AYTO πού «φοβόμασταν» ἔχει ἀρχίσει ἤδη νά συμβαίνει
Ἡ Δύση ἐπαναοριοθετεῖ τίς σχέσεις της μέ τόν Ἐρντογάν καί ὁ Ἐρντογάν τίς σχέσεις του μέ τήν Δύση. Μέ ὁρατό τόν κίνδυνο νά μείνουμε ἐμεῖς στόν «ἄσσο». Τήν ἑβδομάδα πού πέρασε ὁ Τοῦρκος Πρόεδρος ὑποδέχθηκε τόν φιλοδυτικό Οὐκρανό ὁμόλογό του Ζελένσκυ. Ἐκεῖνον μέ τόν ὁποῖο συνομίλησε πρό καιροῦ τηλεφωνικῶς καί ἡ ἡμετέρα Πρόεδρος Αἰκατερίνη Σακελλαροπούλου –κατόπιν φιλικῶν συστάσεων τρίτων, πιθανολογῶ. Τήν ἑβδομάδα πού μᾶς πέρασε ὁ Τοῦρκος Πρόεδρος ἄνοιξε θέμα ἀναθεώρησης Συνθήκης Μοντρέ καί ἐπέτρεψε τήν ἄνοδο ἀμερικανικῶν πλοίων στήν Μαύρη Θάλασσα. Μέ συνέπεια τήν ἔντονη ἐνόχληση τοῦ Προέδρου Πούτιν ὁ ὁποῖος τοῦ τηλεφώνησε γιά νά τόν ἀπειλήσει μέ ταξιδιωτική ὁδηγία τό θέρος. Τήν ἑβδομάδα πού μᾶς πέρασε τό τουρκικό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν προέβη σέ διάβημα πρός τόν πρέσβη τῆς Κίνας στήν Ἄγκυρα ἐπειδή ἡ χώρα του παραβιάζει τά δικαιώματα τῆς μειονότητας τῶν Οὐιγούρων. Συμπτωματικῶς τήν ἴδια ἄποψη γι’ αὐτήν τήν μειονότητα ἔχει καί ὁ Πρόεδρος Μπάιντεν. Τί συμβαίνει λοιπόν; Ζοῦμε τά πρῶτα ἐπεισόδια μιᾶς «ὑβριδικῆς συνεννόησης» Ἀμερικανῶν – Τούρκων καί Ἀμερικανῶν – Δύσης γενικώτερα. Καθόλου τυχαῖο πού ὁ εὐπρόσβλητος Ἐρντογάν ἄργησε πολύ νά ἀπαντήσει στήν προσωπική ἐπίθεση πού ἐξαπέλυσε ἐναντίον του ὁ Πρωθυπουργός τῆς Ἰταλίας Μάριο Ντράγκι –μέ τήν ὁποία πάγωσε τίς ἐξοπλιστικές δοσοληψίες πού ἔχει. Ἐάν τόν εἶχε ἀποκαλέσει δικτάτορα ὁ Μακρόν θά εἶχε «ἀνέβει» στά κεραμίδια. Νωρίτερα καί ἐντονώτερα. Ζοῦμε τήν ἐπανοριοθέτηση τῶν σχέσεων Τουρκίας – Ἀμερικῆς. Τουρκίας – Ρωσσίας καί Τουρκίας – Κίνας. Ὑπάρχουν τρία κεντρικά ἐρωτήματα στό ὅλον ἔργον:
Θά ὑποχρεωθεῖ νά ἐπιλέξει στρατόπεδο ὁ Ἐρντογάν ἤ θά τοῦ ἀναγνωριστεῖ κάποιο καθεστώς περιφερειακῆς αὐτονομίας; Τό «μαζί μας ἤ ἐναντίον μας» πού τοῦ λένε οἱ Ἀμερικανοί, θά τοῦ τό ποῦν καί οἱ Ρῶσσοι;
Εἶναι ρεαλιστική ἡ πολιτική τῶν ΗΠΑ στόν νέο κόσμο ἤ μήπως θά παρασύρει ὅσους τήν ἀκολουθήσουν σέ λάθη ἀντίστοιχα τοῦ παρελθόντος;
Ἡ Ἑλλάς ποιά θέση ἔχει στό νέο γεωπολιτικό πάζλ;
Ἄς ξεκινήσουμε ἀπό τό τελευταῖο. Μέχρι ὥρας σέ ἐπίπεδο ἀτμόσφαιρας τά πράγματα πηγαίνουν ἄριστα μέ τίς ΗΠΑ. Μπορεῖ νά μήν ἐπετεύχθη ὁ στόχος νά ὁμιλήσει ὁ Πρωθυπουργός σέ κοινή συνεδρίαση Γερουσίας καί Βουλῆς τῶν Ἀντιπροσώπων γιά τήν 25η Μαρτίου, ἀλλά ἡ ἐπικοινωνία του μέ τόν Πρόεδρο Μπάιντεν ἀποτελεῖ ἀναμφισβήτητα μία διπλωματική ἐπιτυχία. Ἀρκεῖ τό τηλεφώνημα νά μήν ἔγινε γιά νά ζηλέψουν οἱ Τοῦρκοι. Ὡστόσο τά δεδομένα στίς διαπραγματεύσεις πού διεξάγονται γιά τήν νέα ἀμυντική συμφωνία δέν ἐπιτρέπουν γιά τήν ὥρα ἀνάλογη αἰσιοδοξία. Ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας ζητᾶ σέ συνεννόηση βεβαίως μέ τό Μαξίμου νά ἐγκαταστήσουν οἱ ΗΠΑ βάσεις στά –«ἀποστρατιωτικοποιημένα» γιά τούς Τούρκους– Δωδεκάνησσα καί ἀλλαχοῦ, ἀλλά οἱ Ἀμερικανοί κάνουν πώς δέν ἀκοῦν. Ζητᾶ ἐπίσης πολιτική διακήρυξη ἐγγύησης τῆς ἀσφάλειας καί τῆς ἀκεραιότητας τῆς χώρας σέ ὑψηλό πολιτικό ἐπίπεδο, ἀλλά πάλι οἱ Ἀμερικανοί κάνουν πώς δέν θά ἀκοῦν. Καί δέν θά ἀκοῦν μέχρι νά ξεκαθαρίσει πλήρως τό τοπίο τῶν σχέσεών τους μέ τούς Τούρκους. Ἐδῶ εἶναι λοιπόν ὁ κίνδυνος. Νά τά βροῦν καί μετά νά ἀρχίσουν τίς πιέσεις νά τά βροῦμε καί ἐμεῖς μέ τήν μέθοδο «Ἑλσίνκι-Σημίτη»: παραπομπή θεμάτων πού ἀφοροῦν τήν ἐθνική κυριαρχία καί ἐδαφική ἀκεραιότητα στήν Χάγη. Ὁ Ἐρντογάν παίζει ἤδη ἐπιδέξια ἕνα χαρτί πού ἐνδιαφέρει τίς ΗΠΑ πιό πολύ καί ἀπό τούς πυραύλους S-400. Τό κανάλι τῆς Κωνσταντινούπολης. Μέσω αὐτοῦ μπορεῖ νά τούς προσφέρει πρόσβαση στήν Μαύρη Θάλασσα γιά νά κλείσουν τόν Πούτιν στήν αὐλή του, παρακάπτοντας τίς αὐστηρές ρυθμίσεις τῆς Συνθήκης τοῦ Μοντρέ.
Στό ἐρώτημα ποιός ἀπό τούς δύο, ὁ Μπάιντεν ἤ ὁ Πούτιν θά βάλει περισσότερο τό μαχαίρι στό λαιμό τοῦ Ἐρντογάν, τά πράγματα εἶναι σχετικῶς ἁπλά: ὁ Μπάιντεν. Ὁ Πούτιν δυσαρεστεῖται ἀπό τόν ἑλιγμό διάσωσης τοῦ Τούρκου Προέδρου, ἀλλά ὁ Ἐρντογάν δέν τοῦ εἶναι χρήσιμος ἐκτός ΝΑΤΟ, ὡς σύμμαχος. Τοῦ εἶναι χρήσιμος ἐντός ΝΑΤΟ, ὡς ταραξίας. Ὅ,τι καί νά γίνει ἄλλως τε, σέ κάθε περίπτωση δέν πρόκειται νά διαρραγοῦν οἱ σχέσεις Τουρκίας – Ρωσσίας κατά τρόπο ἀνεπανόρθωτο. Ὁ Ἐρντογάν γνωρίζει ἱστορία καί βλέπει καί τόν χάρτη. Ἔχει σύνορα μέ τήν Ρωσσία καί κατά τήν διάρκεια τῶν αἰώνων ἡ χώρα του ἔχει χάσει καμμιά εἰκοσαριά ρωσσοτουρκικούς πολέμους. Ἴσως χάσει τώρα μερικά ἑκατομμύρια Ρώσσων τουριστῶν ἄν μέ τό Μοντρέ διανοηθεῖ νά παίξει μέ τήν περιφερειακή ἀσφάλεια τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας. Ἀλλά μέχρις ἐκεῖ.
Ὑπάρχει καί ἕνα τρίτο καταλυτικό ἐρώτημα: Εἶναι τόσο σωστή καί διορατική ἡ νέα ἐξωτερική πολιτική τῶν ΗΠΑ –οἱ ὁποῖες βάλλουν ταυτοχρόνως ἐναντίον τῆς Ρωσσίας καί τῆς Κίνας– ὥστε νά ἀξίζει νά δεθεῖ κανείς πλήρως στό ἅρμα τους; Ὁ 97χρονος Χένρυ Κίσσινγκερ ὁ ὁποῖος πρωταγωνίστησε ὡς Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τοῦ Νίξον στήν προσέγγιση μέ τήν Κίνα, λέει «ὄχι, εἶναι λάθος νά βάλουμε καί τήν Κίνα ἀπέναντί μας.» Μέ τό ἀμερικανικό χρέος πού διακρατεῖ καί μέ δεδομένο τό πολίτευμά της, ἡ αὐταρχική Κίνα μπορεῖ νά «πνίξει» τήν Ἀμερική σέ μιά βραδιά καί νά ἀντέξει τό πολιτικό κόστος. Ἡ δημοκρατική Οὐάσιγκτων μπορεῖ; Ἡ Ρωσσία πάλι δέν εἶναι σήμερα αὐτή πού ἦταν κάποτε ὡς ΕΣΣΔ, ἀλλά ὁ Πούτιν ἔχει ξεκαθαρίσει ὅτι δέν θά ἀφήσει «ἀτουφέκιστο» ὅποιον θελήσει νά πατήσει πόδι στήν αὐλή του γιά νά τόν κλείσει σέ αὐτήν. Γεωργία, Οὐκρανία (Κριμαία), Λευκορωσσία, Ὀσετία σύν τήν Μαύρη Θάλασσα, εἶναι κόκκινες γραμμές γιά αὐτόν.
Ἐρωτᾶται λοιπόν. Εἶναι σωστή μία ἀμερικανική πολιτική πού συσπειρώνει ἤδη ἔστω περιστασιακά σέ ἕναν ἄξονα τήν Ρωσσία καί τήν Κίνα οἱ ὁποῖες σήμερα ἀντιμετωπίζουν οὐκ ὀλίγα προβλήματα στίς μεταξύ τους σχέσεις (Μογγολία, Μαντζουρία κ.λπ.); Καί ἀξίζει τόν κόπο γιά μιά χώρα σάν τήν Ἑλλάδα νά ἐνσωματωθεῖ πλήρως σέ αὐτή τήν πολιτική χωρίς χειροπιαστά ἀνταλλάγματα; Ἀξίζει σέ μιά χώρα μέ τήν γεωπολιτική σημασία τῆς Ἑλλάδος νά ἀντιμετωπίζεται σάν «ζητιάνος» καί νά ἀπειλεῖται διαρκῶς γιά τό χρέος της τήν μία μέ ἀγγελιαφόρο, τόν Τόμσεν, καί τήν ἄλλη μέ τήν τράπεζα Βarclays; Τό πρῶτο ἐρώτημα ἴσως θά ἔπρεπε νά τό ξανασκεφτεῖ τό Ἐθνικό Συμβούλιο Ἀσφαλείας τῶν ΗΠΑ ἀφοῦ λάβει ὑπ’ ὄψιν:
α) τήν κτηθεῖσα πεῖρα ἀπό τίς ἐπεμβάσεις τῶν ΗΠΑ στήν Ἀφγανιστάν καί στήν Μέση Ἀνατολή. Εἴκοσι χρόνια μετά τήν ἐπέμβασή τους στό Ἀφγανιστάν οἱ ΗΠΑ ἀνεβάζουν σήμερα στήν ἐξουσία τους… Ταλιμπάν! Δέκα χρόνια μετά τήν Ἀραβική Ἄνοιξη τό Ἰράν κατέστη …ἡγετική περιφερειακή δύναμη! Πέτυχαν τά ἀντίθετα ἀπό τά ἐπιδιωκόμενα. Τόσο διορατικοί!
β) τήν ὀξυδερκῆ ἐξωτερική πολιτική τῆς δεύτερης θητείας Ὀμπάμα κατά τήν διάρκεια τῆς ὁποίας οἱ ΗΠΑ ἀναγνώρισαν τήν Κούβα, ἀπεσύρθησαν ἀπό τήν Συρία καί συνῆψαν συμφωνία μέ τό Ἰράν. Μείωσαν τούς ἐχθρούς τους δηλαδή. Ἐνῶ τώρα τούς αὐξάνουν. Εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ ἐμᾶς, τήν Ἑλλάδα, πού ἐπί Πάυατ ἔχουμε «ἀναβαθμιστεῖ» ὡς δεύτερη γραμμή τῆς ἀντιρωσσικῆς ἄμυνας μέ τήν Ἀλεξανδρούπολη –ἡ πρώτη στην– τό ἐρώτημα εἶναι πιό σύνθετο: μέ ποιά ἀνταλλάγματα θά παρασυρθοῦμε νά μετάσχουμε σέ αὐτή τήν νέα ἀναμέτρηση τῆς Ἀμερικῆς μέ τίς δύο ἄλλες δυνάμεις τοῦ κόσμου; Ἡ Ἀμερική τοῦ Μπάιντεν πολιτεύεται αὐτήν τήν στιγμή μέ ἕνα μεῖγμα ἀνασφάλειας καί ἀλαζονείας. Χωρίς ὅμως νά σκέπτεται τό αὐτονόητο: πλήν τῶν Βρεταννῶν, τῶν Πολωνῶν καί ἄλλων ἥσσονος σημασίας δυνάμεων τῆς νέας Εὐρώπης ποιοί θά τήν ἀκολουθήσουν στήν νέα αὐτή πολεμική περιπέτεια; Ποιοί θά πολεμήσουν μαζί τους; Οἱ Γερμανοί πού κατασκευάζουν τόν ἀγωγό Νord2Stream παρέα μέ τούς Ρώσσους καί ἐξάγουν στούς Κινέζους; Οἱ Γάλλοι τῶν ὁποίων ὁ Πρόεδρος, τέως στέλεχος τῆς Goldman Sachs, χαρακτηρίζει τό ΝΑΤΟ ἐγκεφαλικά νεκρό; Στόν νέο κόσμο, δυστυχῶς ἤ εὐτυχῶς, κριτήριο γιά τό ἐθνικό συμφέρον δέν εἶναι τό ποῦ σπουδάσαμε, ποιά γλῶσσα μιλᾶμε ἀνέτως ἤ μέ ποιά κουλτούρα νοιώθουμε οἰκεῖα. Στόν νέο κόσμο οἱ ὑπολογισμοί πρέπει γίνονται πιό ψυχρά. Εἶμαι βέβαιος ὅτι ἡ ἡμετέρα Κυβέρνηση τά συνυπολογίζει αὐτά.
Υ.Γ1: Γιατί ἀναχώρησε λίγο μετά τήν ἐπικοινωνία Μπάιντεν – Μητσοτάκη ἡ Κινέζα πρέσβης ἀπό τήν Ἀθήνα; Τήν εἶχα γνωρίσει στόν Ναυτικό Ὅμιλο Πειραιῶς. Πανέξυπνη.
Υ.Γ2: Ἔπρεπε νά μείνει ὄρθια ἡ Οὔρσουλα γιά νά καταλάβει ἡ ΕΕ τί ἐστί προσβολή Ἐρντογάν. Ὅταν πυροβολοῦνται οἱ ἄνδρες τῆς Frontex στόν Ἕβρο ἤ φθάνει ἔξω ἀπό τό Καστελλόριζο τό «Ὀρούτς Ρέις», ἀσυγκίνητοι! Καμμία προσβολή!
