Ἡ κατάρρευση τῆς Thomas Cook καί οἱ δικαστικές περιπέτειες τοῦ Κάρλος Γκόσν, ἐπί κεφαλῆς τοῦ γκρούπ Ρενώ-Νίσσαν, φέρνουν στήν ἐπιφάνεια τίς…
… ἀδυναμίες ἑνός συστήματος πού ἀπό ἀλαζονεία χάνει τή δυναμική του
Η ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ καί ἐκρηκτική κατάρρευση τῆς Thomas Cook, μιᾶς ἱστορικῆς ἑταιρείας πού ἦταν στήν παγκόσμια κορυφή τῆς ταξιδιωτικῆς βιομηχανίας καί ἄρα τοῦ τουρισμοῦ, φέρνει στό προσκήνιο ἕνα πολύ σοβαρό πρόβλημα,αὐτό τῶν ἡγετικῶν στελεχῶν τῶν ἡγετικῶν ἐπιχειρήσεων καί τοῦ τρόπου πού ἀσκοῦν τά καθήκοντά τους. Τήν ἴδια στιγμή ὅμως, ἀνάγλυφη προβάλλει καί ἡ ἀλαζονική στάση ἀρκετῶν διευθυνόντων συμβούλων καί προέδρων διεθνῶν ἑταιρειῶν, οἱ ὁποῖοι ἀπό ναρκισσισμό καί ἐγωπάθεια ἀρκοῦνται νά δοῦν καί νά καταλάβουν κυρίως τήν πραγματικότητα. Μοιραῖα, λοιπόν, ἡ συμπεριφορά αὐτή, γιά κάποιες χιλιάδες ἐργαζομένους ἀλλά καί γιά ἄλλους συνεργαζομένους μέ τίς ἑταιρεῖες αὐτές, καταλήγει σέ δραματικές ἐξελίξεις, οἱ ὁποῖες μέ τή σειρά τους πλήττουν καίριους οἰκονομικούς κλάδους. Περιττόν νά τονιστεῖ, βέβαια, καί τό κόστος γιά τίς πελατεῖες τῶν ἐπιχειρήσεων αὐτῶν, οἱ ὁποῖες τελικά ὑπονομεύουν καί τό σύστημα πού τίς ἀνέδειξε.
Διαβάζοντας, ἔτσι, τίς περιπέτειες τοῦ πανίσχυρου CEO τῆς Renault – Nissan, Γαλλολιβανέζου, βραζιλιάνικης καταγωγῆς, Carlos Ghosn, θυμήθηκα μιά σύντομη συνάντησή μας στό Παρίσι τό 2011, στή διάρκεια τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος πού εἶχε ἀμοιβή 14 ἑκατ. εὐρώ τόν χρόνο, σύν stock options, μοῦ ἀνέλυε γιατί ἔπρεπε νά μειώσει τό προσωπικό τοῦ ὁμίλου! Καί σάν νά μήν ἔφτανε αὐτό, σήμερα διαβάζω ὅτι οἱ ἰαπωνικές ἀρχές τόν κατηγοροῦν γιά φοροδιαφυγή 34 ἑκατ. εὐρώ, ἀπό τό 2010 ἕως τό 2016. Κάνοντας κάποιους ὑπολογισμούς, διαπίστωσα ὅτι ὁ κ. Ghosn εἰσέπραττε ἐτησίως 361 φορές παραπάνω ἀπό τόν χαμηλότερο μισθό στόν ὅμιλό του. Κέρδιζε σέ μιά μέρα ὅσα ἕνας χαμηλόμισθος ἐργαζόμενος σέ ἕναν χρόνο. Ὅσους Μίλτον Φρήντμαν καί ἄν διαβάσω καί μέ ὅσους φόν Χάγιεκ καί ἄν κουβεντιάσω, τίς καταστάσεις αὐτές τίς θεωρῶ προκλητικές καί ἀπαράδεκτες. Πιστεύω, δέ, ἀκραδάντως ὅτι ἀποτελοῦν τό πιό ἰσχυρό καί ἀργό δηλητήριο γιά τήν ἐπιχειρηματικότητα, τόν φιλελευθερισμό καί τήν καπιταλιστική ἠθική. Εἶναι ὁ καρκίνος τους.
Πρόκειται, δέ, γιά ἕνα δηλητήριο ἀπότοκο τῆς ἀλαζονικῆς ἀντίληψης στελεχῶν ἐπιχειρήσεων καί ἐπιχειρηματιῶν γιά τό ἐπιχειρεῖν, μέ καταστροφικά ἐνίοτε ἀποτελέσματα γιά τούς ἐργαζομένους ἀλλά καί ὅλους τούς ἄλλους συντελεστές τῆς ἐπιχειρηματικῆς λειτουργίας (πελάτες, προμηθευτές, μετόχους κ.λπ.). Ὄχι λίγες φορές ἐξάλλου, αὐτοῦ τοῦ τύπου τά στελέχη καί οἱ CEO εἶναι ἄτομα ἀδιάβροχα σέ ἀπαραίτητες προσαρμογές, μέ συνέπεια νά ὁδηγοῦν ἐπιχειρήσεις στήν ἀποτυχία, λόγω ἐπιτυχίας σέ μακρές προηγούμενες περιόδους. Ὄχι λίγες φορές οἱ ἄνθρωποι αὐτοί πάσχουν καί ἀπό ἕνα σύμπλεγμα παντογνωσίας, πού ἐπιδεινώνει τήν ἀντιληπτική τους ἱκανότητα καί τούς κάνει ἀδιάβροχους στή γνώση. Κάτι τέτοιο συνέβη καί μέ τήν πανίσχυρη τό πάλαι ποτέ καί ἱστορική ἑταιρεία Thomas Cook, ἡ περίπτωση τῆς ὁποίας γιά τόν τουρισμό εἶναι ὅ,τι ἦταν αὐτή τῆς τράπεζας. «Λήμαν Μπράδερς» γιά τόν χρηματοπιστωτικό κλάδο τό 2008. Μέ πολύ ἁπλᾶ λόγια, ἡ Thomas Cook ὑπῆρξε θῦμα τῆς ἀλαζονικῆς της τύφλωσης, μέ ὅ,τι αὐτή συνεπάγεται γιά μία ἑταιρεία.
«…Κατ’ ἀρχάς», τονίζει ὁ ἔγκριτος καθηγητής Μάνατζμεντ κ. Δημήτρης Μπουραντᾶς, «…ἡ ἐπιτυχία ὁδηγεῖ σέ αὔξηση τοῦ μεγέθους τῆς ἐπιχείρησης, τό ὁποῖο μέ τή σειρά του ὁδηγεῖ σέ γραφειοκρατία καί συντηρητισμό, μέ τήν ἔννοια τῶν κανονισμῶν, ἐπίσημων διαδικασιῶν, γραπτῆς ἐπικοινωνίας, ἐγκρίσεων κ.λπ., πού δημιουργοῦν δυσκαμψία, ἔλλειψη ἐλευθερίας πρωτοβουλιῶν καί ἀδράνεια. Ἐπίσης, ἡ ἐπιτυχία καί τό μέγεθός της συνδέεται μέ τήν ὕπαρξη ἰσορροπίας μεταξύ συμφερόντων καί συσχετισμοῦ δύναμης. Συνήθως, οἱ ἀλλαγές ἔχουν ἐπιδράσεις σέ αὐτούς τούς παράγοντες, μέ ἀποτέλεσμα ὅσοι “θίγονται” νά ἀντιδροῦν καί νά τίς ἐμποδίζουν. Ἐκτός αὐτοῦ, ὅλοι μας ὡς ἄτομα καί ὡς ὁμάδες διαμορφώνουμε μιά “ζώνη ἄνεσης” (zone of comfort) στήν κατεστημένη κατάσταση μέσα στήν ὁποία βολευόμαστε…».
Αὐτό τό βόλεμα σέ συνδυασμό μέ τήν ἀλαζονική ἀντίληψη γιά τήν πραγματικότητα, εἶναι ὁ σύγχρονος καρκίνος τῶν ἐπιχειρήσεων. Γι’ αὐτό σήμερα ἐπιβάλλεται καί μιά ριζική ἀναθεώρηση τῆς διαδικασίας διακυβέρνησής τους. Διαδικασία πού ἴσως νά ἔπρεπε νά ἀρχίσει ἀπό τίς συνθέσεις τῶν Δ.Σ. καί τή συμμετοχή σ’ αὐτά περισσότερων ἐκπροσώπων τῆς ἐργασίας τῶν πελατῶν καί τῶν προμηθευτῶν τῆς ἑταιρείας, οἱ ὁποῖοι σέ περιπτώσεις κατάρρευσης πληρώνουν καί βαρύ κόστος. Ἰδιαίτερη, ὅμως, προσοχή στό ἑταιρικό γίγνεσθαι θά πρέπει νά δίνουν καί οἱ μέτοχοι μιᾶς ἑταιρείας, πέρα ἀπό τίς προσδοκίες τους γιά καλά κέρδη.
Γιά νά τό ποῦμε μέ ἁπλᾶ λόγια, στήν ψηφιακή ἐποχή μας ὁ ἀλαζονικός καί πολυμετοχικός καπιταλισμός δέν ἔχει κανένα μέλλον, ἄν δέν ἔλθει πιό κοντά στίς διάφορες κοινωνίες τῶν πολιτῶν. Ἡ αὐριανή ἐπιχείρηση δέν θά εἶναι μόνον παραγωγός πλούτου. Θά πρέπει νά ἀφουγκράζεται καί τήν κοινωνία πού τήν περιβάλλει, ἄν θέλει νά ἔχει μέλλον σέ ἕναν διαρκῶς μεταβαλλόμενο κόσμο.
*Ἐπίτιμος Διεθνής Πρόεδρος
Ἕνωσης Εὐρωπαίων Δημοσιογράφων
[email protected]
