Τό «θεσμικό» καί τό «οἰκονομικό»

Η ΔΗΛΩΣΗ παραιτήσεως τοῦ Προέδρου τοῦ ΣτΕ κ. Νίκου Σακελλαρίου ἀξίζει ἑνός σύντομου σχολιασμοῦ.

Ἡ ἐν λόγω δήλωση ἀναφέρει, μεταξύ ἄλλων, ὅτι: «Τή στιγμή ὅμως αὐτή ἡ σκέψις μου στρέφεται στούς ἁπλούς πολῖτες, πού εἶναι τά θύματα τῶν μνημονίων καί τῆς κλιμακούμενης ἐπικυριαρχίας τοῦ οἰκονομικοῦ παράγοντος ἐπί τοῦ θεσμικοῦ (…), πού ἐπηρέασε καίρια τό σύνολο σχεδόν τῆς κρατικῆς δράσεως καί σηματοδότησε τή συνακόλουθη ὑποχώρηση τοῦ Κράτους Δικαίου καί τοῦ Κοινωνικοῦ Κράτους».

Οἱ σκέψεις αὐτές εἶναι χαρακτηριστικές τῆς σύγχυσης πού ὑπάρχει ἐντός τῶν κεφαλῶν πλείστων ὅσων ἀνθρώπων καί δή ἀνώτατων κρατικῶν λειτουργῶν. Κατ’ ἀρχάς «οἱ ἁπλοί πολῖτες» (ὀρθότερον, οἱ πάντες, μέ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις) ὑπῆρξαν θύματα ὄχι τῶν μνημονίων ἀλλά τῆς προηγηθείσας ἐπί δεκαετίες ἄφρονος δημοσιονομικῆς πολιτικῆς, πού ὀφειλόταν στήν προσπάθεια ἀνάπτυξης πελατειακῶν σχέσεων, συχνά ὑπό τόν μανδύα τοῦ λεγόμενου «κοινωνικοῦ κράτους». Ἡ πολιτική αὐτή ὁδήγησε ἀναπόδραστα σέ κρίση χρέους καί, ἀκολούθως, σέ κρίση δανεισμοῦ. Ἐάν δέν ὑπῆρχε ἡ χρηματοδοτική στήριξη τῶν δύο πρώτων μνημονίων, οἱ συνέπειες γιά τούς πολῖτες θά ἦταν ἀσυγκρίτως ὀδυνηρότερες.

Συχνά ἐπιχειρεῖται ἡ ἀντιδιαστολή μεταξύ οἰκονομίας καί θεσμῶν. Ἐπί τοῦ θέματος, λεκτέα τά ἑξῆς: σέ κάθε ἄνθρωπο εἶναι ἔμφυτη ἡ τάση βελτίωσης τῶν συνθηκῶν τῆς ζωῆς του. Μέ οἰκονομικούς ὅρους, αὐτό σημαίνει ὅτι κάθε ἄνθρωπος προσπαθεῖ νά κατανείμει τούς διαθέσιμους πόρους, πού πάντοτε σπανίζουν, γιατί μέ αὐτούς πρέπει νά καλυφθοῦν ἀνάγκες διαρκῶς πολλαπλασιαστές, μεταξύ διαφόρων χρήσεων πού ἀνταγωνίζονται ἡ μία τήν ἄλλη. Ἡ οἰκονομική δραστηριότητα τῶν ἀνθρώπων ἐπιτελεῖται μέσα στίς λεγόμενες «ἀγορές». Τί εἶναι ὅμως μιά ἀγορά; Δέν εἶναι παρά ἕνας ἄλλος ὅρος ἰσοδύναμος πρός τήν ἴδια τήν κοινωνία. Ἡ ἀγορά εἶναι σύνολο ἑκατοντάδων χιλιάδων ἀτόμων πού δραστηριοποιοῦνται ὡς παραγωγοί καί, ταυτόχρονα, ὡς καταναλωτές ἀγαθῶν καί ὑπηρεσιῶν, πού καλύπτουν ὅλη τήν κλίμακα τῶν ἀνθρώπινων ἀναγκῶν. Ἡ ἀγορά εἴμαστε ὅλοι ἐμεῖς, οἱ οἰκογένειές μας, οἱ φίλοι μας, οἱ συμπολῖτες μας, οἱ ἐπιχειρήσεις καί, βεβαίως, μέγας ἀριθμός ἀτόμων ἀγνώστων σέ ἐμᾶς.

Οἱ θεσμοί εἶναι κανόνες πού ρυθμίζουν τήν ἀνθρώπινη συμβίωση καί τίς δραστηριότητες σέ μιά κοινωνία. Ἀποτελοῦν ἀναγκαῖο καί πολύτιμο μέσο γιά τήν ὑλοποίηση τῶν στόχων πού κάθε ἄνθρωπος θέτει γιά τόν ἑαυτό του καί προσπαθεῖ νά πραγματώσει ἀναπτύσσοντας οἰκονομική δραστηριότητα. Ὅσο πιό κατάλληλοι εἶναι οἱ θεσμοί, ὅσο περισσότερο συμβάλλουν στήν σταθερότητα καί προβλεψιμότητα, ἐνισχύουν τήν ἐπιχειρηματικότητα καί τήν καινοτομία, περιορίζουν τήν γραφειοκρατία καί τήν διαφθορά, προστατεύουν τά περιουσιακά δικαιώματα, διασφαλίζουν τήν ταχεῖα καί ἀποτελεσματική ἀπονομή τῆς δικαιοσύνης κ.ο.κ., τόσο μεγαλύτερο εἶναι τό παραγόμενο οἰκονομικό ἀποτέλεσμα καί καθίσταται εὐχερέστερο, μέσω μίας ἤπιας ἀναδιανομῆς, νά ἱκανοποιηθοῦν οἱ βασικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων πού γιά διάφορους λόγους ἀδυνατοῦν νά τό πράξουν οἱ ἴδιοι γιά τόν ἑαυτό τους.

Χρησιμοποιώντας τήν ὁρολογία Σακελλαρίου, τό «οἰκονομικό» ὡς στόχος εἶναι τό λογικῶς πρότερο καί τό (κατάλληλο) «θεσμικό» ὡς μέσο, τό λογικῶς ὕστερο.

*Νομικός – Οἰκονομολόγος
email: [email protected]

Απόψεις

Ἡ κατάρρευσις τῆς σοβαρότητος

Εφημερίς Εστία
Οἱ αὐτομολήσαντες τέως ὑπουργοί τοῦ ΠΑΣΟΚ πού προσεχώρησαν στήν ΝΔ κατηγοροῦν τό «μητρικό» κόμμα τους γιά …διαφθορά! – Τώρα τό θυμήθηκαν; – Ἄν τά πράγματα δέν ἦσαν ἐξόχως σοβαρά, θά μιλούσαμε γιά ἐθνικό ἀνέκδοτο

«Ὑπάρχουν δικαστές στό Βερολῖνο»…

Εφημερίς Εστία
Η ΦΡΑΣΙΣ αὐτή, «ὑπάρχουν δικαστές στό Βερολῖνο», ἀποδίδεται σέ ἕναν μυλωνᾶ τῆς Πρωσσίας τοῦ 19ου αἰῶνος, ὁ ὁποῖος ὑποτίθεται ὅτι εἶχε διαφορά μέ τόν Βασιλέα Φρειδερίκο ΙΙ τόν ἐπιλεγόμενα Μεγάλο.

Οἱ νέοι τῆς Εὐρώπης ἀμφισβητοῦν τήν δημοκρατία

Εφημερίς Εστία
Οταν μόλις τό 50% τῶν νέων τῆς Εὐρώπης πιστεύουν ὅτι ἡ δημοκρατία εἶναι τό καλύτερο σύστημα διακυβερνήσεως, τότε γίνεται ἀντιληπτό πώς οἱ ριζικές ἀλλαγές πού ἔχουν ἐπιφέρει οἱ οἰκονομικές κρίσεις, οἱ ἀνισότητες καί τά σκάνδαλα στήν ΕΕ, ἐπηρεάζουν δραματικά τόν τρόπο σκέψεως τῆς γενιᾶς Ζ.

Μιά πολύτιμη καταγραφή τοῦ ἀθλητικοῦ μας χάρτη

Δημήτρης Καπράνος
Ἦλθε στά χέρια μας προχθές ἕνα καλαίσθητο ἔντυπο, μέ τήν ἔνδειξη «e.Kouros ΙΙ», ἡ ψηφιακή καταγραφή τοῦ ἀθλητισμοῦ.

ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Παύλος Νιρβάνας
Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 5 Ἰουλίου 1925