ΣΗΜΕΡΑ θά εἶμαι ὀλίγον ἐξομολογητικός.
Ὡς φιλελεύθερος καί ὡς χριστιανός, θέτω τακτικῶς τόν ἑαυτό μου στήν διαδικασία τοῦ ἀναστοχασμοῦ καί τῆς ἀξιολόγησης. Ex post. Δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού ἄν ἔχω ἀμφιβολία γιά κάτι καί ὑποπτεύομαι πώς «ξεφεύγω», θέτω τά κείμενά μου στήν κρίση τῶν συναδέλφων δημοσιογράφων, διορθωτῶν, τοῦ ἀτελιέ, πού εἶναι οἱ μέσοι ἀναγνῶστες, μή τυχόν καί μοῦ διαφύγει κάτι. Ex ante.
«Τά καλάμια στήν Ἑλλάδα εἶναι αὐτοφυῆ» ἔλεγε ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης, καί ἐμεῖς οἱ δημοσιογράφοι ἔχουμε ὑποχρέωση ἀπέναντι στόν ἑαυτό μας καί στήν κοινωνία νά πατᾶμε στό ἔδαφος.
Καί κυρίως νά ἀκοῦμε. Ἔχοντας μελετήσει τήν ἱστορία τῶν κεντροδεξιῶν ἀρθρογράφων θέλω σίγουρα νά ἀποφύγω τά λάθη κάποιων χαρισματικῶν πού θεώρησαν ὅτι εἶναι ἰσοϋψεῖς μέ πολιτικούς καί φαντασιώθηκαν τούς ἑαυτούς τους ὡς συναρχηγούς τῆς παράταξης.
Σίγουρα ὅμως θέλω νά ἀποφύγω καί τό ἀντίθετο: τό παράδειγμα τῶν δεδομένων ἀναλυτῶν, πού ὅπως καί νά πήγαινε ἡ χώρα, τά ἔβλεπαν ὅλα καλά –κανένα πρόβλημα. Καί γιά νά εἶμαι εἰλικρινής, κοιμᾶμαι καλά μέ τό μαξιλάρι μου ὡς πρός αὐτό: Ἄσκησα κριτική στήν διακυβέρνηση τῆς χώρας ἀπό τήν ΝΔ τό 2004-2009 μέ τό βιβλίο μου Ἡγεσίες (2008). Ἄσκησα κριτική καί κατά τήν περίοδο 2012-2015. Ἀσκῶ καί τώρα. Τό ζήτημα πού τίθεται κάθε φορά ἀπό φίλους καί γνωστούς εἶναι τό μέτρο, ἡ ἔνταση τῆς κριτικῆς. Ὄχι ἡ ἄσκησή της αὐτῆς καθ’ ἑαυτῆς. Τίς προάλλες μέ σταμάτησε ἕνας εὐγενής κύριος στήν πλατεῖα Χαλανδρίου καί μοῦ εἶπε: «Ἔχεις δίκιο σέ ὅλα ὅσα ἐπισημαίνεις, ἀλλά μήπως εἶσαι πολύ αὐστηρός;».
Ἡ δικαιοσύνη εἶναι μία ἔννοια πού πάντοτε ἀπασχολεῖ τόν δημοσιογράφο. Πολύ δέ περισσότερο ὅταν γνωρίζει ἀπό τά χείλη τοῦ ἰδίου ὅτι ὁ Πρωθυπουργός τῆς χώρας διαβάζει πρωί πρωί τά κείμενά του καί ἐνδεχομένως τοῦ …χαλάει τήν μέρα. Ἀνάμεσα στίς «ἀντέννες» πού ἔχω λοιπόν γιά ἀξιολόγηση, εἶναι δύο ἐκλεκτοί ἄνθρωποι. Ὁ πρῶτος εἶναι ὁ μέντοράς μου στήν δημοσιογραφία Τίτος Ἀθανασιάδης, μέ τόν ὁποῖον γευματίσαμε τό περασμένο Σάββατο στόν ἐξαιρετικό «Ζέφυρο» τῆς Ἀκτῆς Ἀλέξανδρου Κουμουνδούρου στό Μικρολίμανο. Ὁ Τίτος, ἐλάχιστοι τό γνωρίζουν αὐτό, εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού φιλοτέχνησε τό σῆμα τῆς ΝΔ μέ τήν φλόγα καί τόν πυρσό τό 1974, καί ὑπῆρξε συνεργάτης δύο πρωθυπουργῶν: τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ στό πρῶτο γραφεῖο τύπου τῆς ΝΔ καί τοῦ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Τό 1990-1993 μετεῖχε στόν πρωινό καφέ στό Μέγαρο Μαξίμου. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ συμβολαιογράφος φίλη μου Ματίνα ἀπό τήν κεντροδεξιά Πιερία, ἡ ὁποία ὅμως ψηφίζει Ἀριστερά. Στήν ὁποία ἀρέσει πολύ ἡ κριτική, ἀλλά πάντοτε ἔχει ἕνα… παράπονο: «Μά δέν ὑπάρχει ἕνα παράθυρο αἰσιοδοξίας γιά νά πιαστοῦμε;».
Ὁ Τίτος Ἀθανασιάδης, βαθύς γνώστης τῆς ἱστορίας τοῦ Τύπου στήν τελευταία συνάντησή μας, μοῦ ἐξήγησε μέ παραδείγματα πόσο δύσκολο εἶναι αὐτό πού κάνω ὅταν ἀσκῶ κριτική στόν Κυριάκο Μητσοτάκη. Διατηρῶντας τήν ἀναλογία τῶν μεγεθῶν –θά ἀναφερθοῦμε τώρα σέ ἱερά τέρατα τῆς δημοσιογραφίας ἀπό τά ὁποῖα ἐμεῖς ἀπέχουμε χιλιόμετρα– μοῦ θύμισε ὅτι στήν ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ Τύπου δύο δημοσιογράφοι ἔκαναν σκληρή κριτική σέ πρωθυπουργούς: Ὁ Γεώργιος Βλάχος στόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο γιά τόν ὁποῖο ἔγραφε «ὅπου τόν βρεῖτε δολοφονεῖστε τον!». Ὁ Ἠλίας Μπρεδήμας (μετέπειτα Βουλευτής τῆς ΕΔΑ, γεννήτωρ τοῦ ὅρου «ἀνένδοτος ἀγών»), ὁ ὁποῖος ἀσκοῦσε κριτική στόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ στήν περίοδο τῆς διακυβέρνησης τῆς ΕΡΕ (οἱ οἰκεῖοι του πολιτεύτηκαν μέ τήν ΝΔ!). Καί οἱ δύο ὅμως ἀσκοῦσαν κριτική σέ Πρωθυπουργός τοῦ ἀντιπάλου κόμματος. Ὅπως μοῦ ἐξήγησε ὁ Τίτος, «εἶσαι μᾶλλον ὁ πρῶτος πού ἀσκεῖ κριτική διαρκείας στόν Πρωθυπουργό τῆς παράταξής του. Δέν εἶναι καθόλου εὔκολο αὐτό.» Πόσῳ μᾶλλον ὅταν γνωρίζεις τόν ἄνδρα καί εἶχες καί τό προνόμιο νά τόν συναντᾶς ὅσες φορές τό ζητοῦσες στό Μαξίμου, καί εἶχες μιά ἐλεύθερη ἀνταλλαγή ἀπόψεων μαζί του, θά προσέθετα ἐγώ…
Δέν θά σᾶς ἀποκαλύψω τί συζήτησα ἐπί τῆς οὐσίας μέ τόν Τίτο Ἀθανασιάδη, ὁ ὁποῖος εἶναι δημοσιογραφικός πατέρας μου. Εἴμαστε ἐδῶ γιά νά κάνουμε τό χρέος μας ἀπέναντι στούς πολῖτες, οἱ ὁποῖοι πράγματι ξαφνιάζονται καί δυσαρεστοῦνται ὅταν τούς ἀποσταθεροποιεῖς μέ πληροφορίες, ἤδη διαμορφωμένα ἰδεολογήματα, πού εἶναι τακτοποιημένα στό μυαλό τους καί ἀρνοῦνται νά τά ἀλλάξουν. Ἡ μεγάλη μεταρρύθμιση ὅμως εἶναι νά ἀπαρνιέσαι τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων, ἄν θεωρεῖς βάσει στοιχείων ὅτι αὐτό μπορεῖ νά ἀποβεῖ πρός ὄφελος τοῦ κοινοῦ καλοῦ. Στήν πολιτική τά πράγματα δέν εἶναι ποτέ προσωπικά. Γιά αὐτό καί κατά βάσιν ἀποφεύγω τά κοσμητικά ἐπίθετα καί τούς προσωπικούς χαρακτηρισμούς. Τά γεγονότα ἀρκοῦν. Δέν ἄρεσε στήν ἡγεσία τῆς ΝΔ τό ψήφισμα τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου γιά τό Κράτος Δικαίου, τό πρῶτο κατά τῆς Ἑλλάδας ἀπό τήν ἔνταξή της στήν ΕΕ. Ἡ ἀρνητική ἔκθεση τοῦ ΚΕΦΙΜ τῆς Μιράντας Ξαφᾶ τῆς ἀρέσει;
Προφανῶς, γιά νά προλάβω τήν ἐρώτησή σας, δέν τά ἔκανε ὅλα στραβά αὐτή ἡ Κυβέρνηση. Ἔκανε καί πολλά καλά. Μείωσε τήν φορολογία στήν πρώτη τετραετία, ἦταν πιό ἐπαγγελματική στήν διαχείριση τῶν διαδοχικῶν κρίσεων, ἐξόπλισε τίς Ἔνοπλες Δυνάμεις. Ὅμως σταδιακά τά ὀφέλη ἀπό τήν διακυβέρνηση ὑποχωροῦν ἐμπρός στίς ζημιές τῆς πλήρους μετάλλαξης τῆς ἰδεολογικῆς φυσιογνωμίας τῆς ΝΔ.
Ἡ ἱστορία δέν χρέωσε στήν παράταξη τήν οἰκονομική χρεοκοπία τῆς Ἑλλάδος, κινδυνεύει νά τῆς χρεώσει ὅμως τήν ἠθική χρεωκοπία της. Ὅσο καιρό ἡ συζήτηση περιοριζόταν στίς μετεγγραφές προσώπων ἀπό τό ΠΑΣΟΚ, ὑπῆρχε ἀντίδραση, ἀλλά ὄχι σέ ἐπίπεδο ἐπικράτειας. Περιοριζόταν στό κόμμα. Μέ τήν περίφημη ἰσότητα στόν γάμο ἡ ΝΔ θέλησε νά εἰσβάλει στό ἄβατο τῆς ψυχῆς ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων (πού ἔχει μιά συγκεκριμένη κοσμοθεώρηση γιά τήν ζωή καί τήν γένεση), νά τήν παραβιάσει γιά νά τούς ἀλλάξει τόν ὁρισμό τῆς ζωῆς! Βαρύ. Δέν χωνεύεται. Αὐτό ἄλλαξε τίς ἰσορροπίες. Καί θά φανεῖ σέ ἑπόμενες δημοσκοπήσεις πού μετροῦν τήν ἄποψη τῶν νέων οἱ ὁποῖοι –ἔκπληξη– συμφωνοῦν μέ τήν Ἱερά Σύνοδο.
Σέ αὐτήν τήν δεύτερη θητεία ἡ ΝΔ, πού νομοθέτησε ἐρήμην τῆς βάσης της τήν νομιμοποίηση τῶν παράνομων μεταναστῶν, ἔβαλε ἔκτακτη φορολογία στούς ἐλεύθερους ἐπαγγελματίες καί ἀδιαφόρησε γιά τούς ἀγρότες, φαίνεται ὅτι μετεξελίσσεται σέ κάτι ἄλλο! Τί νά κάνουμε/κάνω ἐγώ λοιπόν; Γιά νά ἔχει ὡραῖο ξύπνημα ὁ Πρωθυπουργός καί νά μήν τοῦ χαλᾶμε τήν μέρα, νά μήν τά γράφουμε; Θά τά γράφουμε.
Ὅσον ἀφορᾶ τό ζήτημα τῆς αἰσιοδοξίας: Θέλουμε πολύ νά εἴμαστε αἰσιόδοξοι. Ἀλλά ἀπό τό 2010 καί μετά ἡ Ἑλλάς σέρνεται διαρκῶς. Ὁ θεσμικός κατήφορος ἐπιτείνεται ἀπό χρόνο σέ χρόνο. Προεδρία τῆς Δημοκρατίας, Κυβέρνηση, Κοινοβούλιο, Κόμματα, Δικαιοσύνη, ΜΜΕ, Ἐκκλησία, Τράπεζες. Ἔνοπλες Δυνάμεις, Σώματα Ἀσφαλείας, Συνδικᾶτα, Πανεπιστήμια, Σχολεῖα, Οἰκογένεια, ἔχουν πάρει τήν κατιοῦσα. Ἡ ἴδια ἡ κοινωνία ἐξαχρειώνεται. Τό νά κρυφακοῦς τά τηλέφωνα τῶν ἄλλων ἀνηγορεύθη σέ πράξη γιά βραβεῖο. Τό νά λές ὅτι ἡ μισή Κύπρος εἶναι «τουρκική» θεωρεῖται φυσιολογικό! Τό νά δολοφονεῖ ἡ Greek Mafia ἐν μέσῃ ὁδῷ ἀντιμετωπίζεται μέ κυνισμό: «ξεκαθάρισμα λογαριασμῶν». Τό νά σέ ραντίζουν οἱ ξένοι καί νά λές ὅτι ψιχαλίζει, εἶναι ἐξοργιστικό!
Καθημερινά ἀνακαλύπτουμε ὅτι ὁ βοῦρκος εἶναι τό μέλλον μας. Καί δυστυχῶς τό συνηθίσαμε. Θέλω πολύ νά μεταδίδω αἰσιοδοξία. Ὅμως δέν εἶμαι «ἀνιματέρ». Τό καθῆκον μου/μας εἶναι ἡ ἀλήθεια. Καί ἄν τό κόστος γι’ αὐτήν εἶναι μερικά στραβά βλέμματα δικῶν σου ἀνθρώπων, ἄς εἶναι. Δέν ἔχω/ἔχουμε τό δικαίωμα νά ἀφήσουμε τά πράγματα στήν τύχη τους.
