ΠΕΡΑΣΑΝ δύο χρόνια καί τρεῖς μῆνες ἀπό τόν Ἰούλιο τοῦ 2018…
… ἀπό τότε πού ἡ Ἀθήνα ἀποφάσισε νά ἀπελάσει δύο Ρώσσους διπλωμάτες ἐξ αἰτίας τῆς «ζωηρῆς» δράσης τους στήν Βόρειο Ἑλλάδα. Ἦταν Ἰούλιος τοῦ 2018. Πρέπει νά πέρασαν παραπάνω ἀπό τρία χρόνια ἐπίσης ἀπό τήν τελευταία ἐπίσκεψη τοῦ Ρώσσου Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Σεργκέι Λαβρώφ στήν ἑλληνική πρωτεύουσα. Ὁ δέ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἐπικοινώνησε μέ τόν Πρόεδρο Πούτιν στήν καρδιά τῆς ἑλληνοτουρκικῆς κρίσης τό περασμένο καλοκαίρι, καθυστερημένα, ἕνα ὁλόκληρο χρόνο μετά τήν ἄνοδό του στήν ἐξουσία. Ὁ ἐπί κεφαλῆς τῆς ρωσσικῆς διπλωματίας φθάνει στήν Ἀθήνα στίς ἀρχές τῆς ἄλλης ἑβδομάδας λοιπόν, τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τοῦ ἀπελευθερωτοῦ τῆς Θεσσαλονίκης μας (κατά πᾶσα πιθανότητα), καί τό ἐρώτημα πού σχηματίζεται στά χείλη ὅλων εἶναι τό ἑξῆς: Γιατί τώρα; Πρός τί ἡ ἐπίσκεψη; Γιατί τό ρωσσικό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν ὑπενθυμίζει (μέ tweet) μέ ἀφορμή τήν ἐπέτειο γιά τήν μάχη τοῦ Ναυαρίνου τήν καταλυτική συμμετοχή του στήν καταστροφή τοῦ τουρκο-αιγυπτιακοῦ στόλου καί συνακόλουθα τήν συμμετοχή του μαζί μέ τήν Ἀγγλία στήν ἀνακήρυξη τῆς ἐθνικῆς μας ἀνεξαρτησίας;
Γιατί ἡ ρωσσική πρεσβεία στίς ἀντιπαραθέσεις της μέ τήν Ἀμερικανική ἐπικαλεῖται ἐσχάτως τά φιλορωσσικά αἰσθήματα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ; Ἄς εἴμεθα ρεαλιστές. Ἡ Ρωσσία εἶναι μία βαθιά συντηρητική δύναμη. Κάθε της κίνηση στήν σκακιέρα τῆς περιοχῆς εἶναι ζυγισμένη καί ὑπολογισμένη, δέν γίνεται ποτέ τυχαῖα. Στήν φάση πού διανύουν τά ἐθνικά μας θέματα ἔχει παρέμβει δύο φορές μέ ἀνακοινώσεις τῆς πρεσβείας ὑπέρ τῶν ἑλληνικῶν καί ἐναντίον τῶν τουρκικῶν θέσεων: Μόλις πρόσφατα ὁ πρέσβης Ἀντρέι Μάσλωβ ὑποστήριξε τό δικαίωμά μας νά ἐπεκτείνουμε τά χωρικά ὕδατα στά 12 μίλια ἐνῶ μῆνες νωρίτερα τάχθηκε ὑπέρ τῆς ἄποψης, ὅτι τά νησιά μας ἔχουν ὑφαλοκρηπῖδα καί ΑΟΖ. Καί τό πράττει αὐτό ὅταν οἱ σχέσεις τῆς Ρωσσίας μέ τήν Τουρκία καί εἰδικώτερα οἱ σχέσεις Πούτιν-Ἐρντογάν βρίσκονται, παρά τίς διακυμάνσεις, στό ὑψηλό δυνατό ἐπίπεδο. Ἄν καί κάποτε Ρωσσία-Τουρκία ἦταν ἀνταγωνιστικές δυνάμεις καί ἐνεπλάκησαν ἐπανειλημμένως σέ μεταξύ τους συρράξεις (19ος αἰώνας), μετά τό 2004 οἱ σχέσεις ἀναπτύχθηκαν ραγδαῖα χωρίς νά ἐμποδίζονται ἀπό τήν τότε προσέγγιση Ρωσσίας – Ἑλλάδος γιά τούς ἀγωγούς.
Τά πλέον κεντρικά κτίρια τῆς νέας Μόσχας ἀνοικοδομήθηκαν ἀπό τουρκικές κατασκευαστικές ἑταιρεῖες, τό ἐμπόριο καί ὁ τουρισμός στήν Μαύρη Θάλασσα ἀναπτύχθηκαν ραγδαίως, οἱ δυνάμεις τοῦ ΝΑΤΟ ἦταν ἀνεπιθύμητες στήν Μαύρη Θάλασσα γιά ἕνα διάστημα μέ κοινή ἀπόφαση Μόσχας-Ἄγκυρας.
Ὁ ἴδιος ὁ Ἐρντογάν –δέν εἶναι εὐρύτερα γνωστό αὐτό– στήριξε προσωπικά τόν Πούτιν σέ μιά δύσκολη στροφή του: ἔκλεισε τά σύνορα τῆς Τουρκίας στούς ἔνοπλους ἀντάρτες Τσετσένους αὐτονομιστές πού ἔβρισκαν ἐκεῖ καταφύγιο. Καί ὁ Ρῶσσος ἡγέτης τοῦ τό ἀνταπέδωσε μέ τό παραπάνω ἐνημερώνοντάς τον ἐγκαίρως γιά τό «δυτικό» πραξικόπημα.
Τί συμβαίνει λοιπόν; Ἡ ἀπάντηση εἶναι, νομίζω, ἁπλή: Ἡ Γιάλτα. Ἡ ἀπόφαση τῶν ΗΠΑ νά καταστήσουν τήν Ἑλλάδα ἀεροπλανοφόρο τους καί στήν οὐσία νά ἀποτελέσουν τά ἑλληνικά λιμάνια τῆς Βορείου Ἑλλάδος τά μετόπισθεν τῆς Οὐάσιγκτων στόν νέο Ψυχρό Πόλεμο ἀναγκάζει τούς Ρώσσους νά ξεπαγώσουν τίς παγωμένες μας σχέσεις. Ἡ μετατροπή τῆς Ἀλεξανδρούπολης καί τῆς Καβάλας σέ νατοϊκούς σταθμούς ἐκτός ἀπό κόμβους μεταφορᾶς φυσικοῦ ἀερίου εἶναι κρίσιμη ἀπόφαση. Ἡ πρώτη γραμμή τῶν ἀμερικανικῶν δυνάμεων βρίσκεται στήν Οὐκρανία καί τήν Ρουμανία καί τά μετόπισθεν αὐτῶν στήν Βόρειο Ἑλλάδα. Πλέον αὐτῆς τῆς διαπίστωσης γιά τήν γεωπολιτική σημασία τῆς Ἑλλάδος μετά τήν ἀγκίστρωση τῆς Ἀμερικῆς στόν Ἑλληνικό Βορρᾶ, ἡ Ρωσσία –πάλι ἡ Γιάλτα, ἰδού γιατί μᾶς θυμίζει ἡ Μόσχα τήν συμμετοχή της στό Ναυαρῖνο– ἀναπτύσσεται ραγδαίως καί ἐπεκτείνει τήν ἐπιρροή της στήν θάλασσα τῆς Μεσογείου. Καί δέ νομίζω ὅτι ἐνθουσιάζεται ἰδιαιτέρως μέ τήν προοπτική νά μετατραπεῖ αὐτή ἡ θάλασσα σέ θάλασσα τοῦ Ἐρντογάν. Ἄν καί οἱ Ἀμερικανοί ἀνέτρεψαν τόν Καραμανλῆ γιατί φοβήθηκαν ὅτι ὁ Πούτιν θά πατήσει τό πόδι του στήν Μεσόγειο καί στήν Μέση Ἀνατολή μέσω τοῦ South Stream, ὁ ροῦς τῆς ἱστορίας δέν ἄλλαξε. Καθυστέρησε μόνον ὀλίγο. Ἡ Μόσχα ἀπέκτησε στρατηγικά ναυτικά ἐρείσματα στήν Συρία, τήν Λιβύη, τήν Αἴγυπτο, τόν Λίβανο, τήν Ἀλγερία. Τίποτε δέν μπορεῖ νά γίνει πλέον στήν περιοχή ἄν δέν ἐρωτηθεῖ καί αὐτή, κυρίως αὐτή. Ἄρα στήν πραγματικότητα ἄν δέν μᾶς διαφεύγει κάτι, ἡ Ἑλλάδα ἐνδιαφέρει τήν Ρωσσία αὐτόν τόν καιρό α) ὡς παράγων πού ἐπιδρᾶ στήν σχέση της μέ τήν Ἀμερική ἡ ὁποία προσπαθεῖ μέ βάσεις σέ Οὐκρανία, Ρουμανία, Σκόπια καί Ἀλεξανδρούπολη νά τήν περιορίσει στήν αὐλή της καί β) ὡς παράγων ἀποτροπῆς τῆς διεύρυνσης τῆς τουρκικῆς ἐπιρροῆς στήν θάλασσα τῆς Μεσογείου. Τῶν περιοχῶν τοῦ Καστελλορίζου, τῆς Κρήτης καί τῆς Κύπρου εἰδικώτερα.
Ἐξ οὗ καί ἡ θετική της στάση στά 12 μίλια πού ἄν ἐφαρμόζονταν ὑπέρ ἡμῶν μέ τήν συναίνεση καί τῶν ΗΠΑ (ὄνειρο θερινῆς νυκτός) θά περιόριζαν δραματικῶς τήν Τουρκία στίς ἀκτές της. Στήν πραγματικότητα λοιπόν ὁ Σεργκέι Λαβρώφ ἔρχεται νά μᾶς …θερμομετρήσει. Νά διαπιστώσει ἀπό πρῶτο χέρι σέ ἐπίπεδο Μητσοτάκη καί Δένδια ἕως ποῦ εἴμαστε διατεθειμένοι νά τό τραβήξουμε μέ τήν Τουρκία. Ἡ κλασική ἀνάγνωση πού κάνουμε στήν Ἀθήνα γιά κινήσεις σάν καί αὐτές εἶναι ὅτι ἡ Μόσχα χαίρεται, ἐνθαρρύνει καί προβοκάρει τίς διαμάχες μεταξύ χωρῶν μελῶν τοῦ ΝΑΤΟ γιατί τήν συμφέρουν. Ἀκριβές. Καί μεταξύ χωρῶν μελῶν τοῦ ΝΑΤΟ καί μεταξύ χωρῶν μελῶν τοῦ εὐρώ ὅπως εἴδαμε στό πρόσφατο παρελθόν. Στήν προκειμένη περίπτωση ὅμως ἡ σκέψη ἔχει καί συνέχεια: Δέν θά ἀπεῖχε πολύ ἀπό τήν πραγματικότητα ἡ σκέψη ὅτι σέ μιά πιθανή διαμάχη, στά ὅρια τῆς σύρραξης μεταξύ Ἑλλάδος-Τουρκίας, ἡ Μόσχα θά ἤθελε νά ἐπικρατήσουμε ἐμεῖς. Ὄχι γιατί κατά ἀνάγκη μᾶς ἀγαπᾶ. Ἔχει χίλιους λόγους νά μήν μᾶς «ἀγαπᾶ» μετά τό ναυάγιο τῆς ἰδιωτικοποίησης τῆς ΔΕΠΑ τό 2014. Ἀλλά διότι δέν «ἀγαπᾶ» τήν ἐπέκταση τῆς ναυτικῆς παρουσίας τῆς Τουρκίας στήν Μεσόγειο Θάλασσα. Ἡ Ἑλλάς εἶναι λοιπόν σφήνα στίς ἁμερικανορωσσικές σχέσεις μέσω Ἀλεξανδρούπολης καί σφήνα στίς ρωσσοτουρκικές μέσω Καστελλορίζου, Κρήτης καί Κύπρου. Καί μήν ξεχνᾶμε ποτέ ὅτι οἱ Ρῶσσοι πάντα ἀναζητοῦσαν ἕνα ἀγκυροβόλιο γιά τίς δυνάμεις τους εἴτε στήν Σῦρο (κατελήφθη ἀπό τίς ΗΠΑ), εἴτε στήν Λέρο, εἴτε στά Κύθηρα. Τυχαῖα λέτε ὅτι «ἔδεσε» στό λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ τό ἀνθυποβρυχιακό πλοῖο Vice Αdmiral Koylakov; Ἴσως ὅπως ἔγραψαν καί ὁρισμένοι καλοί φίλοι στίς ἐφημερίδες τους νά πλησιάζει ἡ ὥρα γιά μία νέα κανονικότητα στήν σχέση μας μέ τούς Ρώσσους. Χωρίς βεβαίως νά ξεχνᾶμε ποτέ ποῦ ἀνήκομεν: Εἰς τήν Δύσιν καί εἰς τήν Γιάλτα. Λίγη φαντασία στίς κινήσεις μας ἀρκεῖ γιά νά κερδίσουμε πολλά σέ αὐτήν τήν φάση. Τήν ἔχουμε, ὑποθέτω.
