀπό τό συρτάρι τά παλαιά πυρηνικά της σχέδια. Καί νά διαλαλεῖ δημοσίως τίς πυρηνικές της φιλοδοξίες. Οἱ ΗΠΑ δέν εἶναι πλέον ἐδῶ γιά νά τίς σταματήσουν. Ἐξεχώρησαν τόν ρόλο τους στήν Γαλλία. Κάνω εἰσαγωγικῶς αὐτή τήν μακρά ἀναδρομή στά γεγονότα τοῦ 2012 καί στήν καταγραφή τῶν γεωπολιτικῶν δεδομένων τῆς νέας ἐποχῆς, ριζικῶς διαφορετικῶν σέ σύγκριση μέ τό παρελθόν γιά ἕναν ἁπλό λόγο: τήν ἀπουσία τῶν ΗΠΑ, οἱ ὁποῖες ἀρκοῦνται ἁπλῶς στήν χαλαρή διατήρηση τῶν βάσεών τους ἀπέναντι στήν Ρωσσική Ὁμοσπονδία στά Βαλκάνια, αἴφνης ἡ περιοχή φορτώθηκε μέ ἀρκετή «ἀρνητική ἐνέργεια». Τά ζωνάρια λύθηκαν. Ἡ προσπάθεια τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη νά ἀποκλιμακώσει τήν ἔνταση μέ τήν διακήρυξη ἀπό τοῦ βήματος τοῦ ΟΗΕ ὅτι προτίθεται νά βάλει ταφόπλακα στίς ἔρευνες ὑδρογονανθράκων στό Αἰγαῖο καί τήν Μεσόγειο, δέν ἤρκεσε γιά νά διακοπεῖ ἡ τουρκική ἐπιθετικότητα στήν περιοχή. Ἀντιθέτως. Ἀνέβηκε κλίμακα.
Οἱ γείτονες ἐπιθυμοῦν διακαῶς νά ἐλέγξουν τούς θαλάσσιους δρόμους τοῦ Ἀρχιπελάγους μεταξύ 6-12 μιλίων ἀνεξαρτήτως ἐρευνῶν, νά καταστοῦν τό νέο ἀφεντικό τοῦ Αἰγαίου καί ὡς φαίνεται ἀπό τίς χθεσινές ἀντιδράσεις τους ψάχνουν νέα ἀφορμή γιά θερμό ἐπεισόδιο. Πότε; Τό 2022 ἴσως, εἰς ἀνάμνησιν τοῦ ὀλέθριου δι’ ἡμᾶς 1922. Θερμό ἐπεισόδιο στήν τελική εὐθεῖα γιά τό 2023, τόν ἑορτασμό τῶν ἑκατό χρόνων ἀπό τήν γέννησης τῆς νεοσύστατης τουρκικῆς δημοκρατίας. Προσέξτε: ἐάν παρακολουθήσουμε ἐπισταμένως τήν τρέχουσα εἰδησεογραφία ὡς τρίτοι θά ἐντυπωσιαστοῦμε ἀπό τό πολεμικό κλῖμα πού ἄρχισε νά διαμορφώνεται στήν περιοχή. Σέ σημεῖο πού νά διερωτώμεθα ἄν ἀναζητεῖται νέος «Φερδινάνδος». Ἡ Τουρκία ἀγοράζει πυραύλους S-400 ἀπό τήν Ρωσσία, ζητᾶ F35 ἀπό τίς ΗΠΑ, ζεσταίνει τό πυρηνικό ἐργοστάσιο Ἀκούγιου στήν Μικρασία, πιέζει γιά τήν παράδοση ἕξι ὑποβρυχίων πού ἔχει παραγγείλει στήν Γερμανία. Παράλληλα ἡ Ἄγκυρα συμφωνεῖ μέ τόν Πούτιν τήν ἐνεργειακή της ἀσφάλεια καί συζητᾶ ἄνευ τρίτων πῶς θά διαχειριστοῦν ἀπό κοινοῦ Μόσχα καί Ἄγκυρα τήν κατάσταση στήν Συρία.
Ἡ Ἑλλάς, ἀπό τήν πλευρά της, στό πλαίσιο τοῦ δικαιώματος αὐτοάμυνας ἀγοράζει φρεγάτες, κορβέττες, μαχητικά Ραφάλ, καί ὑπογράφει ρῆτρες ἀμοιβαίας ἀμυντικῆς συνδρομῆς μέ τήν Γαλλία καί τά Ἡνωμένα Ἀραβικά Ἐμιράτα. Ζητᾶ μία ἀντίστοιχη γραπτή ἐγγύηση τύπου Κάρτερ ἀπό τίς ΗΠΑ. Λειτουργεῖ ἐκπαιδευτική βάση πιλότων τοῦ Ἰσραήλ στήν Καλαμάτα καί πιέζει τίς ΗΠΑ στό πλαίσιο τῶν διαπραγματεύσεων γιά τήν νέα ἀμυντική συμφωνία νά δημιουργήσει νέες βάσεις στήν Σκῦρο καί στήν Θράκη. Ἀποστέλλει τέλος πυραύλους Patriot στήν Σαουδική Ἀραβία. Ἡ Γαλλία μέ τήν σειρά της ρισκάρει νά ἐκνευρίσει τήν Ἄγκυρα καί ζητᾶ ἀπό τήν Ἑλλάδα ναυτική βάση γιά μεταστάθμευση στρατευμάτων στήν Λῆμνο, ἐνῶ ἀνοίγει τά πανιά της ἕως καί στήν Κύπρο ὅπου διεκδικεῖ βάση στήν Πάφο. Περιγράφω μόνον μερικά ἀπό ὅσα συμβαίνουν καί μόνον αὐτά πού πυροδοτοῦν δημόσιες ἐντάσεις.
Μέσα σέ ἕναν πολύ στενό χῶρο λοιπόν Ἑλλάς, Τουρκία, Γαλλία, Ἰσραήλ, Ρωσσία, Αἴγυπτος (καί στό βάθος Ἀγγλία) ἀπελευθερωμένες ἀπό τήν σκιά τῶν ΗΠΑ ἐκφράζουν μέ τόν τρόπο τους τίς φιλοδοξίες τους γιά τήν περιοχή: οἱ Γάλλοι γιά τόν ἔλεγχο τῆς Μεσογείου πού διεκδικοῦν ἀθορύβως καί οἱ Ἄγγλοι. Οἱ Τοῦρκοι ἐν ὄψει 2023 γιά τήν ἀναθεώρηση τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης, γιά τήν κατάκτηση ἐδαφῶν καί ἔλεγχο θαλασσῶν. Οἱ Αἰγύπτιοι γιά νά ἀναλάβουν τά ἡνία τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου. Οἱ Ρῶσσοι πού θέλουν νά ριζώσουν στήν Μέση Ἀνατολή. Καί βεβαίως ἐμεῖς. Ἐμεῖς πού πασχίζουμε νά σώσουμε τό ἐθνικό κεκτημένο. Ἐμεῖς πού θέλουμε νά κατισχύσουμε σιωπηρῶς διά συμβιβασμῶν στά Βαλκάνια, αὐτός –μᾶς λένε– εἶναι ὁ νέος πατριωτισμός. Ἐμεῖς πού γιά νά διατηρήσουμε τό στάτους κβό στό Αἰγαῖο, ἐξοπλιζόμαστε στό ὄνομα τῆς αὐτοάμυνας. Ἀρκεῖ βεβαίως νά ἀξιοποιήσουμε τά νέα μας ὅπλα καί ὄχι νά κοιτᾶμε τούς Τούρκους μέ τά κυάλια ὅταν βολτάρουν μεταξύ 6-12 μιλίων στίς ἡμέτερες θαλάσσιες ζῶνες. Ὅπως καί νά ἔχουν τά πράγματα, ἡ αὔξηση τῆς ἔντασης σέ αὐτό τό –πρωτεῦον γιά ἐμᾶς ἀλλά πλέον δευτερεῦον γιά τήν Δύση– μέτωπο στήν παγκόσμια σκακιέρα, δέν εἶναι καλός οἰωνός. Ἡ ἀποχώρηση τῶν ΗΠΑ συνιστᾶ πρώτης τάξεως εὐκαιρία γιά ξεκαθάρισμα ἱστορικῶν λογαριασμῶν μεταξύ χωρῶν τῆς περιοχῆς. Οἱ χωροφύλακες εἶναι καμμιά φορά χρήσιμοι. Ἡ δέ χθεσινή ἀνακοίνωση τῆς Τουρκίας, ἀμέσως μετά τήν συνεδρίαση τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας της, ἡ ὁποία κάνει ρητή ἀναφορά σέ «ζημιές στήν εἰρήνη», εἶναι ἐνδεικτική τῶν διαθέσεων. Καί θά κάνουμε λάθος ἄν τήν ἐντάξουμε στό δόγμα «σκύλο πού γαβγίζει μήν τόν φοβᾶσαι». Αὐτά τά ὀλίγα γιά σήμερα, μέ τήν εὐχή νά ἀποδειχθοῦμε κακοί μάντεις, παρά μάντεις κακῶν.
