ΣΗΜΕΡΑ θά πάρω τόν ἄλλο δρόμο. Τόν ἀνηφορικό. Αὐτόν πού πάει κόντρα στό ρεῦμα
Ἔχει καί αὐτή ἡ διαδρομή τίς χάρες της. Μέ ἐντυπωσιάζει εἰλικρινῶς ἡ ταχύτης μέ τήν ὁποία οἱ Ἕλληνες ἀνακαλύπτουμε σέ συνθῆκες κρίσεως πόσω μᾶλλον ἐπικαλούμαστε μέ ἀσίγαστο πάθος τόν καταστατικό μας χάρτη. Τό Σύνταγμά μας. Κατά βάθος μάλιστα μοῦ ἀρέσει. Γιατί κάθε φορά πού ἔρχεται μιά κυβέρνηση νά προτείνει τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματός μας –τελευταία φορά τό 2019– ἡ συζήτηση διεξάγεται συνήθως μέσα σέ συνθῆκες γενικῆς ἀδιαφορίας. Ἀπαξίωσης. Ἀπάθειας. «Τά Συντάγματα δέν ἀλλάζουν τίς ζωές τῶν ἀνθρώπων» εἶναι ἡ κλασσική ἐπωδός, τῆς Ἀριστερᾶς συνήθως. Καί ὅμως! Τόν καιρό τῶν μνημονίων, ὅταν καταλάβαμε ὅτι ἐπίκεινται ἀλλαγές πού θά ἐπηρεάσουν δυσμενῶς τίς ζωές μας καί θά ὁδηγήσουν τήν Ἑλλάδα σέ ἐξάρτηση καί σέ ἐκχώρηση κυριαρχίας, οἱ πάντες, δεξιοί, κεντρῶοι, ἀριστεροί, μεταρρυθμιστές καί λαϊκιστές, κυκλοφοροῦσαν στίς συνελεύσεις τῶν Ἀγανακτισμένων μέ τό ξεχασμένο βιβλιαράκι στό χέρι καί ἀγόρευαν: «Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 28 παράγραφος 1…». «Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 5 παράγραφος 3…» –ἐνδεικτικά τά παραδείγματα. Οἱ συντάξεις περικόπτονταν, τά ἐπιδόματα συρρικνώνονταν, ἡ δημόσια περιουσία ὑποθηκεύετο, καί οἱ Ἕλληνες εἴχαμε ὡς σημαία τό Σύνταγμα ὡς μέσον ἄμυνας. Τί πιό ὡραῖο! Ἔστω καί ἄν στό τέλος ἦρθε τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας νά γνωμοδοτήσει μέ βάση τό δίκαιον τῆς ἀνάγκης, ὅτι τά μνημόνια ὑπερισχύουν τοῦ κατασταστικού μας χάρτη διότι ὅπως ἔλεγε προσφυῶς κάποιος «δέν ὑπάρχει συνταγματικότης στήν πτώχευση».
Ὁ συνταγματικός πατριωτισμός βρέθηκε τότε στό ἀπόγειό του. Τήν αὐτή τάση παρατηρῶ μέ ἱκανοποίηση κατ’ ἀρχάς καί τώρα ἀπό ὅλους ὅσοι δέν ἐπιθυμοῦν νά ἐμβολιαστοῦν. Ἀπό ὅλους ὅσοι ἀντιδροῦν στά κυβερνητικά μέτρα περί διαχωρισμῶν ἐμβολιασμένων – ἀνεμβολίαστων στούς ἀνοικτούς χώρους. Ἡ φράση πού ἀκούω πάρα πολύ συχνά ἀπό συμπολῖτες μας εἶναι ὅτι «καταπατῶνται τά συνταγματικά μου δικαιώματα». Μέ ἔμφαση στό «μοῦ». Ἤ πώς ὁ διαχωρισμός «ἀντίκειται» στά δεῖνα καί τά τάδε ἄρθρα πού ἀφοροῦν τόν σεβασμό τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀτόμου καί τήν ἰσότητα ἀπέναντι στόν νόμο. Μέ ἔμφαση στίς λέξεις «σεβασμός» καί «ἰσότητα». Χαίρομαι καί ἀγγαλλιῶμαι λοιπόν πού οἱ Ἕλληνες ἀνοίγουν καί πάλι τό Σύνταγμα προκειμένου νά διαβάσουν τά δικαιώματά τους. Ταυτοχρόνως ὅμως ἐνοχλοῦμαι καί ἐκνευρίζομαι. Ἐλαφρῶς. Διότι ποτέ δέν διαβάζουμε αὐτό τό ἱερό βιβλιαράκι ὅταν πρόκειται γιά τίς ὑποχρεώσεις μας ἔναντι τῆς Πολιτείας. Οἱ ὁποῖες δέν εἶναι μία καί δύο, εἶναι πολλές. Καί δέν πρόκειται νά τίς ἀπαριθμήσω βεβαίως ἀπό αὐτήν ἐδῶ τήν θέση. Εἶναι εὔκολο νά τίς ἐντοπίσει κανείς διατρέχοντας τό corpus τοῦ Συντάγματος. Ἐνοχλοῦμαι ἐπίσης διότι οἱ Ἕλληνες εἶναι ἐλάχιστα ἐνημερωμένοι γιά τίς τομές πού ἔγιναν κατά τήν πρόσφατη ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος ἐπί ΝΔ καί ἀφοροῦν τό ἐλάχιστο ἐγγυημένο εἰσόδημα, τό δικαίωμα στήν ὑγεία, τήν ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων, τό δικαίωμα στήν ἐργασία, τήν κοινωνική ἀσφάλιση, τήν καταχρηστική ἄσκηση δικαιώματος, τά δημοψηφίσματα κ.ἄ.
Ἀλλαγές γιά τίς ὁποῖες μπορεῖ νά βρεῖ κανείς ἀναλυτικές πληροφορίες στό βιβλίο τοῦ Γενικοῦ Εἰσηγητῆ τῆς Πλειοψηφίας Εὐριπίδη Στυλιανίδη Ἡ Συνταγματική Ἀναθεώρηση τοῦ 2019. Χαμένη εὐκαιρία ἤ νέο Ξεκίνημα; (ἐκδόσεις «Νομική Βιβλιοθήκη»). Τό Σύνταγμά μας, λοιπόν, ναί! Νά τό ἀγαπᾶμε. Νά τό προσέχουμε. Καί νά τό ἐπικαλούμαστε. Ὄχι ὅμως μόνον ὅταν μᾶς συμφέρει ἀλλά καί ὅταν μᾶς καθοδηγεῖ. Στήν θέση τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη, τοῦ Προέδρου τοῦ Κοινοβουλίου Κώστα Τασούλα, τῆς Ὑπουργοῦ Παιδείας Νίκης Κεραμέως, τῶν ἀρχηγῶν τῶν κομμάτων θά ἔπαιρνα τήν ἑξῆς πρωτοβουλία: Θά καθιέρωνα ἕνα πεντάλεπτο σέ ὅλες τίς τηλεοράσεις, ὑπό μορφή δωρεάν προβολῆς κοινωνικοῦ μηνύματος, μέ τόν τίτλο: «Τό Σύνταγμα δέν εἶναι μόνο πλατεῖα! Μάθε τίς ὑποχρεώσεις σου, μάθε τά δικαιώματά σου!». Καί θά ἀνέθετα σέ νέους συνταγματολόγους ὅλων τῶν τάσεων τήν ἐκλαΐκευσή του. Στήν θέση τοῦ Κώστα Τασούλα θά τύπωνα ἐπίσης τό νέο ἀναθεωρημένο Σύνταγμα σέ 100.000 ἀντίτυπα –δύναται τό τυπογραφεῖο τῆς Λένορμαν– καί θά τό ἔστελνα στά σχολεῖα μας. Θά διοργάνωνα καί ἐκδηλώσεις ἐντός αὐτῶν. Θά ἀνακάλυπτα ἐπίσης πολῖτες ἐπώνυμους καί ἀνώνυμους, οἱ ὁποῖοι δικαιώθηκαν στά δικαστήρια ἐπικαλούμενοι διατάξεις τοῦ Συντάγματος. Καί θά τούς ζητοῦσα νά διηγηθοῦν τήν ἱστορία τους στό πανελλήνιον. Γιά νά γίνουν οἱ δεσμοί μας μέ τό Σύνταγμα ἰσχυροί. Ὄχι περιστασιακοί, ὄχι εὐκαιριακοί. Δέν εἶναι καί τόσο δύσκολο, νομίζω, νά κάνουμε κάτι γιά νά ἀγαπήσουμε τούς θεσμούς. Κοινή λογική χρειάζεται. Ἀλλά ὅπως ἔλεγε καί ὁ Κωνσναντίνος Καραμανλῆς, ἄν ἡ λογική ἦταν τόσο κοινή, δέν θά ἦτο καί τόσο δυσεύρετος!
