ΟΤΑΝ ἡ ἀλλαγή γίνεται σταδιακά, σταγόνα σταγόνα…
… μέσα στόν χρόνο καμμιά φορά δέν συνειδητοποιεῖς ἀκριβῶς τό εὖρος τῆς μεταβολῆς. Οὔτε πόσο ἔχει μεταβληθεῖ πρός τήν κατεύθυνση τῆς ἐνίσχυσης ἤ ἀκόμη χειρότερα τῆς ἀποδυνάμωσης ἡ διαπραγματευτική σου θέση. Ἐπειδή βρισκόμαστε πλέον πρό τεκτονικῶν ἀλλαγῶν στήν ἐξωτερική μας πολιτική, οἱ ὁποῖες θά ὁδηγήσουν σέ ἔμπρακτη ἀμφισβήτηση τῆς κυριαρχίας τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας ἐπί ἐδάφους της γιά πρώτη φορά μετά τόν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (τά Ἴμια θά μοιάζουν πταῖσμα), πρίν σᾶς μεταφέρω τίς τελευταῖες πληροφορίες, παρουσιάζω συνοπτικῶς τί ἄλλαξε τόν τελευταῖο ἀκριβῶς χρόνο στίς σχέσεις μας μέ τήν Τουρκία.
Θυμίζω: Στίς 27 Νοεμβρίου 2019 ἀνακοινώθηκε ἡ ὑπογραφή τοῦ ἀνυπόστατου μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης μέ τό ὁποῖο ἡ γείτων διεκδικεῖ τήν ἑλληνική ΑΟΖ καί τήν ἑλληνική ὑφαλοκρηπῖδα νοτίως τοῦ Καστελλορίζου, στό σημεῖο πού τέμνεται μέ τήν Κυπριακή ΑΟΖ, νοτίως τῆς Ρόδου, νοτίως τῆς Καρπάθου καί νοτίως τῆς Κρήτης. Μέ τό μνημόνιο αὐτό μηδενίζονται οἱ ἐπήρειες ὅλων τῶν νησιῶν μας, μικρῶν καί μεγάλων στήν περιοχή καθώς οἱ Τοῦρκοι δέν τούς ἀναγνωρίζουν ὑφαλοκρηπῖδα. Ἡ Ἑλλάς ἀνασυντάχθηκε, καί στίς 9 Ἰουνίου 2020 ὑπέγραψε συμφωνία ὁριοθέτησης θαλασσίων ζωνῶν μέ τήν Ἰταλία ἀνακηρύσσοντας ΑΟΖ στό Ἰόνιο. Βασικά στοιχεῖα αὐτῆς τῆς συμφωνίας ἦταν ἡ ἀναγνώριση τῆς Ἰταλίας, ὅτι ἡ Ἑλλάς ἔχει δικαίωμα νά ἐπεκτείνει τά χωρικά της ὕδατα στά 12 μίλια ὁπουδήποτε στό Αἰγαῖο – Μεσόγειο μέ ἀντάλλαγμα τήν παραχώρηση ἁλιευτικῶν ζωνῶν, ἡ ἐφαρμογή τῆς μέσης γραμμῆς μέ ἀποκλίσεις ὅμως καί ὁ ὑπολογισμός ἐλαφρῶς μικρότερης ἐπήρειας σέ ὁρισμένα νησιά τοῦ Ἰονίου. Ἡ συνολική ἐπήρεια τῶν νησιωτικῶν συμπλεγμάτων δέν ἐπηρεάσηκε ὅμως κατά τό ΥΠΕΞ. Στίς 7 Αὐγούστου 2020 ἡ Ἑλλάς ὑπέγραψε συμφωνία μερικῆς ὁριοθέτησης ΑΟΖ μέ τήν Αἴγυπτο, ἡ ὁποία ἐξαιροῦσε ἀπό τό πεδίο τῆς ρύθμισής της τήν θαλάσσια περιοχή ὅπου ἐκτείνεται ἡ ΑΟΖ τοῦ Καστελλορίζου. Βασικά στοιχεῖα τῆς Συμφωνίας αὐτῆς ἀποτελοῦν ὅτι ἡ Ἑλλάς ἀπέκτησε ἰσχυρό τίτλο κυριότητος στήν ΑΟΖ τῆς Κρήτης, ἀκυρώνοντας στό σκέλος του αὐτό τό τουρκολιβυκό μνημόνιο, ὅτι ἡ ἐπήρεια τῆς Κρήτης ἐπί μερικῆς ὁριοθέτησης ὑπολογίστηκε στό 88%, ὅτι καί ἐδῶ ἡ μέση γραμμή ἀπέκλινε ἐλαφρῶς (56% θαλάσσης ἔλαβον οἱ Αἰγύπτιοι, 46% ἐμεῖς) καί ὅτι προβλέπεται στό ἄρθρο 2 μηχανισμός συνεκμετάλλευσης τῶν ὑδρογονανθράκων. Ἡ ἐξαίρεση τοῦ Καστελλορίζου καί τό ἄρθρο 2 προφανῶς καί συνιστοῦσαν σινιάλο διαπραγμάτευσης πρός τήν γείτονα Τουρκία. Λίγο πρίν, λίγο μετά τήν Συμφωνία ἀπομακρύνθηκε προσκαίρως ἀπό τόν σκληρό πυρῆνα τῶν ἀποφάσεων διπλωμάτης πού θεωροῦσε ὅτι ἡ Ἑλλάς ἔπρεπε νά ἀπεικονίσει σέ χάρτη τά ἐξωτερικά ὅρια τῆς ὑφαλοκρηπίδας της στό Καστελλόριζο ὅπως αὐτά ὁρίζονταν ἀπό τόν νόμο Μανιάτη τοῦ 2011. Ἡ ὑπογραφή τῆς Συμφωνίας μέ τήν Αἴγυπτο τίναξε στόν ἀέρα τήν ἔγγραφη Συμφωνία Ἑλλάδος – Τουρκίας γιά διάλογο στό Βερολῖνο (λέγεται ὅτι προέβλεπε ἀποχή ἀπό μονομερεῖς ἐνέργειες σέ «ἀμφισβητούμενες περιοχές») καί ἔφερε τό ἐρευνητικό «Ὀρούτς Ρέις» γιά ἔρευνες ἐπί τῆς ἑλληνικῆς ὑφαλοκρηπρίδας στό Καστελλόριζο ἐπί 33 ὁλόκληρες μέρες. Οἱ σεισμικές ἔρευνες ἔγιναν, τό κυριαρχικό μας δικαίωμα ἀμφισβητήθηκε χωρίς ἀντίσταση, ὡστόσο ἐπειδή αὐτές ἔγιναν μέ τεχνολογία 2D, τά εὑρήματά τους δέν εἶναι ἀξιοποιήσιμα. Πενιχρά σύμφωνα μέ τίς ἀναφορές τοῦ ΠΝ πού μέ τά ἀόρατα ὑποβρύχια 214 σάρωνε τήν ὑφαλοκρηπῖδα μας.
Τήν ἴδια περίοδο τῆς κρίσης, στίς 24 Αὐγούστου, ἡ Ἑλλάς διά τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν ἀνακοίνωσε τήν ἐπέκταση τῶν χωρικῶν της ὑδάτων στά 12 μίλια στό Ἰόνιο καί ἐπιφυλάχθηκε νά πράξει τό ἴδιο νοτίως τῆς Κρήτης. (Δέν τό ἔπραξε μέ ἀπόφαση τοῦ Πρωθυπουργοῦ). Στό διάστημα πού διήρκεσε ἡ κρίση οἱ Τοῦρκοι ἔθεσαν ἐκ νέου τίς προϋποθέσεις γιά τήν διεξαγωγή διαλόγου: νά εἶναι ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης, νά διεξαχθεῖ σέ τρεῖς τράπεζες (ΝΑΤΟ, διερευνητικές, πολιτικό σέ ἐπίπεδο Γραμματέων ἤ Διευθυντῶν ὅπως τόν Ἰανουάριο τοῦ 2020) καί νά συζητηθοῦν σέ αὐτές ΑΟΖ, ὑφαλοκρηπῖδα, εὖρος χωρικῶν ὑδάτων, εὖρος ἐναερίου χώρου, κυριαρχία νησιῶν, ἀποστρατιωτικοποίηση, μειονότητα Θράκης κ.λπ. Στίς ἀπαιτήσεις αὐτές ἀπήντησε ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μέ ἄρθρο του σέ τρεῖς εὐρωπαϊκές ἐφημερίδες στίς 9 Σεπτεμβρίου 2020 μέ τό ὁποῖο ἀναγνώριζε γιά πρώτη φορά ὅτι ὑπάρχουν «διαφορές» καί δήλωνε ὅτι ἡ περιοχή τοῦ Καστελλορίζου ὅπου «Ἑλλάδα καί Τουρκία διεκδικοῦν δικαιώματα» εἶναι «μή ὁριοθετημένη».
Στήν οὐσία ὁ Πρωθυπουργός μέ τήν σιωπηρή συναίνεση καί τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ἐνταφίασε ὡς «μαξιμαλιστικό» τόν νόμο Μανιάτη γιά τά ἐξωτερικά ὅρια τῆς ὑφαλοκρηπίδας. Τεχνικά ἡ ἔνταση ἀποκλιμακώθηκε μέ παρέμβαση τῆς Μέρκελ καί save face διαδικασία. Στίς 12 Σεπτεμβρίου ἀμέσως μετά τό ἄρθρο τοῦ Πρωθυπουργοῦ στό ὁποῖο σημειωτέον ἡ Ἑλλάς κατέβαζε τούς τόνους στό θέμα τῶν κυρώσεων, ἀπεχώρησε τό «Ὀρούτς Ρέις» ἀπό τήν ἑλληνική ὑφαλοκρηπῖδα ἐνῶ χθές ἡ Τουρκία «γλύτωσε» καί ἐπισήμως στήν Σύνοδο Κορυφῆς τίς κυρώσεις μέ ἕνα λάιτ κείμενο πού παραπέμπει στίς Συνθῆκες. Πρίν ἀπό τήν Σύνοδο Κορυφῆς ἐπισκέφθηκε ἐπίσης τήν Θράκη ἡ Ντόρα Μπακογιάννη καί συναντήθηκε μέ τόν Σύλλογο Ἐπιστημόνων Μειονότητος τοῦ ὁποίου μέλη τοῦ Δ.Σ. εἶναι ἡγετικά στελέχη τοῦ μειονοτικοῦ κόμματος DEP. Ἡ ἐπίσκεψη Πομπέο καί ἡ ἐπίσημη ἀνάρτηση τοῦ τουρκολιβυκοῦ μνημονίου ἀπό τόν ΟΗΕ προχθές σφραγίζουν ὁριστικῶς τίς ἐξελίξεις. Κατά τήν ἐπίσκεψη Πομπέο ὁ Πρωθυπουργός δήλωσε «εὐθυγραμμισμένος μέ τό Σταίητ Ντηπάρτμεντ» καί δεσμεύτηκε ὅτι δέν θά προχωρήσει σέ «μονομερεῖς ἐνέργειες» (σ.σ. 12 μίλια, ἔρευνες), ἐνῶ ὁ Ἀμερικανός Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν χωρίς νά πεῖ οὔτε μία φορά τήν λέξη «Τουρκία» δέχθηκε ὅτι ὑπάρχει θέμα ἀποστρατιωτικοποίησης τῶν νήσων ἀλλά τό παρέπεμψε πρός ἐπίλυση στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης. «Ἔχουμε τήν θέση ὅτι αὐτές οἱ ἀπαιτήσεις, αὐτές οἱ διαφορές πρέπει νά ἐπιλύονται ἀπό τήν προβλεπόμενη διεθνῆ διαδικασία» δήλωσε στήν «Καθημερινή» ὁ κ. Πομπέο. Ἡ ἀνάρτηση τοῦ τουρκολιβυκοῦ μνημονίου καί ἡ καταχώρισή του στά ἐπίσημα ἀποθετήρια μέ τούς χάρτες τοῦ ΟΗΕ ἦταν τό δῶρο Πομπέο πρός Ἐρντογάν γιά τήν παράλειψή του νά ἐπισκεφθεῖ τήν Ἄγκυρα. Τούτων δοθέντων τό συνυποσχετικό εἶναι ἕτοιμο καί ἡ διαδικασία γιά τήν Χάγη τροχιοδρομεῖται ἄν ὁ διάλογος ἀποτύχει λόγω τῆς ἀναμενόμενης ἡρωικῆς μας ἀντίστασης. Ἡ Χάγη θά δικάσει λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τούς χάρτες τοῦ τουρκολιβυκοῦ μνημονίου, τίς συμφωνίες ὁριοθέτησης Ἑλλάδος – Ἰταλίας καί Ἑλλάδος – Αἰγύπτου μέ τούς χάρτες τους, τά ὁποῖα τετελεσμένα δημιουργήθηκαν ἀπό τό «Ὀρούτς Ρέις» στήν ὑφαλοκρηπῖδα μας, καί βεβαίως μέ βάση τίς νέες διαφοροποιημένες ἑλληνικές θέσεις περί ἐπήρειας νήσων, μέσης γραμμῆς, συνεκμετάλλευσης, 12 μιλίων, ἀμφισβητούμενων περιοχῶν, θαλασσίων ζωνῶν ὅπως αὐτές προκύπτουν ἀπό ἐπίσημα κείμενα, Συμφωνίες καί δημόσιες δηλώσεις.
Δύο μόνο θέματα δέν ἔχουν ξεκαθαριστεῖ δημοσίως ἀκόμη: Ἐάν ἔχει ἡ Ἑλλάς δεχτεῖ νά ἀνακαλέσει τίς ρῆτρες ἐξαίρεσης θεμάτων ἄμυνας καί ἐδαφικῆς ἀκεραιότητος ἀπό τήν δικαιοδοσία τοῦ δικαστηρίου καί ἄν ἡ Τουρκία δέχεται τήν Χάγη καί θά ἐγείρει ἐκεῖ ὅλα τά θέματα συμπεριλαμβανομένης τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης καί τῆς Συνθήκης τῶν Παρισίων περί ἀποστρατιωτικοποίησης. Γιά τά λοιπά δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία: ἡ Χάγη δέν δικαιώνει ποτέ κανέναν «100-0» γιατί δέν θά ζητοῦσε τήν βοήθειά της κανείς. Θά κερδίσουμε καί θά χάσουμε στά ἐπιμέρους. Μέ τήν ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου θά σφραγιστεῖ ἔτσι ἡ μείζων ὑποχώρηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ σέ θέματα κυριαρχίας καί κυριαρχικῶν δικαιωμάτων, χωρίς κανείς νά λερώσει τά χέρια του. Ἀντιθέτως θά νίψει τάς χεῖρας του. Σχολαστικά.
