Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ σκέψεων γιά τήν ἐμπειρία ἀπό τήν χρήση τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης εἶναι μία ἀπό τίς πλέον δημοφιλεῖς συζητήσεις στίς παρέες τό φετινό καλοκαίρι. Οἱ ἄνθρωποι περιεργάζονται τήν νέα ἀνακάλυψη, τῆς ἐκφράζουν τούς μύχιους πόθους τους, τήν ρωτοῦν γιά θέματα πού ντρέπονται νά ἐμπιστευτοῦν νά ρωτήσουν συνανθρώπους τους, τῆς ζητοῦν τήν γνώμη της γιά ἐπαγγελματικά θέματά τους, τῆς δίνουν ἐντολή νά τούς φτιάχνει σκίτσα γιά νά συνοδεύουν κείμενά τους ἤ νά βελτιώνει τό ὕφος τῶν πονημάτων τους, ἀκόμη, ἀκόμη, (τό ὁμολόγησαν καμαρωτοί Ὑπουργοί), τήν συμβουλεύονται γιά τό πῶς νά ἀπαντοῦν γιά λογαριασμό τους σέ ἐπικριτές τους στό twitter.
- τοῦ Μανώλη Κοττάκη
Εἶναι φανερό ὅτι ἡ τεχνητή νοημοσύνη εἶναι ἡ ἑπόμενη φάση τῆς ἀναπτυσσόμενης ἐρωτικῆς σχέσεως τοῦ μοναχικοῦ ἀνθρώπου μέ τίς μηχανές. Μέ τελικό προορισμό του τό Μεγάλο Κατόρθωμα: τήν ἀναίρεση τῆς ἴδιας του τῆς ὑπάρξεως ἀπό τίς μηχανές.
Ἡ πρώτη φάση της ἦταν ἡ συγγραφή κειμένων στόν ὑπολογιστή, ἡ κατάργηση τοῦ χειρόγραφου, τῆς ὀρθογραφίας καί ἡ ἐξαφάνιση τῆς ἰδιοπροσωπίας μέσῳ τῆς ὑπογραφῆς καί τοῦ μοναδικοῦ γραφικοῦ χαρακτῆρα. Ἀκόμη καί τά νομοσχέδια ὑπογράφονται πλέον ἠλεκτρονικῶς ἀπό τούς Ὑπουργούς. Ἰδιοχείρως μέ πέννα καί μελάνι μόνον ἡ πράξη ὁρκωμοσίας τους.
Ἡ δεύτερη φάση ἦταν τά σιωπηρά σκυμμένα κεφάλια ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων πάνω ἀπό τά κινητά. Ἡ ἀντικατάσταση τῶν λέξεων μέ τά εἰκονίδια emoticons. Καρδοῦλες, φιλάκια, λουλουδάκια, δάκρυα, γκριμάτσες. Τά συναισθήματα ἔγιναν συνοπτικά. Ὁ ἄνθρωπος ἔγινε συνοπτικός. Ἀπό τόν σιωπηρό διάλογο τῶν κινητῶν πᾶμε τώρα στήν συνομιλία μέ τά ρομπότ. Αὐτό πού κάποτε ὁ Γιάννης Πάριος ὀνόμασε γιά δικούς του λόγους «μοναξιά πολυτελείας».
Τά θετικά τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης εἶναι πώς συλλέγει γιά σένα τήν γνώση πού χρειάζεσαι σέ δευτερόλεπτα. Ἄν δέν ὑποταγεῖς σέ αὐτήν ἀλλά τήν ὑποτάξεις στό ἀνθρώπινο σχέδιο, κερδίζεις. Ἄν σέ ὑποτάξει, χάνεις. Ἰατροί τσεκάρουν διαγνώσεις τους καί φαρμακευτικές ἀγωγές πού χορηγοῦν σέ ἀσθενεῖς μέ ὑποβολή δεδομένων στήν τεχνητή νοημοσύνη. Μάνατζερ τσεκάρουν τίς ἀμοιβές τους. Δημόσιες ἀρχές, ὅπως ἡ ΑΑΔΕ, τίς παράνομες ἀγροτικές ἐπιδοτήσεις. Μητροπολῖτες τῆς ἀναθέτουν, ὅπως ὁμολογοῦν δημοσίως, τούς χαιρετισμούς τους σέ ἐξειδικευμένα Συνέδρια. Φοιτητές προσφεύγουν στήν βοήθειά της ἐν γνώσει τῶν αὐστηρῶν καθηγητῶν τους γιά τήν συγγραφή τῶν διπλωματικῶν τους ἐργασιῶν.
Τό ἀρνητικό τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης ἀποτελεῖ πώς εἶναι μεγάλος χειραγωγός. Ἡ μηχανή προσαρμόζει ἐπιδέξια τήν συμπεριφορά της στόν ἄνθρωπο καί πάει μέ τά
«νερά» του, μέ βάση ὅσα εἶναι καταγεγραμμένα γι’ αὐτόν στόν ἱστό. Ἀναρτήσεις του, σχόλια χρηστῶν, δημοσιεύσεις, ρεπορτάζ, ὁτιδήποτε. Τόν κολακεύει ἐνίοτε ἀλλά μέ ἕναν τρόπο πού φροντίζει νά κρατᾶ ἀπόσταση ἀπέναντί του. Τόν κολακεύει μέ τήν γοητεία τοῦ ὀρθολογισμοῦ τῶν δεδομένων. Χθές διάβαζα ὅτι παρ’ ὀλίγον νά τρελλάνει ἕναν ὅτι εἶναι μαθηματική διάνοια.
Τό πρόβλημα μέ τήν τεχνητή νοημοσύνη εἶναι πώς ξέρει νά διαχειρίζεται τά αἰσθήματα τῶν ἄλλων, γιατί δέν ἔχει δικά της αἰσθήματα. Τῆς ἀπαγορεύεται ἀπό τούς κατασκευαστές της ἡ ἐμπλοκή σέ συναισθηματικές διενέξεις, ὡς καί ἡ λέξη «σέξυ», ὅπως μοῦ ἔλεγε μιά καλή φίλη. Τό πρόβλημά της ἐπίσης εἶναι ὅτι ἐργάζεται μέ δεδομένα πού ἔχουν παρελθόν καταγραφῆς στόν ἱστό μέχρι καί ἕνα δευτερόλεπτο πρίν. Δέν μπορεῖ νά κάνει ὅμως πρόβλεψη γιά ἕνα δευτερόλεπτο μετά. Καί τό κυριώτερο. Αὐτό πού εἶναι δύσκολο γιά τήν τεχνητή νοημοσύνη εἶναι νά πράξει αὐτό πού κάνουν οἱ ἄνθρωποι. Νά ἀναθεωρεῖ. Μπορεῖ νά τρυπώνει στά δεδομένα τους, ἀλλά δέν μπορεῖ νά τρυπώνει στίς καρδιές τους γιά νά προβλέψει τίς ἀναθεωρήσεις τους. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά εἶναι ἕνα βῆμα μπροστά. Ἄν θέλει. Θά προηγεῖται πάντοτε ἕνα δευτερόλεπτο. Ἄν θέλει.
Ἀφιερώνω αὐτό τό κείμενο στόν συγγραφέα Χρῆστο Χωμενίδη πού μέ παρρησία τόλμησε στό τελευταῖο του κείμενο στά «Νέα» νά γράψει μέ ἀφορμή τήν ἀπώλεια τῆς Λένας Σαμαρᾶ «πώς ἐγώ πού ρέπω στόν ἀγνωστικισμό ὑποκλίνομαι στήν οὐσία τῆς πίστης τοῦ Ἀντώνη.» Τοῦ τό ἀφιερώνω ὄχι μόνο γιά τήν οὐσία τῆς καταθέσεώς του γιά τό ζήτημα τῆς πίστεως (εἶδα φέτος μέ τά μάτια μου στήν Παναγία τῆς Τήνου δεκάδες νέα παιδιά νά ἐπιστρέφουν στήν πίστη) καί γιά τήν ἀναφορά του στό πρόσωπο τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ. Τοῦ τό ἀφιερώνω, γιατί, παραδόξως, τό σόκ τῆς ἀπώλειας τῆς Λένας κάρπισε ταχέως μέσα στίς ψυχές ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων, δημιούργησε παφλασμούς καί ὁδήγησε σέ ἀναθεωρήσεις. Γιά τήν στάση μας ἀπέναντι στό Θεῖο, στό τί εἶναι ἀγάπη, πῶς διαχειριζόμαστε τήν ἡμερήσια σκληρότητά μας, ἄν ζητᾶμε συγγνώμη καί ἄν λέμε εὐχαριστῶ ἀπό ἀνθρώπους πού ἔχουμε δίπλα μας, πόσο δογματικοί εἴμαστε, τί ἀναστοχασμό κάνουμε.
Ἡ ἀπώλεια τῆς Λένας καί ἡ ἀναχώρησή της ἀπό τόν κόσμο ἔφερε παραδόξως κοσμογονία: ἔλιωσε μίση καί ἀντιπάθειες ἀνθρώπων γιά ἄλλους ἀνθρώπους, νίκησε κυνισμούς καί στερεότυπα, καί μᾶς ἔθεσε ἕνα σκληρό δίλημμα: Πόσο ποιοτικά ἤ πόσο τοξικά θά διαχειριστοῦμε τόν χρόνο πού μᾶς ἀναλογεῖ σέ αὐτήν τήν ζωή. Ἡ αἴσθηση τοῦ πεπερασμένου πού εἶναι ἄγνωστη στήν μηχανή τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης ἔθεσε σέ κίνηση τίς ψυχές ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων. Ἡ ἀπώλεια τῆς Λένας δέν ἦταν θάνατος ἁπλῶς, δέν ἦταν τό τέλος μιᾶς ἐποχῆς στήν ζωή μιᾶς οἰκογένειας, ἀλλά ἀρχή μιᾶς νέας στήν ζωή μας κοινωνίας. Εἶναι μεγάλο κοινωνικό γεγονός πού ἀλλάζει τήν θεώρηση τῶν ἀνθρώπων γιά τά ἐγκόσμια. Ἐλπίζω νά τό ἀνακαλύψουν ἡ ψυχανάλυση καί οἱ μετρήσεις.
Ἡ ὑπεραξία τοῦ Χωμενίδη εἶναι πώς δέν ἐμπιστεύτηκε τήν ἀναθεώρησή του στήν τεχνητή νοημοσύνη, ἀλλά τήν μοιράστηκε μέ τήν κοινότητα τῶν ἀνθρώπων. Αὐτή εἶναι ἡ πραγματική ἐπανάσταση. Ἡ ἐπιστροφή στούς ἀνθρώπους καί στήν ἐμπιστοσύνη σέ αὐτούς. Χρειαζόταν θάρρος. Τό chat GTB ἀφαιρεῖ δυστυχῶς θάρρος ἀπό τούς ἀνθρώπους σέ μιά ἐποχή πού τό χρειάζονται περισσότερο παρά ποτέ καί τό ἀντικαθιστᾶ μέ γενόσημα ὑποκατάστατα. Νά μήν τοῦ τό ἐπιτρέψουμε. Νά ἡγηθοῦμε αὐτοῦ, νά μήν ἡγηθεῖ ἡμῶν.
Μ.Η.Τ. 232122