ΕΤΟΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ 1876
Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2025

Ἕνας Παπανδρέου ἀπέναντι σέ ἕναν Μητσοτάκη καί πάλι

ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΣ ἡ πολιτική ἀτμόσφαιρα πού ἐπικρατεῖ στήν Εὐρώπη καί…

… τήν Ἀμερική ἐπιτρέπει στό ΚΙΝΑΛ νά κάνει ὄνειρα, ὅτι μπορεῖ νά ἀνακτήσει μικρό μέρος τῶν δυνάμεων πού ἔχασε τήν περίοδο 2009-2015. Ὅτι μπορεῖ νά ἐπιστρέψει στά διψήφια ποσοστά. Στήν Γερμανία οἱ Σοσιαλδημοκράτες ἀνάρρωσαν μετά σοβαρή κρίση δεκαπέντε καί πλέον ἐτῶν. Στήν Σουηδία τό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ἐπανέκαμψε. Στήν Ἱσπανία ὁ σοσιαλιστής Σάντσες εἶναι Πρωθυπουργός. Ὑπάρχει κάποια ἐλπίς λοιπόν. Στά καθ’ ἡμᾶς τό ἑλληνικό διαδίκτυο ἔχει γεμίσει νοσταλγούς τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, πού γεμίζουν τούς ἱστότοπους μέ γραφικές ἀφισέτες τοῦ συνθήματος, «μέ τό ΠΑΣΟΚ περνούσαμε καλύτερα». Ὅπως οἱ παλαιοί κομμουνιστές τῆς ΕΣΣΔ πού ἀκόμη καί σήμερα νοσταλγοῦν τόν «ὑπαρκτό», ἔτσι καί αὐτοί: ὅμιλος ἀναμνήσεων. Παρά τήν εὐνοϊκή ἀτμόσφαιρα, ὅμως, ἐδῶ εἶναι Βαλκάνια. Εἶναι πολύ νωρίς νά ἀπαντήσει κανείς σέ ἕνα τέτοιο ἐρώτημα, ἄν μπορεῖ νά ἀναστηθεῖ τό ΠΑΣΟΚ ἀπό τόν τάφο του. Μπορεῖ ναί, μπορεῖ ὄχι. Μόνο νά παρατηρεῖ μπορεῖ στήν παροῦσα φάση κανείς καί νά ἀξιολογεῖ. Μέ ἄξονα βεβαίως τόν Γιῶργο Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος φαίνεται ὅτι ἑτοίμαζε ἐδῶ καί καιρό τήν ἐκστρατεία ἐπιστροφῆς του στό κόμμα πού κατά δήλωσίν του ἐπιθυμεῖ νά «οἰκοδομήσει ὡς μεγάλη παράταξη». Ὁ πρώην Πρωθυπουργός ἔκανε ἀγρανάπαυση στά δύο πρῶτα χρόνια τῆς διακυβέρνησης τῆς ΝΔ, συνεργαζόμενος πολύ στενά μέ τήν Ντόρα Μπακογιάννη στό πλαίσιο τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης, καθώς ἀποτελεῖ μέλος τῆς κοινοβουλευτικῆς ἀντιπροσωπίας μας.

Ἀπό τό καλοκαίρι καί μετά ὅμως ἔδειξε τίς διαθέσεις του. Στίς 13 Αὐγούστου καί ἀφοῦ προηγουμένως συνόδευσε τήν Φώφη Γεννηματᾶ σέ περιοδεία της στόν νομό Ἀχαΐας –τά δαχτυλίδια παραδίδονται ἀπό ἐπώνυμο σέ ἐπώνυμο καί σέ αὐτό τό κόμμα– ἐξαπέλυσε δριμεῖα προσωπική ἐπίθεση κατά τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη, ὅτι «εὐνοεῖ τούς κατέχοντες, τά κατεστημένα καί τά συμφέροντα». Ἀλλά ταυτοχρόνως ἔβαλε καί κατά τοῦ πρώην Πρωθυπουργῶν Κώστα Καραμανλῆ καί Ἀντώνη Σαμαρᾶ. Στόν μόνο πού δέν ἀναφέρθηκε ἦταν ὁ Εὐάγγελος Βενιζέλος. Οἱ τακτικοί συνομιλητές τοῦ ΓΑΠ ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ πρώην Πρωθυπουργός –καί αὐτό τό νόημα θά ἔχει μία πιθανή ὑποψηφιότητά του γιά τήν Προεδρία τοῦ ΚΙΝΑΛ– ἀναζητᾶ τήν «δικαίωση». Τήν «δικαίωση» ἀπέναντι στόν Εὐάγγελο Βενιζέλο τόν ὁποῖο κατηγορεῖ ὅτι κινήθηκε ἐναντίον του σέ συνεργασία μέ τά διαπλεκόμενα καί ἐν τέλει ἐπέτυχε τήν πτώση του ἀπό τήν πρωθυπουργία.

«Δικαίωση» ἀπέναντι στόν παλαιό συγκάτοικό του Ἀντώνη Σαμαρᾶ τόν ὁποῖο κατηγορεῖ ὅτι συνέπραξε στό σχέδιο τῆς πτώσης του, ἀλλά ἐφήρμοσε μετά μνημόνιο σάν καί αὐτό πού ψήφισε καί ὁ ἴδιος. «Δικαίωση» ἀπέναντι στόν Κώστα Καραμανλῆ, γιατί δέν μπορεῖ νά χωνέψει ἕως καί σήμερα ὅτι παρά τίς προσπάθειες πού ἔκανε νά τόν σπιλώσει μέ τίς ἐξεταστικές καί τίς προανακριτικές, ὁ ἑλληνικός λαός ἐπιρρίπτει τήν εὐθύνη τῆς χρεοκοπίας στόν ἴδιο καί τό ΠΑΣΟΚ. Ἡ μόλις ἀπελθοῦσα Πρόεδρος τοῦ ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματὰ, ἡ ὁποία ὅπως καί ὁ Παπανδρέου δέν θέλει κἄν νά ἀκούει ὅτι τό ΚΙΝΑΛ θά «πέσει» καί πάλι στήν σφαῖρα ἐπιρροῆς Βενιζέλου, ἔστρωσε σέ ἀνύποπτο χρόνο τό χαλί στόν Παπανδρέου γιά νά ἐπιστρέψει, ἄν τό θελήσει. Στό κύκνειο πολιτικό ἆσμα της στήν Βουλή ὡς ἀρχηγός τοῦ ΚΙΝΑΛ ἔπλεξε τό ἐγκώμιο τοῦ Γιώργου Παπανδρέου, ὅτι αὐτός ἦταν τάχα ὁ πρωτεργάτης τῆς ρήτρας ἀμυντικῆς συνδρομῆς Ἑλλάδος – Γαλλίας. Τυχαῖο; Δέν νομίζουμε. Ὅπως καθόλου τυχαία ἡ συνέντευξη τοῦ ἀδερφοῦ τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ Ἀντρίκου Παπανδρέου, ὅτι «ὁ Γιῶργος ἦταν μπροστά ἀπό τήν ἐποχή του», λίγο πρίν ἀπό τήν παραίτηση τῆς Γεννηματᾶ. Ἔδαφος ἑτοίμαζε καί αὐτός.

Ἀκούγεται πολύ ἰσχυρά ὅτι τέσσερεις ἀπό τούς σημερινούς ὑποψηφίους (Παῦλος Γερουλᾶνος, Χάρης Καστανίδης, Παῦλος Χρηστίδης καί Βασίλης Κεγκέρογλου) θά ἀποσυρθοῦν τελικῶς ἄν ὑπάρξει ὑποψηφιότητα Παπανδρέου. Καί ὅτι ἡ μάχη θά δοθεῖ στά μαρμαρένια ἁλώνια κατά βάσιν μέ τόν Ἀνδρέα Λοβέρδο, ὁ ὁποῖος ἔχει γνωστά προβλήματα, καί εἶναι λίαν εὐάλωτος. Τό βασικό ἐρώτημα πού προκύπτει στήν περίπτωση πού ὁ Παπανδρέου κατέλθει τελικῶς ὡς ὑποψήφιος εἶναι: Ποιόν συμφέρει τυχόν ἐκλογή του; Τήν ΝΔ ἤ τόν ΣΥΡΙΖΑ; Ἡ ἀπάντηση εἶναι περίπλοκη.

Ἡ Ἀριστερά δέν ἔχει φροντίσει δύο χρόνια στήν ἀντιπολίτευση νά ἀσφαλίσει τά στεγανά της. Θέλει νά γίνει Κεντροαριστερά, ἀλλά παραμένει ΣΥΡΙΖΑ. Διακρινόμενη ἀπό ἀσύγγνωστη πολιτική ὀκνηρία δέν κατάφερε οὔτε νά «τσιμεντώσει» τήν ἐπιρροή της οὔτε νά διευρύνει τά ὅριά της. Ὁ Τσίπρας προτιμᾶ νά μένει ἑνωμένος μέ τόν Πολάκη καί τόν Τσακαλῶτο παρά νά ἀνοίγεται στό πέλαγος. Ἐκσυγχρονισμός οὐδείς. Τυχόν ἐπανεκλογή τοῦ Παπανδρέου στήν ἡγεσία τοῦ ΚΙΝΑΛ λοιπόν θά ἐπιτύχει κάτι ὀξύμωρο: ἀπό τήν μία θά δυναμώσει τό μέτωπο τοῦ ΣΥΡΙΖΑ κατά τοῦ κυρίου Μητσοτάκη, ἀπό τήν ἄλλη ὅμως ἡ Ἀριστερά θά κινδυνεύσει μέ διαρροή ψηφοφόρων της πρός τό ΚΙΝΑΛ.

Τυχόν ἐκλογή τοῦ Γιώργου Παπανδρέου στήν ἡγεσία τοῦ ΚΙΝΑΛ θά ἔχει ὅμως συνέπειες καί στήν ἀρχιτεκτονική τῆς ΝΔ. Πέραν τῆς αὐτονόητης διαπίστωσης, ὅτι εἶναι ἡ μοῖρα ἑνός Μητσοτάκη νά βρίσκεται ἀντιμέτωπος μέ ἕναν Παπανδρέου, αὐτονοήτως θά αὐξηθεῖ ἀκόμη περισσότερο ἡ χρησιμότης τοῦ πολιτικοῦ κεφαλαίου «Κώστας Καραμανλῆς». Ἀλλά καί τοῦ «Ἀντώνης Σαμαρᾶς». Ἐάν ὁ Παπανδρέου πληγωμένος ἀπό τίς ἐξελίξεις στήν ὑπόθεση τοῦ ἐλλείμματος τοῦ 2009 ἀρχίσει νά βάλλει κατά τῆς ἡγεσίας τῆς ΝΔ ἐκείνης τῆς περιόδου, ἡ παράταξη θά ὑποχρεωθεῖ νά πάρει θέση καί νά μήν σφυρίζει ἀδιάφορα –ὅπως σήμερα– στίς ἐπιθέσεις πασοκικῶν συστημάτων κατά τοῦ Κώστα Καραμανλῆ. Ὁ Ὀμπάμα πῆρε θέση κατά τοῦ Γιώργου Παπανδρέου μέ ὅσα ἔγραψε στό βιβλίο του. Ἡ Μέρκελ δήλωσε ὅτι ἡ πιό δύσκολη στιγμή τῆς θητείας της ἦταν «ὅταν ζήτησε ἀπό τούς Ἕλληνες περισσότερα ἀπό ὅσα μποροῦσαν». Ὁ Γιοῦνκερ ἔχει δηλώσει σέ ἀνύποπτο χρόνο ὅτι προσέφερε τό 2009 σέ μυστική συνάντηση μέ τόν Ὑπουργό Οἰκονομικῶν τοῦ ΠΑΣΟΚ διετές πρόγραμμα λιτότητας γιά νά γλυτώσουμε τά μνημόνια καί τό ΔΝΤ, καί ἐκεῖνος τό ἀπέρριψε.

Ὁ Τσίπρας εἶπε προχθές στήν Βουλή ὅτι τό ἔλλειμμα τοῦ 2009 ἦταν μόνο 9% (ὄχι 13,7% πού ἰσχυρίστηκε τό ΠΑΣΟΚ) καί ὅτι οἱ ἐξοπλισμοί Σημίτη ὁδήγησαν στήν ἐκτίναξη τοῦ ἐλλείμματος καί τοῦ χρέους. Ὅλοι ἔχουν μιλήσει γιά τό θέμα, ἐκτός ἀπό τήν ΝΔ, ἡ ὁποία σημειωτέον εἶχε ἀναπτύξει ἕνα ἀνόητο πολιτικό φλέρτ μέ τόν κύριο Παπανδρέου στά δύο χρόνια τῆς θητείας της. Δέν ὑπάρχει ἄνθρωπός του πού νά μήν τόν τακτοποίησε στόν κρατικό μηχανισμό. Μέχρι πανεπιστημιακή σχολή στόν Πύργο ἔκλεισε, ρουσφέτι γιά νά μήν κλείσει σχολή στήν Ἀχαΐα –ἐκλογική περιφέρεια τοῦ Γιώργου Παπανδρέου. Τυχόν ἐκλογή του λοιπόν θά ἀλλάξει τίς ἰσορροπίες μέσα στήν Κεντροδεξιά. Ἡ συγκυβέρνηση μέ τό Κέντρο θά γίνει.. πασέ, καί ἄς γράφει ὁ κύριος Σκέρτσος… «μανιφέστα» μέ ψευδώνυμο ἐναντίον τῆς ταπεινότητάς μου.

Βεβαίως δέν πρέπει νά ἀποκλειστεῖ τό ἐνδεχόμενο στό τέλος νά μήν συμβεῖ τίποτε ἀπό ὅλα αὐτά. Νά θεωρήσει ὁ κόσμος ὅτι ἡ ἐποχή τῶν δεινοσαύρων ἔχει παρέλθει, νά ἀξιολογήσει τυχόν ἐκλογή τοῦ Παπανδρέου ὡς ἐπανάληψη ἐπεισοδίων τῆς δημοφιλοῦς σειρᾶς «Μάπετ Σόου», νά στηρίξει αὐτό πού θεωρεῖται «καινούργιο» καί νά προχωρήσει πιό κάτω. Διόλου ἀπίθανο. Βουλευτής ὁ Παπανδρέου ἀπό τό 1981, Βουλευτής ὁ Σαμαρᾶς ἀπό τό 1977, Βουλευτής ὁ Καραμανλῆς ἀπό τό 1989, Βουλευτής ἡ Ντόρα ἀπό τό 1993, ποιός ξέρει τί θά πεῖ ὁ κόσμος…

Ἡ Ἑλλάδα ὅμως εἶναι πολύ παλιά χώρα γιά νά ἀλλάξει. Καί ἄν βρίσκει σήμερα χῶρο ὁ Παπανδρέου γιά νά διεκδικήσει τήν ἡγεσία, αὐτό ὀφείλεται στό κενό ἡγετικῶν στελεχῶν στό ΚΙΝΑΛ καί στήν χώρα πού ἐπιτρέπει στούς παλαιούς νά διεκδικοῦν ἐπαναφορά τῆς ἐπετηρίδας. Τό πραγματικό ἐρώτημα πού θά τεθεῖ ὅμως ἀργά ἤ γρήγορα, εἴτε ἐκλεγεῖ ὁ κύριος Παπανδρέου, εἴτε ὁ κύριος Λοβέρδος, εἴτε κάποιος ἄλλος, εἶναι «ποιούς ἐκπροσωπεῖς;». Στό ἐρώτημα αὐτό ὁ Παπανδρέου δέν μπορεῖ νά ἀπαντήσει «τούς πολλούς» οὔτε νά δηλώσει «σοσιαλιστής». Ἔχει βαρύ πολιτικό ποινικό μητρῶο. Τό βεληνεκές του ἔχει ὅρια.

Απόψεις

Ὁ κύριος Πρωθυπουργός ἐνοχλεῖται ἀπό τίς ὑποδείξεις τοῦ Προέδρου

Εφημερίς Εστία
Αἰχμές πρός τόν ὑπουργό Ἐθνικῆς Ἀμύνης: «Καλό εἶναι νά μένει ἔξω ἀπό τίς πολιτικές συζητήσεις τό ὄνομά του» – Παράπονα Μητσοτάκη γιά τίς δημοσκοπήσεις γιατί «μετροῦν κόμματα πού δέν ὑπάρχουν» – Στό στόχαστρό του καί ὁ Εὐ. Βενιζέλος γιά τήν «μή κυβερνήσιμη χώρα»

Ὁ πλησίον

Μανώλης Κοττάκης
Μέ Αφορμή τόν θάνατο τοῦ Διονύση Σαββόπουλου εἰσηγοῦμαι μιά ἄσκηση πρός ἐπίλυση μέ τήν βοήθεια μιᾶς ἐκπληκτικῆς ἀνθρώπινης αἴσθησης πού δέν ἔχει ἡ ΑΙ: τῆς φαντασίας! Ἄν θέλαμε νά περιγράψουμε τήν μουσική ὅλων τῶν μεγάλων συνθετῶν τῆς ἐποχῆς μας, ποιά ἀνθρώπινη χειρονομία θά ἐπιλέγαμε γιά νά τήν συμβολίσουμε; Ἐναλλακτικά, μέ ποιά εἰκόνα θά τήν ταυτίζαμε; Γιά ὅσο σκέπτεστε τίς ἀπαντήσεις σας, εἰσφέρω ὡς τροφή γιά σκέψη τίς δικές μου. Θά ταύτιζα τόν Μίκη μέ μιά ὑψωμένη γροθιά. Αὐτός ἦταν ὁ Θεοδωράκης, αὐτή καί ἡ Μεταπολίτευση. Ἀνεκπλήρωτοι πόθοι. Τόν Μάνο μέ μιά μεγάλη ἀγκαλιά. Τῆς συμφιλιώσεως, τῆς ἀνοχῆς καί τῆς πολιτικῆς συμπεριλήψεως. Τόν Μαρκόπουλο μέ τίς ρίζες. Ἦταν ὁ σκαπανεύς τους. Τόν Ξαρχάκο μέ τό σῆμα τῆς νίκης ἀπέναντι στό ἄδικο. Καί τόν Νιόνιο μέ ἕναν κύκλο. Τόν κύκλο τοῦ «ὅλοι μαζί». Πῶς ἀγκαλιάζονται καί χορεύουν οἱ παῖκτες τῆς Ἐθνικῆς μπάσκετ μετά ἀπό κάθε νίκη; Αὐτό. Αὐτός ἦταν ὁ Σαββόπουλος. Ἡ ἑλληνική χαρά κλεισμένη σέ κύκλο. Ὅλους ὅμως τούς μεγάλους μας τούς ἑνώνει μιά λεπτή νοητή γραμμή, ἡ ὁποία λείπει σήμερα κατά βάση ἀπό τόν δημόσιο βίο. Ἡ γραμμή τῆς Ἑλληνικότητας. Πολλούς ἐξ αὐτῶν τούς ἑνώνει καί τό πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας πού ἐπηρέασε τό ἔργο τους. Ὁ ἀριστερός Θεοδωράκης ἐκτόξευσε τό […]

Ἡ Ντόρα προτείνει τήν ἐπαναφορά τοῦ Συμβουλίου Δημοκρατίας!

Εφημερίς Εστία
Σέ μιάν ἀπροσδόκητη ἐξέλιξη, ἡ κ. Ντόρα Μπακογιάννη πρότεινε νά καθήσουν στό ἴδιο τραπέζι οἱ πρώην Πρωθυπουργοί, Κώστας Καραμανλῆς, Γιῶργος Παπανδρέου, Ἀλέξης Τσίπρας καί Ἀντώνης Σαμαρᾶς, καθώς καί ὁ Εὐάγγελος Βενιζέλος, προκειμένου νά ὑπάρξει ἐθνική συνεννόησις γιά τά ζητήματα πού ἀφοροῦν στήν ἐξωτερική πολιτικῆς τῆς χώρας σέ σχέση μέ τήν Τουρκία. Καί τοῦτο ἐνῶ κατ’ ἐπανάληψιν ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἔχει δηλώσει ὅτι ὁ ἴδιος ἔχει τήν ἀποκλειστική εὐθύνη τῆς διακυβερνήσεως καί τῆς χαράξεως τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς. Ἡ πρότασις αὐτή τῆς κ. Μπακογιάννη συνιστᾶ ἐπαναφορά, ἔστω καί ἄτυπη, τοῦ Συμβουλίου τῆς Δημοκρατίας, τό ὁποῖο προεβλέπετο ἀπό τό Σύνταγμα τοῦ 1975 καί κατηργήθη μέ τήν συνταγματική ἀναθεώρηση τοῦ 1986, κατά τήν ὁποία ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας κατέστη ἀποκλειστικῶς τελετουργικός, μέ τό σύνολον τῶν ἁρμοδιοτήτων νά περιέρχονται στόν Πρωθυπουργό. Στό Συμβούλιο τῆς Δημοκρατίας, τό ὁποῖο συγκαλοῦσε ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, μετεῖχαν, πέραν τοῦ ἐν ἐνεργείᾳ Πρωθυπουργοῦ, οἱ διατελέσαντες Πρωθυπουργοί, καθώς καί οἱ διατελέσαντες Πρόεδροι τῆς Δημοκρατίας. Τό Συμβούλιο αὐτό ἐλάχιστες φορές εἶχε συγκληθεῖ καί προεβλέπετο νά λειτουργεῖ συμβουλευτικῶς γιά πράξεις ρυθμίσεως τοῦ πολιτεύματος, μέ πρώτη προτεραιότητα τήν σύγκλιση τῶν ἀπόψεων ὅλων τῶν συμμετεχόντων. Τό πνεῦμα τῆς προτάσεως τώρα εἶναι πολύ διαφορετικό καί φαίνεται ὅτι στήν βάση της ὑπάρχει ὁ φόβος γιά τήν […]

Ἆσμα ἡρωικό καί πένθιμο γιά τόν Διονύσιο μελωδό

Δημήτρης Καπράνος
Ἦταν ἕνα «μουσικό πρωινό» τοῦ Νίκου Μαστοράκη, νομίζω τό ’65.

Σάββατον 23 Ὀκτωβρίου 1965

Πρό 60 ἐτῶν
Ο ΚΟΣΜΟΣ H ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΟΤ