Αὐτός θά γίνει ἡγέτης

Συνέβησαν καί τά δύο τήν ἴδια μέρα.

Ἕνας πεντάχρονος μαθητής ἐγκαταλείφθηκε κλειδωμένος μέσα στό σχολικό λεωφορεῖο ἀπό τούς συνοδούς του. Παρά ταῦτα, δέν ἔχασε τήν ψυχραιμία του καί περίμενε στωικά τόν ἐντοπισμό του, διαβάζοντας ἕνα… βιβλίο. Ἕνας εἰκοσιτριάχρονος νέος, μοντέλο, μέ τό ἐκπληκτικό ὄνομα Ἑρμῆς ὁ ὁποῖος συμμετεῖχε σέ ἕνα γνωστό τηλεοπτικό ριάλιτυ, «πέταξε» καί ἔκανε τό ἀπονενοημένο διάβημα: ἔπεσε ἀπό τόν πέμπτο ὄροφο τῆς πολυκατοικίας του καί ἔδωσε τέλος στή ζωή του. Ἡ ἀνάγνωση καί τῶν δύο εἰδήσεων θά πρέπει νά μᾶς συγκλονίζει. Καί νά μᾶς ὠθεῖ στό νά ἀναζητοῦμε τίς αἰτίες. Τί εἶναι αὐτό πού ἔδωσε δύναμη στόν πεντάχρονο νά διαχειριστεῖ μιά ἄκρως ἐπικίνδυνη γιά τήν σωματική ἀκεραιότητα περίσταση μέ Ὀλύμπια ψυχραιμία; Τί εἶναι ἐκεῖνο πού ἔσπρωξε ἕνα νέο ἀγόρι πού εἶχε ὅλη τήν ζωή μπροστά του νά τῆς δώσει πρόωρο τέλος καί νά ἐπιδείξει τέτοια ἀδυναμία;

Συνήθως στήν πατρίδα μας σέ κάτι τέτοια μένουμε στήν ἐπιφάνεια. Στήν πρώτη περίπτωση, τά μέσα ἐπικεντρώθηκαν στήν ἔνορκη διοικητική ἐξέταση πού διέταξε ἡ Περιφέρεια ἡ ὁποία ἐποπτεύει τήν κυκλοφορία τῶν σχολικῶν λεωφορείων καί στίς ἐπαπειλούμενες ποινές πρός τούς συνοδούς του πού ἐπέδειξαν ἀσύγγνωστη ἀμέλεια, μέ συνέπεια τήν ἐγκατάλειψή του. Τό παιδί εἶχε ἀποκοιμηθεῖ στό πίσω μέρος τῶν καθισμάτων ἀλλά κανείς, οὔτε ὁ ὁδηγός οὔτε ἡ συνοδός, δέν ἔκαναν σχολαστική ἔρευνα μέχρι τήν γαλαρία πρίν κλείσουν καί ἀφήσουν τό παιδί μόνο του, στήν μοῖρα του. Στή δεύτερη περίπτωση, τά μέσα ἐπικεντρώθηκαν στήν δημοσίευση τῶν φωτογραφιῶν τοῦ… Ἅδωνι πού ὀνομαζόταν Ἑρμῆς. Ἑνός ὄμορφου νέου, ὁ ὁποῖος γιά ἄγνωστους μέχρι στιγμῆς λόγους πῆρε αὐτή τήν σκληρή καί ὀδυνηρή ἀπόφαση γιά τόν ἑαυτό του καί τήν οἰκογένειά του. Παρόντος τοῦ πατρός του, ὁ ὁποῖος προσπάθησε νά τόν συγκρατήσει. Στό παρελθόν, νέα παιδιά, ἐπώνυμοι γόνοι, γιά ἄλλους λόγους, ἔδωσαν τέλος στήν ζωή τους γιά νά ἐκδικηθοῦν ἕνα σκληρό ὄχι τῶν γονέων τους σέ κάποια τους ἐπιλογή.

Νά σᾶς ἐξομολογηθῶ τήν μαύρη μου ἀλήθεια; Ἡ πρώτη μου ἀντίδραση μόλις ἄκουσα ὅτι ἕνας πεντάχρονος μαθητής ἐπέδειξε Ὀλύμπια ἠρεμία καί ψυχραιμία στό ἀπρόοπτο γεγονός νά παραμείνει μόνος στήν μέση τοῦ πουθενά καί νά περάσει τόν χρόνο του διαβάζοντας ἕνα βιβλίο μέχρι νά τόν ἀνακαλύψουν, ἡ πρώτη σκέψη πού μοῦ ἦρθε, ἦταν «αὐτός θά γίνει ἡγέτης». Σέ ποιόν τομέα θά γίνει ἡγέτης, στήν πολιτική, στό πανεπιστήμιο, στήν ἰατρική, στόν ἀθλητισμό, στήν Τεχνητή Νοημοσύνη, στήν ναυτιλία, στήν Δικαιοσύνη, στήν Ἐκκλησία, δέν ξέρω, κανείς δέν μπορεῖ νά τό ξέρει ἀπό τώρα. Ἀλλά θά γίνει ἡγέτης. Ἡ δύναμή του καί ἡ νηφαλιότητα πού ἐπέδειξε σέ ἕνα ἔκτακτο γεγονός καθοριστικό γιά τήν ζωή του αὐτό δείχνει. Καί ἄν ἤμουν μάχιμος ρεπόρτερ ἀκόμα στό ἐλεύθερο ρεπορτάζ, θά προσπαθοῦσα νά μιλήσω μέ αὐτόν τόν πεντάχρονο πού ἔμεινε ὄρθιος τήν ὥρα τῆς κρίσεως γιά νά ἀκούσω πῶς σκέφτηκε. Ἔχω δεῖ πεντάχρονα νά κρατοῦν βιβλία ἀλλά νά μήν ξέρουν, ὅσο κι ἄν φαίνεται ἀπίστευτο, πῶς εἶναι νά τά ξεφυλλίζουν καί νά ἐπιχειροῦν νά ψηλαφήσουν τό χάρτινο ἐξώφυλλο μέ τόν τρόπο πού διαβάζουν τίς εἰδήσεις στό κινητό καί στό iPad.

Διά τῆς κινήσεως τῆς ἁφῆς μέ τά δάκτυλα πρός τά πάνω γιά νά μετακινεῖται τό περιεχόμενο!

Ἡ δεύτερή μου σκέψη ἦταν γιά τήν οἰκογένεια, ποιά μάνα καί ποιός πατέρας, καί ποιό σχολεῖο, ποιός δάσκαλος καί ποιά δασκάλα ἀνατρέφουν μέ ποιές ἀρχές αὐτό τό παιδί γιά νά ἀνταποκρίνεται στίς ἄγριες συνθῆκες αὐτοῦ τοῦ ἐπικίνδυνου κόσμου. Γιατί ἄν αὐτό τό παιδί συμπεριφέρθηκε σάν μεγάλος τήν κρίσιμη ὥρα, αὐτό τό ὀφείλει στήν παιδεία του. Στίς μέρες μας ἔχουμε τήν τάση νά ὑποτιμοῦμε τόν ρόλο τῆς μητέρας ὡς ἀποστολῆς στήν ἀνατροφή καί τῶν ἑπόμενων γενεῶν. Ἡ γυναῖκα σήμερα δοξάζεται κυρίως ὡς ἐργαζόμενη καί λιγότερο ὡς μητέρα. Ἀλλά τό νά μεγαλώνεις παιδί εἶναι σχεδόν ἐπιστημονική ὑπόθεση, ὅπως ἔλεγε κάποτε ἡ Μαριέττα Γιαννάκου. Γιά νά συγκρατήσεις καθαρό τό μυαλό τοῦ νέου παιδιοῦ, ἀνεπηρέαστο ἀπό τίς κακές ἐπιρροές τῶν video games, τοῦ διαδικτύου, τῆς διπλανῆς βίας, χρειάζεται τιτάνιος ἀγῶνας κι αὐτός ὁ ἀγῶνας κερδίζεται μέχρι τά ἑπτά τό πολύ, ὅταν ὁ σκληρός δίσκος τοῦ ἐγκεφάλου του γράφει. Τά παιδιά μάλιστα παρατηροῦν τί κάνουν οἱ γονεῖς τους καί τούς ἀντιγράφουν μελλοντικά παρά τούς ἀκοῦνε.

Τό βλέπω καί μέ τόν ἑαυτό μου. Κορόιδευα τόν πατέρα μου πού ἀγόραζε λαχεῖα ὅταν ἤμασταν μικροί, μετά τήν ἀπώλειά του ἀγοράζω καί ἐγώ κάθε βδομάδα στή μνήμη του. Τσαντιζόμουν πού πηγαίναμε μία ὥρα πρίν σέ συναντήσεις γιατί ἤθελε νά εἶναι συνεπής στά ραντεβού του ἀλλά τό ἴδιο κάνω καί ἐγώ. Δέν μοῦ τό εἶπε. Τόν ἔβλεπα νά πληρώνει τούς ἐργάτες στήν ὥρα τους γιατί δέν ἤθελε νά χρωστάει, οὔτε καί ἐγώ θέλω νά χρωστάω. Μοῦ ἔκανε τεράστια ἐντύπωση ἡ ὑπομονή πού ἔδειχνε ἡ μητέρα μου στήν διαχείριση προβλημάτων τῆς οἰκογένειας, ἀπ’ ὅ,τι φαίνεται τήν κληρονόμησα καί ἐγώ αὐτή τήν ὑπομονή. Κοντολογίς ὁ «τελικός» τῆς οἰκογένειας κρίνεται μέχρι τά ἑπτά καί μετά ὅ,τι διορθώνεται στό σχολεῖο. Ἤ καί στό πανεπιστήμιο, εἰδικά ἄν σπουδάσεις σέ ἐπαρχιακή πόλη.

Θά ἤθελα λοιπόν νά γνωρίσω τούς γονεῖς καί τούς δασκάλους αὐτοῦ τοῦ πεντάχρονου. Γιατί αὐτή ἡ δύναμη δέν γεννήθηκε σέ μιά στιγμή. Καλλιεργήθηκε ἀπό τήν κούνια. (Τήν ὥρα πού διατυπώνω αὐτές οἱ σκέψεις ἀκούω ἀπό τόν γειτονικό παιδικό σταθμό δημοτικά τραγούδια στήν διαπασῶν! Ὑπάρχει ἐλπίς.)

Ὡστόσο, ἐκτός ἀπό τόν πεντάχρονο, μέ συγκλόνισε καί ἡ ἱστορία τοῦ 23 χρονου «μοντέλου». Ζοῦμε δυστυχῶς σέ μία κοινωνία πού παράγει ἀναγνωρίσιμους ἀλλά ὄχι καί πάντοτε σκεπτόμενους. Ἡ ἀπόφαση νά φύγει κανείς ἀπό τήν ζωή πέφτοντας στό κενό λαμβάνεται σέ δευτερόλεπτα ἀλλά κυοφορεῖται βαθιά μέσα στόν χρόνο. Κανείς δέν ξέρει τί μπορεῖ πραγματικά νά ἔφταιξε μέσα στήν οἰκογένεια, ἄν ἔφταιξε, μέσα στό σχολεῖο, μέσα στά πρόωρα ἐκτυφλωτικά φῶτα τῆς δημοσιότητας, τά ὁποῖα μποροῦν νά σέ διαλύσουν ἄν δέν ἔχεις τήν ἐκπαίδευση νά τά δαμάζεις καί νά τά τιθασεύεις. Αὐτό πού ξέρω ὅμως καλά ἀπό δικηγόρους εἶναι ὅτι πολλά καλοζωισμένα παιδιά τῶν βορείων προαστίων καί ὄχι τῶν συνοικιῶν τῆς Δυτικῆς Ὄχθης ἀντιμετωπίζουν τά μεγαλύτερα ἀδιέξοδα. Κάποτε ἔγραψε ἡ Παυλίνα Νάσιουτζικ, ἡ μητέρα τοῦ Νίκου Ρωμανοῦ, τό βιβλίο «Μαμάδες βορείων προαστίων», γιά νά δείξει πόσο λάθος γίνεται ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν μέ τήν δωροδοκία τῶν 50 εὐρώ καί τῶν 100 εὐρώ, καί τῆς πέταξαν προκηρύξεις στό Ψυχικό καί στήν Φιλοθέη.

Πρέπει νά πέρασαν καί 15 χρόνια ἀπό τότε. Ἀλλά καθημερινά οἱ ἀξιωματικοί τῆς ἀσφάλειας στά βόρεια προάστια διαχειρίζονται ὑποθέσεις βίας καί ὑποθέσεις προσωπικῶν ἀδιεξόδων σάν τοῦ 23χρονου. Στήν καλή κοινωνία τῆς Ἀθήνας, ἡ ὁποία βεβαίως φροντίζει μέ τόν τρόπο της νά ἀποκρύπτει αὐτά τά προβλήματα γιά λόγους φήμης. Εὔχομαι ἡ περίπτωση τοῦ πεντάχρονου νά μήν εἶναι ἡ ἐξαίρεση ἀλλά νά κρύβονται δεκάδες ἄλλα τέτοια παιδιά πού ἀνατρέφονται μέσα στίς οἰκογένειες καί μέσα στά σχολεῖα. Τό ἔχουμε ἀνάγκη. Ὅμως ἡ ὑπόθεση τοῦ Ἑρμῆ εἶναι ἡ κορυφή τοῦ παγόβουνου ἀλλά ὄχι τό παγόβουνο τό ἴδιο. Μᾶς θέτει ἀμείλικτο ἐρώτημα: τί λάθος κάνουμε! Τί λάθη γίνονται μέσα στίς οἰκογένειες καί τί λάθη γίνονται μέσα στά σχολεῖα. Ἕνας παθιασμένος γονέας ἤ ἕνας φωτισμένος δάσκαλος μπορεῖ νά σοῦ ἀλλάξει τή ζωή.

Food for thought. Τροφή γιά σκέψη τό σημερινό σημείωμα. Γιά ὅλους μας. Ὡς γονεῖς, ὡς θείους, ὡς παπποῦδες. Κυρίως γιά τό ὑπουργεῖο Παιδείας. Πού πρέπει νά ἡγεῖται. Καλό εἶναι νά ἔχουν οἱ μαθητές ὅλο τό σχολεῖο σέ ὑπολογιστή. Ἀκόμη καλύτερα νά ἔχουν ἐγκαίρως ὅλες τίς ἀξίες πού θά καθορίσουν τήν ζωή τους στό μυαλό τους. Ὁ ἄνθρωπος προηγεῖται.