Ἡ μεγάλη διασταύρωσις

ΟΛΙΓΑ παραπολιτικά πρίν ὑπεισέλθω στήν οὐσία τοῦ σημερινοῦ σημειώματος.

«Ἐταράχθησαν» ὁρισμένα συστήματα ἀπό ὅσα γράψαμε προχθές γιά τίς ἄριστες σχέσεις τοῦ Ὑπουργοῦ Ἄμυνας μέ τήν νέα πρέσβυ τῶν ΗΠΑ στήν Ἀθήνα. Δέν θά ἔπρεπε. Καί μόνον ἡ χρονική σειρά τῶν γεγονότων θά ἔπρεπε νά τά πείσει ὅτι ἐμεῖς κάνουμε δημοσιογραφία. Δηλαδή παρατήρηση. Καί γιά τήν δημοσιογραφία αὐτό πού συνέβη στήν Ἑορτή τῶν Πεζοναυτῶν εἶναι ὁ ὁρισμός τῆς εἰδήσεως: ἀφικνεῖται νέα πρέσβυς συμμάχου χώρας στήν Ἑλλάδα καί ἐπιλέγει νά συναντήσει πρῶτο-πρῶτο τόν Ὑπουργό Ἄμυνας πρίν ἀπό τήν συνάντησή της μέ τόν Πρωθυπουργό τρεῖς μέρες ἀργότερα.

Ἐν γνώσει της γιά τό ἐπίπεδο τῶν σχέσεων τῶν δύο ἀνδρῶν. Ἡ εἴδηση ἀξιολογήθηκε καί ἀπό τόν ἴδιο τόν Πρωθυπουργό, ὁ ὁποῖος ἔδωσε ἐνοχλημένος ἐντολή σέ ἀρκετά μέλη τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου νά μήν ἀνταποκριθοῦν στήν πρόσκληση τῆς πρέσβεως στό «Ἀθηνῶν Ἀρένα» τήν Κυριακή. Ἐλάχιστοι πῆγαν. Πάντοτε ἔτσι ξεκινᾶ ἄλλως τε τίς σχέσεις του μέ τούς πρέσβεις τῶν ΗΠΑ στήν Ἀθήνα ὁ κύριος Μητσοτάκης.

Ὁ Τζέφφρυ Πάυαττ εἶναι ἀρκετά ἀποκαλυπτικός στό βιβλίο πού ἔγραψε ὁ πρώην διπλωμάτης Ρίτσαρντ Τζάκσον «Μακριά καί Ἀγαπημένοι» στίς ἀρχές τοῦ 2025 (ἐκδόσεις «Ἑστία»). Ἡ ψυχολογία τοῦ Πρωθυπουργοῦ εἶναι συγκρουσιακή. Στόν Πάυαττ ἀπέδιδε στήν ἀρχή ὅτι εὐνοεῖ τόν Τσίπρα, τό ἴδιο πράττει φαίνεται καί τώρα μέ τόν Δένδια καί τήν Γκιλφόυλ. Ὅλο αὐτό πηγάζει ἀπό τήν ἀντίληψη τοῦ Πρωθυπουργοῦ ὅτι ὁ κατώτερος ἱεραρχικά πρέσβυς δέν ἔχει περιθώρια αὐτονομίας ὅταν ἡ κυβέρνηση τοῦ ἰδίου τά ἔχει καλά μέ τόν Πρόεδρο καί τόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν. Τό πρόβλημα αὐτή τήν φορά ὅμως εἶναι ὅτι ἡ πρέσβυς ἔχει ἀπ’ εὐθείας πρόσβαση στόν Πρόεδρο καί στόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν, δηλώνει «ἀπεσταλμένη» του καί παρά τά χαμόγελά της δέν φαίνεται νά τῆς ἀρέσουν οἱ «σκηνές». Τώρα, ὅσοι Ὑπουργοί σχολίαζαν ὑποτιμητικά τήν πράγματι καινοφανῆ γιά τά εἰωθότα ἀπόφαση τῆς πρέσβεως νά ὑποδεχθεῖ τούς προσκεκλημένους της στόν Ἀργυρό, καλό θά ἦταν νά θυμοῦνται ὅτι ὁ προκάτοχός της κύριος Τσούνης ἦταν τακτικά στόν …Ρέμο καί δέν τό εὕρισκαν ἄξιο σχολιασμοῦ.

Καί τώρα ἀπό τά παραπολιτικά πᾶμε στά πολιτικά. Ἡ κυρία Γκιλφόυλ ἀναλαμβάνει καθήκοντα σέ μιά συγκλονιστική περίοδο τῆς νεώτερης ἱστορίας μας ἀλλά καί τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου. Ἀναλαμβάνει καθήκοντα ἐπίσης σέ μιά ἐποχή πού ἔχει ὑποχωρήσει δραματικά ὁ ἀντιαμερικανισμός στήν πατρίδα μας, ὁ ὁποῖος ἀντικαταστάθηκε στήν περίοδο τῶν μνημονίων ἀπό τόν ἀντιγερμανισμό.

Σέ μία ἀπό τίς πρῶτες δηλώσεις της ἡ κυρία Γκιλφόυλ μᾶς ὑποσχέθηκε «δέν θά σᾶς ἀπογοητεύσω».

Ἐκτιμητέο. Οἱ πρέσβεις ὅμως δέν ἀξιολογοῦνται ἀπό τά συναισθήματα ἀλλά ἀπό τά ἀποτελέσματα. Δέν πολιτεύονται ἄλλως τε καί δέν διεκδικοῦν ψῆφο γιά νά ἐνθουσιάζουν ἤ νά δυσαρεστοῦν.

Ἄν θέλει ἡ κυρία Γκιλφόυλ νά γνωρίζει πῶς θά ἀξιολογηθεῖ ἀπό τούς Ἕλληνες, σέ περίπτωση πού τήν ἐνδιαφέρει ἡ θετική τους ἄποψη γι’ αὐτήν, ἄς ρίξει μιά ματιά στόν χάρτη. Ὁ πρέσβυς Πάυαττ κατέστησε τήν Ἑλλάδα γεωπολιτικό κόμβο στόν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας. Ἡ θέση τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως ἦταν στρατηγική γιά τήν ἐπιβίωση τοῦ Κιέβου στόν πόλεμο. Τώρα ὅμως, πού μέ ἕναν τρόπο τελειώνει ὁ πόλεμος, χιλιάδες Ἕλληνες διερωτῶνται «τί κερδίσαμε πού γίναμε… κόμβος»; Πράγματι ἀγοράζουμε προνομιακά ἔναντι τῆς Τουρκίας μαχητικά ἀεροπλάνα F35 ἐνισχύοντας τήν ἀμυντική βιομηχανία τῆς συμμάχου, ἀλλά ἡ σύμμαχος χώρα δέν μᾶς ἔδωσε κανένα πολιτικό ἀντάλλαγμα γιά τήν στήριξη στόν πόλεμο. Στούς διπλωματικούς κύκλους τῶν Ἀθηνῶν ἀκόμη συζητεῖται ἡ ἀπορία ἑνός πρώην πρέσβυ τοῦ Ἰσραήλ, ὁ ὁποῖος σχολίασε κάποτε ὅτι «δέν μπορῶ νά καταλάβω ἐσᾶς τούς Ἕλληνες, δώσατε τήν Ἀλεξανδρούπολη καί δέν πήρατε τίποτε! Γιατί;».

Πράγματι ἀργότερα ἔγινε γνωστό ὅτι εἴχαμε ζητήσει νά γίνει βάση τῶν ΗΠΑ ἡ Σκῦρος σέ ἀντάλλαγμα τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως, ἀλλά ἡ ἀπάντηση πού λάβαμε ἁρμοδίως ἀπό τούς «Δημοκρατικούς» ἦταν ἀρνητική.

Μᾶς δικαιολογήθηκαν ὅτι δέν θά «περνοῦσε» ἀπό τό Κογκρέσσο. Ἡ Οὐκρανία ἦταν ἡ πρώτη μεγάλη εὐκαιρία πού χάθηκε γιά νά γίνουν ἀμοιβαῖα ἐπωφελεῖς οἱ σχέσεις μας. Ἡ ἐνεργειακή Γιάλτα γιά τήν ὁποία ἐπείγεται τώρα ἡ Δύση καί ἡ ἀνακήρυξη τῆς Ἑλλάδος σέ ἐνεργειακό κόμβο εἶναι ἡ δεύτερη μεγάλη εὐκαιρία. Ἄν ἔχει νόημα τό «δέν θά σᾶς ἀπογοητεύσω», ἐδῶ θά κριθεῖ.

Τέσσερα εἶναι τά θέματα πού μᾶς «καῖνε» ὡς Ἔθνος:

– Σέ τί τιμή θά πωλοῦν οἱ ΗΠΑ τό φυσικό ἀέριο στήν χώρα πού θεωροῦν «γεωπολιτικό κόμβο» γιά τήν Εὐρώπη καί τά Βαλκάνια καί διοργανώνουν μεθαύριο στήν Ἀθήνα διεθνές φόρουμ γι’ αὐτό; Ἀκριβά ἤ μέ ἔκπτωση;

– Ποιά ἡ θέση τῶν ΗΠΑ στό μεῖζον ζήτημα ἐθνικῆς ἀσφαλείας πού θά προκύψει ἄν ἡ Τουρκία σέ ἀντάλλαγμα τῆς στάση της στήν Μέση Ἀνατολή ἀπαιτήσει δικαιώματα καί θαλάσσια λεωφόρο δικῆς της ἰδιοκτησίας στήν καρδιά τοῦ Αἰγαίου, δυτικά τῶν νησιῶν μας καί τοῦ 25ου μεσημβρινοῦ;

– Ποιά ἡ θέση τῶν ΗΠΑ ἄν ἡ Ἄγκυρα ἐμμένουσα στό περίφημο τουρκολιβυκό μνημόνιο θελήσει νά καταστεῖ τό ὀλιγώτερο συγκυρίαρχος μέ τήν Ἑλλάδα στό Αἰγαῖο καί τήν Ἀνατολική Μεσόγειο;

– Θά λάβει ἡ Ἑλλάς τά ποσοστά πού τῆς ἀξίζουν γιά τήν ἐξόρυξη τοῦ ὀρυκτοῦ της πλούτου;

Τό μυστικό εὑρίσκεται ἀκριβῶς ἐκεῖ. Στά ἀνωτέρω. Ὁ Πρόεδρος Ἐρντογάν θέλει νά ἀξιοποιήσει τήν ἐνεργειακή Γιάλτα γιά νά ἐγκαταστήσει τήν χώρα του ὡς ναυτική δύναμη στήν Μεσόγειο. Γιά νά ἐκτοπίσει τήν Ἑλλάδα ἀπό τό Αἰγαῖο ὅπου ἔχει μακραίωνη παρουσία. Ἡ λέξη «Αἰγαῖο» εἶναι ἑλληνική. Καί ἐπειδή αὐτό τόν ἐνοχλεῖ, ἔχει ἐπιχειρήσει νά τήν βαπτίσει «Θάλασσα τῶν νησιῶν»! (Γι’ αὐτόν τόν λόγο μεταξύ ἄλλων ἔχει κάνει μήνυση στήν ἐφημερίδα μας: Ἐπειδή «ἐμποδίζουμε τήν πολιτική του στήν Θάλασσα τῶν νησιῶν».)

Ἡ ἱστορία δέν εἶναι μαζί του:

– Τό Ἑλληνικό Ἀρχιπέλαγος καί τά νησιά του ἔχουν γιά «καπετάνιους» του ἐμᾶς ἀπό αἰῶνες. Οἱ Οἰνοῦσσες τίς ὁποῖες ἀμφισβητοῦν οἱ Τοῦρκοι ἀναφέρονται στόν Ὅμηρο ὡς ἑλληνικές, χιλιάδες χρόνια πρίν.

– Τό Ἀρχιπέλαγος εἶναι ἡ φυσική ἄμυνα τῆς χώρας.

– Τό Ἀρχιπέλαγος εἶναι στρατηγικῆς σημασίας γιατί εἶναι ἡ θαλάσσια γέφυρα πού ἑνώνει τά Βαλκάνια μέ τήν Μέση Ἀνατολή.

– Τό Ἀρχιπέλαγος εἶναι ὁ χῶρος πού εἶναι κρυμμένος δεκαετίες ὁ ὀρυκτός μας πλοῦτος, ἡ ἐξόρυξη τοῦ ὁποίου ἀπαγορεύτηκε ἄλλες ἐποχές ὅταν ἀμερικανικές ἑταιρεῖες ἀξιοποιοῦσαν ἄλλα κοιτάσματα.

– Τά νησιά τοῦ Ἀρχιπελάγους εἶναι τέλος ἡ φυσική προέκταση τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας στήν θάλασσα.

Τό πρόβλημα δημιουργεῖται τώρα πού διασταυρώνονται δύο μεγάλα διακυβεύματα: τό πρῶτο εἶναι συμμαχικό: ἡ ἐνεργειακή ἀσφάλεια τῆς Εὐρώπης μέ τήν ἀπρόσκοπτη τροφοδοσία της μέ ἀμερικανικό ἀέριο ἀπό τόν Μεσογειακό Νότο στόν Βορρᾶ. Στήν ἔννοια τῆς ἀσφάλειας ὑπόκειται καί ἡ θαλάσσια μεταφορά μέσα ἀπό εἰρηνικούς θαλάσσιους δρόμους. Γιά νά εἶναι ἀσφαλεῖς οἱ μεταφορές φορτίων LNG δέν πρέπει νά γίνονται ἀερομαχίες πάνω ἀπό τά καράβια ἤ ναυμαχίες δίπλα τους. Τά σύνορα πρέπει νά εἶναι ξεκάθαρα.

Τό δεύτερο εἶναι ἐθνικό: τό πρόβλημα δέν πρέπει νά λυθεῖ μέ τρόπο πού θά γεννήσει νέα ζητήματα ἀσφαλείας ἤ προβλήματα στήν καθημερινότητα τῶν κατοίκων τοῦ Αἰγαίου. Σήμερα οἱ ψαράδες μας μέλη χώρας τῆς ΕΕ βλέπουν τούς συναδέλφους τους Τούρκους νά τούς κλέβουν τά ἁλιεύματα ψαρεύοντας σέ διεθνῆ ὕδατα, βαθιά μέσα στήν ἐπικράτειά μας κοντά σέ ἠπειρωτικές ἀκτές. Σήμερα οἱ ἀκρῖτες μας στό Καστελλόριζο ξέρουν ὅτι ἄν οἱ Τοῦρκοι δεσμεύσουν χῶρο γιά ἄσκηση μέ πυρά σέ διεθνῆ ὕδατα καί προκύψει ἀνάγκη νά μεταφερθεῖ ἀσθενής μέ ἀεροδιακομιδή ἀπό τό νησί στήν Ἀθήνα, αὐτό ἀπαγορεύεται. Μπορεῖ τό ἑλικόπτερο τοῦ ΕΚΑΒ νά καταπέσει ἀπό τά πυρά. Σήμερα ξέρουμε ὅτι ἄν ἡ λύση πού θά δοθεῖ στό Μεσόγειο καί τό Αἰγαῖο εἶναι λάθος, οἱ Τοῦρκοι θά ἀπαιτοῦν μελλοντικῶς ἄδεια γιά νά ταξιδέψουμε ἀκτοπλοϊκῶς ἀπό τό ἕνα νησί μας στό ἄλλο.

Γιά νά δώσουν λύση οἱ σύμμαχοί μας σέ ὅλα αὐτά πρέπει νά «συμπιέσουν» αἰῶνες. Ὅσα ἔγιναν στούς αἰῶνες. Ἡ μνήμη δέν εἶναι φίλη τους. Ἡ ἄσκηση αὐτή συνεπῶς ὑπερβαίνει κατά πολύ τήν πρέσβυ Γκιλφόυλ. Θά κληθεῖ νά συμμετάσχει ὅμως στήν ἐπίλυσή της μαζί μέ τόν συνάδελφό της στήν Τουρκία. Στόν Πρόεδρο Τράμπ ἀρέσει ὁ βολονταρισμός τῆς ταχύτητας. Μόνο πού ὅ,τι στηρίχθηκε στόν βολονταρισμό στήν περιοχή μας δέν ἄντεξε στόν χρόνο. Κρατᾶμε λοιπόν τήν δέσμευση τῆς πρέσβεως «δέν θά σᾶς ἀπογοητεύσω», ἀλλά στό τέλος τῆς διαδρομῆς θά ρωτήσουμε «τί κερδίζουμε»; Οἱ πολῖτες πού ἔχουν μεγάλη εὐαισθησία γιά τήν ἐθνική ἀσφάλεια καί ἐνδιαφέρον γιά τήν εὐημερία δέν πρέπει νά ἀγνοηθοῦν καί πάλι. Πρέπει νά εἶναι μέρος τῆς λύσης. Ὄχι τό φόντο της.