ΠΡΟ ἑβδομάδος, τέτοια μέρα, τέτοια ὥρα, τύχη ἀγαθή μέ ἔφερε προσκεκλημένο στήν ταπεινή πατρική οἰκία τοῦ ἐφοπλιστῆ καπετάν Παναγιώτη Τσάκου, στά πανέμορφα Καρδάμυλα τῆς Χίου.
Στήν ἀπέριττη αὐλή της πού «ἀκουμπᾶ» τήν θάλασσα! Συντροφιά μέ τούς ἐξαίρετους συναδέλφους Μαργαρίτα Πουρνάρα, Δημήτρη Καπρᾶνο, Στέφανο Παπανδρέου, Σάββα Ἀθανασίου καί βεβαίως παρέα μέ τούς ἐκλεκτούς καλεσμένους του: τόν Πρόεδρο τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν Ἀντώνη Κουνάδη, τούς Χιῶτες ἐφοπλιστές Σίμο Παληό καί Γιῶργο Προκοπίου, τόν πρέσβυ τῆς Οὐρουγουάης στήν Ἀθήνα, τόν δυναμικό Μητροπολίτη Χίου Μᾶρκο κ.ἄ. Ὁ καπετάνιος μᾶς κάλεσε νά δώσουμε τό «παρών» ἀνήμερα τοῦ Σταυροῦ στήν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ –ὡραιότερο βασιλικό σέ σχῆμα σταυροῦ δέν ἔχουν δεῖ ποτέ ξανά τά μάτια μου– νά παραστοῦμε στόν ἁγιασμό τοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ Κέντρου πού ἵδρυσε πέρυσι στήν μνήμη τῆς πρόωρα χαμένης κόρης του Μαρίας καί, βεβαίως, νά τιμήσουμε τά ἐγκαίνια τῆς λειτουργίας τοῦ πρώτου Ἰδιωτικοῦ Ναυτικοῦ Λυκείου πού φέρει τήν σφραγῖδα του.
Τό βλέμμα μου ὅσο μᾶς μιλοῦσε ὁ καπετάνιος γιά τήν καταγωγή τῶν Χιωτῶν, γιά τίς ρίζες του, εἶχε χαθεῖ στό ἀπέραντο τῆς θάλασσας. Μέ αὐτό μεγάλωσα ἄλλωστε στήν Αἴγινα. Τό πατρικό τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ ἀνθρώπου τῆς ναυτιλίας μας, πού ποτέ δέν ξεχνᾶ τήν ἀφετηρία του, τήν ρίζα του, ἔχει θέα ἀπέναντι τό Τσεσμέ. Τήν Τουρκία. Τήν Ἀνατολή. Ὅσο παρατηροῦσα ἀπό μακρυά τόν ἀμφιτρύωνα καπετάνιο νά μιλᾶ, σκεπτόμουν τό «παράδοξο»: αὐτός ὁ ἄνθρωπος πέρασε τά παιδικά του χρόνια ἐδῶ θωρώντας τήν Ἀνατολή, ἀλλά μέ τήν δράση του κατέκτησε αὐτήν πού εἶχε στήν πλάτη του: Τήν ἄπιαστη Δύση! Δέν ἦταν ἀπό τζάκι. Κανείς Χιώτης ἐφοπλιστής δέν εἶναι ἀπό τζάκι. Ναύτης ξεκίνησε τήν καριέρα του. Καί μετά ἀξιωματικός. Καί μετά καπετάνιος. Καί μετά αὐτό πού ἔγινε. Μά ὅσα χρόνια τυχαίνει νά τόν γνωρίζω, αὐτό πού τόν διακρίνει εἶναι ἡ ἁπλότητά του. Πόσο γήινος εἶναι. Καμμία σχέση μέ τήν νέα γενιά τόν ἄξεστων νεόπλουτων Ἑλλήνων ἐπιχειρηματιῶν. Μοῦ εἶχε κάνει ἐντύπωση ὅταν τόν γνώρισα σέ μιά πτήση Ἀθήνα – Πεκῖνο τό 2005 (ὁ Καραμανλῆς εἶχε πάρει τήν ἐλίτ τῆς ναυτιλίας μαζί του ὡς ὅπλο γιά νά φέρει τούς Κινέζους στόν Πειραιᾶ)· πόσο προσιτός ἦταν. Πόσο σεμνός. Αὐτός ὁ τόσο ἰσχυρός. Στό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς «χάζευε» τά παιχνίδια πού εἶχε ἀγοράσει γιά τά ἐγγόνια του.
Ὅλα αὐτά τά χρόνια ὅμως –ἔχοντας ἄλλες παραστάσεις ἀπό ἐκπροσώπους τῆς ἐλίτ τῆς χώρας μας– ἀποροῦσα πῶς ὁ Τσάκος μά καί ἄλλοι τῆς ναυτιλίας μας εἶναι τόσο σεμνοί καί ταπεινοί. Χρειάστηκαν δύο μέρες στή Χίο γιά νά καταλάβω τό γιατί. Δύναμή του εἶναι ἡ θρησκεία, ἡ πίστη στήν πατρίδα, οἱ προσήλωση στίς ρίζες. Τό βράδυ τῆς Πέμπτης ἀποκάλυψε στόν προαύλιο χῶρο τοῦ Ἱδρύματος Μαρία Τσάκος μιά μεγάλη μινιατούρα τοῦ θωρηκτοῦ Ἀβέρωφ τό ὁποῖο εἶχε σκεπάσει μέ μιά τεράστια Ἑλληνική Σημαία. «Ἄν δέν ὑπῆρχε ὁ Ἀβέρωφ, σήμερα θά μᾶς ἔλεγαν…Μουσταφᾶ» σχολίασε μέ χιοῦμορ.
Γιά νά μποῦμε στό νόημα, ὁ καπετάν Παναγιώτης κάλεσε τόν ἡρωικό ναύαρχο Καταγᾶ πού μετεῖχε στήν ἀνταρσία τοῦ «Βέλους» νά μᾶς πεῖ τήν ἱστορία τοῦ Ἀβέρωφ. Τήν ἱστορία τοῦ θερμαστῆ πού ἔβαζε τίς βόμβες στά κανόνια μέ τήν φράση «ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε!». Τόσο παρών ὁ Θεός τήν ὥρα τῆς μάχης. Γιά νά μᾶς μιλήσει γιά τό πλήρωμα πού εἶχε πίστη στόν καπετάνιο. Γιά τήν Ἑλλάδα πού τότε ἦταν ἑνωμένη κάτω ἀπό ἀνώτατους ἄρχοντες, συμπολιτεύσεις καί ἀντιπολιτεύσεις, χωρίς ἐντάσεις καί χωρίς διχασμούς. Καί ὅταν ὁλοκληρώθηκε τό μάθημα ὁ καπετάνιος ζήτησε ἀπό τήν ἑρμηνεύτρια μελωδιῶν τοῦ Χατζηδάκι νά ἀπαγγείλει «ἀ καππέλλα» –μαζί καί ἐμεῖς– τόν Ἐθνικό Ὕμνο. Τέτοια… «ἐθνικιστικά» μᾶς ἔκανε!
Μά καί τήν ἑπομένη ἡ περιήγησή μου στό «Σπίτι τῆς Μαρίας» ὅπου εἶναι ἀναρτημένα διάφορα ἀποφθέγματα τοῦ Τσάκου ἦταν μιά ἀληθινή ἀποκάλυψη γιά μένα. «Νever fear to move with the times, but never lose touch with the past» –μή χάνουμε τήν ἐπαφή μέ τό παρελθόν μας, ἡ ὁρμήνια του. Ὅταν στό τέλος ἄκουσα πώς στό Ναυτικό Λύκειο πού ἱδρύει στόχος εἶναι νά δίδονται στά… «Τσακόπουλα», τά αὐριανά καπετανόπουλα, «ρίζες γιά νά μήν ξεχνᾶτε καί φτερά γιά νά πετᾶτε», μυήθηκα πλήρως στήν φιλοσοφία τοῦ ἀνδρός. Ἄλλωστε τό ἐφάρμοσε στόν ἑαυτό του, ὁ Νῖκος του μοιάζει νά εἶναι ἄξιος διάδοχός του.
Ἡ πληροφορία πώς ὁ καπετάνιος κατεβαίνει κάθε πρώτη τοῦ μῆνα στό νησί, βρέξει χιονίσει, γιά νά ραντίσει μέ ἁγιασμό κάθε μέρος τοῦ πατρικοῦ του, τοῦ Ἱδρύματος, τοῦ «Σπιτιοῦ τῆς Μαρίας» καί τώρα τοῦ Λυκείου, ἁπλῶς ἐπικύρωσε τήν ἐντύπωσή μου. Μεγάλος Ἕλληνας. Ἔφυγα νωρίτερα ἀπό τό κανονικό, ἔπρεπε νά ταξιδέψω ἀπό τήν Χίο στήν Θεσσαλονίκη γιά τήν ΔΕΘ. Ὁμολογῶ τό ἔκανα μέ βαρειά καρδιά… Καπετάν Παναγιώτη, θά ἐπιστρέψω.
