ΣΗΜΕΡΑ ἀποχαιρετοῦμε στούς Τρεῖς Ἱεράρχες στά Πετράλωνα ἕνα ἐξέχον στέλεχος αὐτοῦ πού ὀνομάζουμε καί ἐννοοῦμε ὡς γνήσια κεντροδεξιά παράταξη: τόν Ἄγγελο Μοσχονᾶ.
Ἕναν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος ἀπό πολύ νεαρά ἡλικία, ἀπό τά φοιτητικά του χρόνια, ἀφιέρωσε τήν ζωή του στά κοινά, τήν αὐτοδιοίκηση καί τήν φιλελεύθερη παράταξη. Τήν Νέα Δημοκρατία. Χωρίς ποτέ νά ζητήσει τίποτε. Κάθε φορά πού γράφω ἀπό αὐτήν ἐδῶ τήν θέση σχόλια γιά τήν μετάλλαξη τῆς Νέας Δημοκρατίας σέ κέντρο διερχομένων καί γιά τήν ἔλλειψη σεβασμοῦ τῆς παρούσης ἡγεσίας πρός ἕναν ὁλόκληρο κόσμο ὁ ὁποῖος ἀφιέρωσε τήν ζωή του στόν ἀγῶνα γιά τήν ἐπικράτηση τῶν συντηρητικῶν ἀξιῶν, στέρεους ἀνθρώπους σάν τόν Ἄγγελο ἔχω στόν νοῦ μου. Τόν γνώρισα καλύτερα καί ἤρθαμε πιό κοντά σχετικά ἀργά, ὅταν τό 2017 ἀνέλαβα τήν διεύθυνση τῆς «Ἑστίας». Μοῦ ἔφτασε ὅμως γιά νά καταλάβω περί τινος ἐπρόκειτο.
Γιά τόν Μοσχονᾶ ὁ ὁποῖος γιά πολλά χρόνια ἀπετέλεσε σημαντικό στέλεχος ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν δημάρχων Ἀθηναίων πού πρόσκειντο στήν Νέα Δημοκρατία, μοῦ εἶχαν μιλήσει πρῶτοι ὁ Κώστας Καραμανλῆς καί ὁ Εὐάγγελος Μεϊμαράκης. Καί τοῦτο, διότι στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1970 ὁ Ἄγγελος ἀποτέλεσε τόν ἰδεολογικό τους μέντορα ὁ ὁποῖος τούς μιλοῦσε καί τούς καθοδηγοῦσε στά μεταπολιτευτικά πανεπιστημιακά ἀμφιθέατρα. Τούς ἔστελνε ἀκόμη, ὡς στέλεχος τῆς ΟΝΝΕΔ, γιά …ἀφισοκόλληση. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ἡ ἀπόπειρα νά μιλήσει κανείς σέ πανεπιστημιακό ἀμφιθέατρο σέ καιρούς παντοκρατορίας τῶν ἀριστερῶν παρατάξεων ἦταν σχεδόν ἡρωική πράξη.
Οἱ φιλελεύθεροι δεξιοί φοιτητές μόλις ἔπιαναν τό μικρόφωνο γιά νά ἀπευθυνθοῦν στούς φοιτητές τῆς Παντείου καί τῆς Νομικῆς Σχολῆς γνώριζαν καθολική ἀποδοκιμασία καί μόλις πού προλάβαιναν νά ποῦν μία δύο λέξεις μέ τίς ὁποῖες νά προσδιορίζουν ποιά παράταξη ἐκπροσωποῦν. Οἱ δημοκρατικοί ἀριστεροί φοιτητές τούς κατέβαζαν τότε ἀπό τό βῆμα μέ τό ἐπιχείρημα, ὅτι εἶναι …φασίστες.
Ὁ Ἄγγελος, πολύ μεγαλύτερος ἀπό τούς Καραμανλῆ καί Μεϊμαράκη, ὡς ἡγετικό στέλεχος τῆς ΟΝΝΕΔ, τούς ἔλεγε ποιά τακτική ἔπρεπε νά ἀκολουθοῦν γιά νά μποροῦν νά ἀντεπεξέρχονται στίς δυσκολίες ἐκείνης τῆς περιόδου. «Ἄν προλάβεις νά πεῖς …ΝΔΦΚ, ἔχεις πετύχει» ἔλεγε σκασμένος στά γέλια μιά φορά στόν Μεϊμαράκη. Ἦταν μιά ἐποχή πού ἀκόμα δέν εἶχε σχηματοποιηθεῖ ἡ φοιτητική παράταξη τῆς Νέας Δημοκρατίας καί ὑπῆρχαν δύο διαφορετικές, ἡ Δ.Α.Π καί ἡ Νέα Δημοκρατική Φοιτητική Πρωτοπορία. Μέχρι πού ἑνώθηκαν εἰς σάρκα μίαν. Ὡς αὐτόνομο σχῆμα μέσα στήν νεολαία. (Σήμερα ὁ Κυριάκος τά ἔχει κάνει αὐτά ἴσωμα.)
Ὁ Ἄγγελος Μοσχονᾶς ὑπηρέτησε μέ πίστη ὅλες τίς κομματικές ἡγεσίες τῆς Νέας Δημοκρατίας χωρίς ποτέ νά ζητήσει κάποιο ἀντάλλαγμα. Μέ ἐξαίρεση τό γεγονός, ὅτι τό κόμμα ἐπιστράτευσε καί ἀξιοποίησε σέ κάποια συγκεκριμένη περίοδο τήν σύζυγό του Ἀγγέλα στήν θέση τῆς νομάρχου στήν Ζάκυνθο (ἐπιτυχημένη), ὁ ἴδιος ποτέ δέν ἐπιδίωξε μεγάλα ἀξιώματα καί θέσεις. Θά μποροῦσε νά ἔχει ἐκλεγεῖ, ἄνετα, ἄν ἤθελε, βουλευτής στήν πρώτη περιφέρεια τῶν Ἀθηνῶν ὅπου εἶχε τεράστια ἀπήχηση ὅπως φαίνεται ἀπό τίς ψήφους πού ἐλάμβανε στήν τοπική αὐτοδιοίκηση. Θά μποροῦσε ἐπίσης νά ἔχει ἀναλάβει ἄν ἤθελε πολύ σημαντικές κρατικές θέσεις.
Τό ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι ὁ Ἄγγελος Μοσχονᾶς ἐκτός ἀπό πολιτικός ἦταν καί ἕνας πνευματικός ἄνθρωπος. Ἔγραφε καί σκηνοθετοῦσε θεατρικά ἔργα καί τά ἀνέβαζε σέ σκηνές τῶν Ἀθηνῶν. Πῆγα πρίν ἀπό μερικά χρόνια στό Θέατρο Ἀλκμήνη, στήν περιοχή τοῦ Φίξ, σέ παράστασή του. Παρέστη σέ αὐτήν σύσσωμη ὅλη ἡ παράταξη τῆς γνήσιας Νέας Δημοκρατίας. Μέλος τοῦ συνδέσμου 1974 ὁ ὁποῖος συγκροτήθηκε ἀπό ὅλα τά παλαιά στελέχη τῆς Νέας Δημοκρατίας, ὁ Μοσχονᾶς ἀντιμετώπιζε πολύ σημαντικά προβλήματα μέ τήν ὅρασή του τά τελευταῖα χρόνια. Παρά ταῦτα, πάντοτε ἐπιθυμοῦσε καί μέ ἐπισκεπτόταν στά γραφεῖα μας στήν ὁδό Ἐρατοσθένους ἄλλες φορές γιά νά μοιραστοῦμε ἀνησυχίες μας γιά τήν πορεία τῆς παράταξης, ἄλλες φορές γιά νά μοῦ ἐγχειρίσει ἕνα ἄρθρο πού θά δημοσιεύαμε κι ἄλλες φορές γιά νά μοῦ ἐμπιστευτεῖ χειρόγραφα ἀπό ἕνα πολιτικό μυθιστόρημά του, ὅπως τήν τελευταία φορά. (Δυστυχῶς δέν κατάφερα νά τοῦ εὐχηθῶ γιά τήν γιορτή του τόν Νοέμβριο. Ἦταν ἤδη στό νοσοκομεῖο καί τό τηλέφωνο τό σήκωσε ἡ Ἀγγελική.)
Ὁ Ἄγγελος λόγῳ τῆς στενῆς φιλίας του μέ τόν Βαγγέλη Μεϊμαράκη γνώριζε τό 99% τοῦ παρασκηνίου πού ὁδήγησε στήν ἐκλογή τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη τό 2016. Γνώριζε τί ἀκριβῶς συνέβη στίς συναντήσεις Σαμαρᾶ – Μεϊμαράκη, τί ὅροι τέθηκαν γιά τήν στήριξη Μεϊμαράκη καί πῶς ὁ πρώην Πρόεδρος τῆς Νέας Δημοκρατίας ἀπέρριψε τήν προσφορά τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ γιά νά τόν στηρίξει καί γιατί. Γιά ποιούς συγκεκριμένους λόγους. Ὁ Ἄγγελος γνώριζε τί συμβόλιζε σέ αὐτήν τήν κομματική συναλλαγή ἡ προσφορά ἀντιπροεδρίας στόν Ἄδωνι Γεωργιάδη καί πῶς ἐξαργυρώθηκε στήν πορεία. Ὁ Ἄγγελος γνώριζε τί εἶπε ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης ὅταν ἔφτασε ἡ ἐκλογή νά ἐξαρτᾶται ἀπό τήν στήριξη πού θά ἔδινε ὁ Σαμαρᾶς στόν Κυριάκο καί ἀπό τήν παροχή τῆς θέσης ἀντιπροεδρίας στόν Ἄδωνι. Ἀποδίδεται στόν Ἐπίτιμο ἡ φράση «δέν θά χάσουμε τήν προεδρία γιά μία ἀντιπροεδρία.»
Ὁ Ἄγγελος γνώριζε ἐπίσης ποιά στάση κράτησαν συγκεκριμένοι κορυφαῖοι ἐπιχειρηματίες σέ ἐκείνη τήν ἐκλογή. Μοῦ ’χει φέρει λοιπόν νά διαβάσω τό πολιτικό μυθιστόρημα πού ἔγραψε γιά τήν παράταξη ἀλλάζοντας ἁπλῶς τά ὀνόματα τῶν πρωταγωνιστῶν γιατί τά γεγονότα ἦταν νωπά καί τό κόμμα δέν θά ἄντεχε ἕναν νέο γῦρο ἀντιπαραθέσεων. Τό πολιτικό αὐτό μυθιστόρημα ἦταν φωτιά, ἀλλά λόγῳ τῆς ἐπιβάρυνσης τῆς ὑγείας του ἐγκατέλειψε τήν προσπάθεια. Εἶχα διαβάσει μερικά κεφάλαια. Ἡ ἐπιβάρυνση τῆς ὅρασής του τοῦ ἔκοψε τήν διάθεση. Ἄλλως τε ὅταν ἐπρόκειτο νά γράψει ἄρθρο στήν ἐφημερίδα μας γιά τό μέλλον τῆς κεντροδεξιᾶς παράταξης, εἴτε τό ἔγραφε ἰδιοχείρως μετά μεγάλης δυσκολίας καί ἀνέθετε στόν ἄνθρωπο τῆς ζωῆς του, τήν ἀξιαγάπητη Ἀγγελική, νά τό γράψει στόν ὑπολογιστή, εἴτε, τελευταῖα, τῆς τό ὑπαγόρευε.
Ὁ Ἄγγελος Μοσχονᾶς ἦταν σπάνιας παιδείας ἄνθρωπος. Τέτοιους πνευματικούς ἀνθρώπους ἔχουν ἀνάγκη τά κόμματα γιά νά ἀποκτήσουν ξανά τόν σεβασμό πού εἶχαν στήν μεταπολιτευτική Ἑλλάδα. Τό τελευταῖο θεατρικό ἔργο του λίγο πρίν ἀπό τίς ἐκλογές τοῦ 2019 εἶχε τόν τίτλο «Ἀνεβαίνοντας τήν σκάλα» ἐνῷ τό προηγούμενο τοῦ 2016 εἶχε τόν τίτλο «Ὅταν ὅλα εἶχαν ψυχή». Αὐτό, πού λείπει σήμερα ἀπό τόν κυνικό δημόσιο βίο.
Ὁ Ἄγγελος καί ψυχή εἶχε καί τήν σκάλα τοῦ ἤθους ἀνέβηκε. Καί ἄφησε σέ μᾶς τούς νεώτερους μιά πορεία νά συνεχίσουμε καί μιά παρακαταθήκη τήν ὁποία δέν μποροῦμε νά προδώσουμε ποτέ. Νά δίνουμε μέ συνέπεια τήν μάχη γιά τίς ἀρχές μας. Καί νά μήν ἐπιτρέψουμε τήν μετατροπή τῆς κεντροδεξιᾶς παράταξης σέ κάτι ἄλλο ἀπό αὐτό πού ἦταν γιά μία ὁλόκληρη ζωή.
Ἄγγελε, σοῦ τό ὑποσχόμαστε: Θά τό κάνουμε. Πάνω στά ἴχνη σου θά βαδίσουμε.
