ΔΙΚΤΑΤΩΡ (dictator) κατά ἀκριβολογία στά λατινικά εἶναι αὐτός πού διατάζει.
Δικτάτωρ στήν Ἀρχαία Ρώμη ἦταν αἱρετός ὁ ὁποῖος συγκέντρωνε μεταβατικά τήν ἐξουσία στό πρόσωπό του γιά μικρό χρονικό διάστημα, σέ ἔκτακτες περιστάσεις κρίσεων, μέχρι τῆς ἐξομαλύνσεως τῆς κατάστασης κατόπιν ὑποδείξεως τῆς Συγκλήτου.
Στήν πατρίδα μας ἡ μορφή αὐτή πολιτειακῆς ὀργάνωσης ἔλαβε διάφορες μορφές κατά τήν διάρκεια τοῦ 20οῦ αἰῶνα μέ πρωταγωνιστές σχεδόν πάντοτε ἀξιωματικούς τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων.
Τό Κίνημα πού ἔγινε στό Γουδί ἀπό τόν Στρατιωτικό Σύνδεσμο «Νικόλαος Ζορμπᾶς» ἔφερε τόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο στήν ἐξουσία. Ἀπεδείχθη ὅτι δέν εἶχε σκοπό τήν κατάλυση τῆς Δημοκρατίας.
Τό καθεστώς τοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ γιά τό ὁποῖο ὑπάρχει καί θετική καί ἀρνητική ἀνάγνωση ἀπό τήν ἱστορία, δέν ὑφήρπαξε τήν ἐξουσία. Ἀνεδείχθη μέσα ἀπό τό Κοινοβούλιο καί ἔπειτα ἐξελίχθηκε σέ δικτατορία.
Τό καθεστώς τῶν Συνταγματαρχῶν τοῦ 1974 κατέλυσε τήν Δημοκρατία μέ τά τάνκς καί ἐγκαταστάθηκε στήν ἐξουσία.
Παρά τίς διαφοροποιήσεις στίς ἐκδοχές του, ὅπως τίς ζήσαμε στήν πατρίδα μας, δέν καταλείπεται καμμία ἀμφιβολία: Ἡ παγκόσμια ἐμπειρία δείχνει πώς εἴτε πρόκειται γιά δικτατορίες δεξιές εἴτε πρόκειται γιά δικτατορίες ἀριστερές (καθεστῶτα ὑπαρκτοῦ σοσιαλισμοῦ –Χότζα, Τσαουσέσκου κ.λπ.) ἡ κατάληξή τους εἶναι πάντοτε ἡ ἴδια. Οἱ δικτατορίες ὁδηγοῦν μαθηματικῶς ἀργά ἤ γρήγορα σέ αἱματοχυσίες καί ἐθνικές τραγωδίες.
Παρακολουθῶ μέ ἐνδιαφέρον ἐδῶ καί χρόνια τήν ἀναθεωρητική συζήτηση πού ἔχει ἀρχίσει στήν πατρίδα μας γιά τήν δικτατορία τοῦ 1967 καί τίς συνέπειές της στήν πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἕως καί τό ΚΚΕ στά ντοκουμέντα του –τά παρουσίασε ἡ «Ἑστία» πέρυσι– ὁμολογεῖ ὅτι κάποια ἀπό τίς ἡγεσίες της ἦταν ἀπείθαρχη πρός τό ΝΑΤΟ ὅταν ἐκεῖνο ζητοῦσε στρατιωτικές διευκολύνσεις καί γι’ αὐτό ἀνετράπη ἐσωτερικῶς.
Στήν ἀνατροπή Παπαδόπουλου ἀπό τόν Ἰωαννίδη ἀνεφέρετο. Ἕως καί τό ΚΚΕ πού ἐδιώχθη ἀπό αὐτήν κάνει ἐκτενεῖς ἀναφορές στούς ρυθμούς οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως τῆς Ἑλλάδας στά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1960 καί στά φιλεργατικά προγράμματα ἐνίσχυσης τῶν λαϊκῶν στρωμάτων. Ἕως καί τό ΚΚΕ ἀφήνει ὑπαινιγμούς γιά τήν λαϊκή ἀνοχή, τήν παθητικότητα καί τήν ἔλλειψη διάθεσης ἀντίστασης ἐκ μέρους τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ τά πρῶτα χρόνια ἐπιβολῆς τοῦ καθεστῶτος.
Ὡστόσο, ὅλη αὐτή ἡ συζήτηση γιά τά ἐπιμέρους παραγνωρίζει τήν βασική αἰτία γιά τήν ὁποία οἱ ξένες δυνάμεις ἐνθάρρυναν τήν κατάλυση τῆς Δημοκρατίας στήν χώρα πού τήν γέννησε. Καί βεβαίως κλείνει τά μάτια στήν κατάληξη τῆς πρωτοβουλίας αὐτῆς.
Ἡ αἰτία εἶναι γνωστή: τό Κυπριακό. Ὁ ξένος παράγων ἤθελε νά λύσει τό Κυπριακό κατά τόν τρόπο πού ἐπιθυμοῦσε ὁ ἴδιος. Οἱ «λύσεις» πού τοῦ προσέφεραν οἱ δημοκρατικές κυβερνήσεις τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ καί τοῦ Γεωργίου Παπανδρέου δέν τοῦ ἤρκεσαν. Καί ἄς κατηγορήθηκε ὁ Καραμανλῆς γιά τήν Ζυρίχη.
Ἡ κατάληξη τοῦ ἐγχειρήματος αὐτοῦ εἶναι ἐπίσης γνωστή. Ὁ Παπαδόπουλος ἀνετράπη μέσω τοῦ Πολυτεχνείου. Ὁ ἀφελής ὅπως ἀπεδείχθη ἀόρατος δικτάτωρ Ἰωαννίδης, ὁ ὁποῖος σχεδίασε τό πραξικόπημα εἰς βάρος τοῦ Μακαρίου σέ σύσκεψη στήν ἐξοχική οἰκία κεντρώου ἐκδότη τῆς διαπλοκῆς στόν Πόρο, ἀπεδείχθη ὁ μοιραῖος ἄνθρωπος.
– Ἡ δικτατορία τῶν Συνταγματαρχῶν ἔδωσε δυστυχῶς στούς Τούρκους τήν νόμιμη κατ’ αὐτούς βάση γιά τήν ἐπέμβαση στό βόρειο τμῆμα τοῦ νησιοῦ.
– Ἡ δικτατορία ἔδωσε τό ἔρεισμα στόν Ἀττίλα νά ἀφαιρέσει ἐθνικό ἔδαφος.
– Ἡ δικτατορία εὐθύνεται γιά τό αἱματοκύλισμα τῶν ἀξιωματικῶν μας στήν Κύπρο, τά κόκκαλα τῶν ὁποίων ἀκόμη ἀνακαλύπτουμε 45 χρόνια μετά, στό ποτισμένο μέ τό αἷμα τους ἔδαφος τῆς Μεγαλονήσου.
Ὅσα βιβλία καί ἄν γραφτοῦν, ὅσες ἀπόπειρες ἀναθεωρήσεως τῆς ἱστορίας καί ἄν γίνουν, αὐτό τό ἔγκλημα –νά χάσουμε ἔδαφος ὅταν στό τιμόνι τῆς χώρας βρίσκονταν ἄνθρωποι πού ἐκτός ἀπό δικτάτορες ἦταν ἀξιωματικοί τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων– δέν παραγράφεται.
Τό μένος πού κρατεῖ, μέχρι σήμερα, ὀπαδῶν τῆς δικτατορίας κατά τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ στόν ὁποῖο ἐπιχειροῦν νά χρεώσουν μέρος τῆς τραγωδίας δέν ὀφείλεται στόν Ἀττίλα 2. Ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι ὁ Ἐθνάρχης εἶναι ὁ μόνος ἡγέτης Δυτικῆς Δημοκρατίας ὁ ὁποῖος ὄχι μόνο δέν ἀμνήστευσε τούς πρωταιτίους τοῦ πραξικοπήματος (δέν συνέβη τό ἴδιο στήν Ἱσπανία ἤ στήν Ἀργεντινή), ἀλλά αὐτό πού εἶπε γιά τά ἰσόβια ἀπέδειξε ὅτι τό ἐννοοῦσε ἀπολύτως. Καί ἄς πλήρωσε πολιτικό κόστος μέ τήν δημιουργία τῆς Ἐθνικῆς Παρατάξεως στά δεξιά τῆς ΝΔ ἡ ὁποία ἔλαβε 7% στίς ἐκλογές τοῦ 1977 καί σώζεται μέχρι τίς μέρες μας μέ τό μόρφωμα τῆς «Χρυσῆς Αὐγῆς».
Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα συζήτηση γιά τό πῶς φθάσαμε στήν δικτατορία μποροῦμε νά κάνουμε «ἄφθονη». Ὁ Καραμανλῆς ἀναφερόμενος στά γεγονότα τοῦ 1965 καί στήν σύγκρουση Βασιλέως – κυβερνήσεως συνήθιζε νά λέει ὅτι «ἡ Δημοκρατία στήν Ἑλλάδα δολοφονήθηκε σέ συνθῆκες ἐλευθερίας». Ὅπως μεγάλη συζήτηση μποροῦμε νά κάνουμε γιά τά ἐπιχειρήματα ἐκείνων πού ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ συγκέντρωση ἰσχύος σέ ἕνα πρόσωπο ἐπιτρέπει στίς μέρες μας τήν ταχύτητα στήν λήψη ἀποφάσεων. Πράγματι.
Νά μήν ξεχνᾶμε ὅμως μόνο ἕνα πρᾶγμα: ἡ Δημοκρατία ἔχει πολλά ἐλαττώματα. Ἀλλά εἶναι ἕνα πολίτευμα πού σχεδιάστηκε γιά τήν πειθώ. Ὄχι γιά τήν ἐπιβολή!
