ΟΡΕΙΝΑ Γερουσίας χθές τό πρωί στήν Βουλή, προσκεκλημένος στήν ἐκδήλωση γιά τήν «Ἑλλάδα 2021»
Παρακολουθῶ μαζί μέ τόν Διευθυντή τοῦ Καναλιοῦ τῆς Βουλῆς Νῖκο Σίμο τήν προσέλευση τῶν ἐπισήμων. Ἡ Γιάννα Ἀγγελοπούλου κάθεται στά κοινοβουλευτικά ἕδρανα, γνώριμη ἡ εἰκόνα γιά ἐμᾶς. Σά νά μήν πέρασε μιά μέρα ἀπό τό 1989, πού ἐξελέγη βουλευτής μέ τήν ΝΔ τοῦ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πρίν τήν «ἀπάγει» ἀπό ἐκεῖ ὁ σύζυγός της, Θόδωρος. Ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάθεται δίπλα στόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ἀλλά ἡ γλῶσσα τοῦ σώματός του λέει πολλά. Ἀκουμπᾶ τό ἀριστερό του χέρι πάνω στό ἕδρανο καί γέρνει τό κορμί του πρός τήν ἀντίθετη κατεύθυνση ἀπό αὐτήν πού κάθεται ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας. «Μήν βγάζεις συμπεράσματα ἀπό αὐτό, ἔτσι κάθεται πάντα» μοῦ λένε δικοί του ἄνθρωποι. Ὁ Κώστας Σημίτης χαιρετᾶ μέ μιά ἐλαφρά κάμψη τοῦ σώματός του τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο, ἀλλά ποιός ξέρει τί λέει ἀπό μέσα του. Τέσσερεις πολιτικοί ἀρχηγοί λείπουν: Τσίπρας, Κουτσούμπας, Βελόπουλος, Βαρουφάκης. Μόνο ἡ Φώφη παροῦσα. Ὡραία πρεμιέρα ἐθνικῆς ἑνότητας, λέω μέσα μου.
Ὅση ὥρα παρατηρῶ τήν γλῶσσα τοῦ σώματος τῶν πρωταγωνιστῶν καί ἐν ἀναμονῆ τῆς ἔναρξης τῶν ὁμιλιῶν, σκέπτομαι: Ἄραγε, ὅσοι εἴμαστε ἐδῶ, στήν αἴθουσα τῆς Γερουσίας, ἔχουμε στό μυαλό μας τήν Ἑλλάδα μέ τόν ἴδιο τρόπο ἤ μέ διαφορετικό; Ἔχει τήν ἴδια ἀντίληψη γιά τήν Ἑλλάδα ὁ Πρόεδρος τῆς Βουλῆς μέ τήν Γιάννα Ἀγγελοπούλου; Ὁ Πρωθυπουργός μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας; Καί ἄν διαφωνοῦμε, εἶναι κατ’ ἀνάγκην κακό αὐτό; Ἤ μήπως ὑπό προϋποθέσεις μπορεῖ νά εἶναι καί εὐλογία;
Δέν περίμενα πολύ γιά νά καταλάβω. Ὁ Πρόεδρος τῆς Βουλῆς Κώστας Τασούλας ἀνεβαίνει στό βῆμα καί μᾶς μεταφέρει ἀρχικῶς στήν Ἐπίδαυρο, στήν ἱδρυτική Ἐθνοσυνέλευση, γιά νά μᾶς θυμίσει γιατί τό προοίμιο τοῦ πρώτου Συντάγματος ἔπρεπε νά παραμείνει ἀνέγγιχτο ἀπό ὅλα τά μελλοντικά, καθώς οἱ παραστάτες τοῦ Ἔθνους ὁρκίστηκαν ἐνώπιον «Θεοῦ καί ἀνθρώπων» στήν «Ἁγία καί Ἀδιαίρετο Τριάδα». Δέν ἀλλάζεις ποτέ ἕνα πιστοποιητικό γέννησης. (Εὐτυχῶς, παρά τίς ἀρχικές σκέψεις, ὁ Πρωθυπουργός ἀποφάσισε νά μετάσχει στήν Ἐπιτροπή, ὅπως καί ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Σεβασμιότατος Δημητριάδος Ἰγνάτιος). Ἀμέσως μετά, ὁ Κώστας Τασούλας μᾶς μεταφέρει στόν Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλῆ, γιά νά μεταφράσει τό ρῆμα «διαφέρομεν» σέ «ὑπερέχουμε». Ὄχι ἀναγκαστικά μέ τήν ἔννοια τῆς ὑπεροχῆς καί τῆς ἐπικράτησης. Ἀλλά μέ τήν ἔννοια αὐτοῦ πού ὑπέρ-ἔχει. Πού εἶναι ὑπερπλήρης ἀξιῶν. Πού διαθέτει πλοῦτο ἀρχῶν. Θυμίζει καί τόν ὁρισμό τοῦ Εὐάγγελου Ἀβέρωφ γιά τήν «Μεγάλη Ἰδέα».
Ὅση ὥρα μιλοῦσε ὁ Πρόεδρος τῆς Βουλῆς, παρατηροῦσα τούς διακτινισμένους σέ ὅλη τήν αἴθουσα συνεργάτες τῆς κ. Ἀγγελοπούλου. Δέν νομίζω πώς τούς συνεπῆρε ἡ προσέγγιση Τασούλα, εἶναι ἄλλης σχολῆς. Ἀκολούθησε στό βῆμα ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ὁ ὁποῖος διάβασε μία «save» ὁμιλία χωρίς ἐξάρσεις καί κορῶνες.
Ἀνακάλεσε στήν μνήμη μας μία ὡραία φράση τοῦ Σπύρου Τρικούπη γιά τήν ἀναγέννηση τοῦ «πεπτωκότος» Ἔθνους, μίλησε γιά τήν ἀνάγκη νά ἀναζητήσουμε τόν συλλογικό μας ἑαυτό μέσα ἀπό τούς θριάμβους ἀλλά καί τίς τραγωδίες, περιέγραψε τίς «ρυτίδες τοῦ Ἔθνους», ἐπαίνεσε τήν κ. Ἀγγελοπούλου γιά τίς διοικητικές της ἱκανότητες καί ἀνακοίνωσε τήν σύνθεση τῆς Ἐπιτροπῆς. Ὁμολογουμένως ἐνδιαφέρουσα ὡς πρός τήν ἰδεολογική της κατεύθυνση, κατά βάση «νεωτερική-ἐκσυγχρονιστική»: Μουζέλης, Ράπανος, Καλύβας, Κωστῆς, Μαζάουερ, Βούλγαρης, Χατζῆς.
Ἡ ὁμιλία τῆς Γιάννας, μέ τήν ὁποία ἡ σεμνή ἐκδήλωση ἔλαβε τέλος, ἔδωσε ἔμφαση στήν νεωτερική Ἑλλάδα. Ἡ πρόεδρος πρότεινε νά ἐγκαταλείψουμε τήν μελέτη τῆς ἱστορίας τοῦ 1821, δίδοντας ἔμφαση στούς ἡρωισμούς καί τά κατορθώματα, ζήτησε νά ἀνακαλύψουμε μιά νέα πατριδογνωσία καί θεώρησε ὅτι ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση πρέπει νά ἰδωθεῖ ἀπό παγκόσμια σκοπιά καί ὄχι ἀπό ἐθνική-τοπική. Δέν νομίζω ὅτι ὁ Πρόεδρος τῆς Βουλῆς θά συμφωνοῦσε ἀπολύτως μέ τήν προσέγγιση αὐτή, ἡ ὁποία εἶναι ἐλαφρῶς συριζαϊκή καί ὀλίγον σημιτική.
Ἀδύνατον νά δεῖς τήν Ἐπανάσταση χωρίς νά ἐπικεντρωθεῖς σέ ἡρωισμούς καί κατορθώματα. Διότι αὐτό ἀκριβῶς ὑπῆρξε ὁ ἀγώνας μας: ἕνα κατόρθωμα.
Ἀδύνατον νά μελετήσεις τό γεγονός χωρίς τά πρόσωπα: τόν Καποδίστρια, τόν Κολοκοτρώνη καί ἄλλων τά ὀνόματα, πού συμπτωματικῶς –εἴμαστε βέβαιοι– δέν ἀκούστηκαν χθές. Λάθος νά ἀνοίξεις τό πλάνο γιά νά παρουσιάσεις τήν ἱστορία ὡς κάτι παραπάνω ἀπό αὐτό πού εἶναι, αὐτό εἶναι μεγαλοϊδεατισμός. Ἡ δέ σκέψη νά ἀφαιρέσεις φῶς ἀπό τούς πρωταγωνιστές, ὑπονομεύει τήν προσπάθεια, δέν τήν βοηθᾶ.
Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση ἀποτέλεσε ὁρόσημο (καί κατά τοῦτο εἶναι χρήσιμη ἡ ἀνάγνωσή της γιά τό γεωπολιτικό μέλλον μας), ἐπειδή κόντρα στίς πεπτωκυῖες αὐτοκρατορίες γέννησε τό Ἔθνος –Κράτος. Φοβᾶμαι τό ξεχάσαμε αὐτό χθές. Μά, ἄν διεκδικοῦμε θέση στόν νέο κόσμο, μέ αὐτό τό ὅπλο τό ἐπιχειροῦμε. Μέ τόν πλοῦτο τοῦ Ἔθνους. Τόν ὁποῖο παρουσιάσαμε, δέν ξεχάσαμε, στήν τελετή ἔναρξης τοῦ 2004. Σέ αὐτό τό εἰσαγωγικό σημείωμα –ἡ «Ἑστία» ἐκδιδόμενη ἀπό τό 1876 ἔχει καταγράψει στίς σελίδες της σχεδόν ὅλη τήν νεότερη ἱστορία μας– ἁπλῶς ἐπισημαίνουμε ὅ,τι παρατηρήσαμε, γνωρίζοντας πρόσωπα καί πράγματα.
Ἐάν ὁ ἑορτασμός εἶναι μονομερής «μπατάρει», καί ἐξελιχθεῖ σέ μιά προσπάθεια νά ἐπιβληθεῖ ἡ νεωτερική ἀνάγνωση τῆς ἱστορίας, ἀφυδατωμένη ἀπό πρόσωπα καί ἀξίες.
Ἄν ὁ ἑορτασμός ἔχει μόνο Βρεττάκο καί ὄχι Ἐλύτη, Βενιζέλο ἀλλά ὄχι Καποδίστρια, Καζαντζάκη ἀλλά ὄχι Χρυσόστομο Σμύρνης, Σύρους πρόσφυγες ἀλλά ὄχι Μικρασιᾶτες, τότε ἔχουμε σοβαρές ἀμφιβολίες γιά τήν ἐπιτυχία τοῦ ἐγχειρήματος. Εἰδικῶς σέ ἐποχές ἐθνοκεντρισμοῦ. Ἤδη ὅπως ἔγινε γνωστό, κανένα ἀπό τά πολιτιστικά ἱδρύματα δέν δέχθηκε νά συνεισφέρει στόν ἑορτασμό καί, ἐλλείψει δημοσίων πόρων, τό ἐγχείρημα χρηματοδοτεῖται μόνον ἀπό τήν Ἐθνική Τράπεζα.
Ἄν πλήν τῶν οἰκονομικῶν πόρων, λείψουν ἡ ἔμπνευση, τό πάθος, ἡ ψυχή καί πᾶμε σέ ἑορτασμό θερμοκηπίου, τότε δῶρον ἄδωρον. Τό θέμα εἶναι νά μείνει κάτι πίσω ὡς ἀποτύπωμα. Τό 2004 ἡ Γιάννα ἄφησε ἀποτύπωμα. Γιά τό 2021 θά δοῦμε.
