Η ΣΚΗΝΗ στό ὑποκατάστημα μεγάλης τράπεζας πρό μηνός: Πελάτες της διαμαρτύρονται ἐπειδή ὑπάρχει μόνον ἕνας ὑπάλληλος στό γκισέ καί ἡ ἐξυπηρέτησή τους γίνεται μέ χαρακτηριστική καθυστέρηση.
Ὁ Διευθυντής τῆς τράπεζας τούς πλησιάζει καί μέ ὕφος συνωμοτικό τούς ἐξηγεῖ ἐμπιστευτικά:
– Πρόκειται γιά πρακτική τῆς τράπεζας, ἡ ὁποία ἔχει ὡς στόχο νά σᾶς ἐξοργίσει, νά σᾶς ἀποθαρρύνει, νά σᾶς στρέψει ἀπό τούς παραδοσιακούς τρόπους πληρωμῆς στίς ἀμιγῶς ἠλεκτρονικές συναλλαγές. Οἱ τράπεζες θέλουν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τό πλεονάζον προσωπικό ἀναιμάκτως. Νά κάνετε τόν σταυρό σας πού ἐδῶ ὑπάρχει ταμίας! Στό ὑποκατάστημα Ψυχικοῦ δέν ὑπάρχει. Ὅλες οἱ συναλλαγές γίνονται ἀπό τό μηχάνημα. Καί στό μέλλον… τά πάντα μέ e-banking.
Ἔστρεψα ἐκείνη τήν μέρα τό βλέμμα μου στόν πενηνταπεντάρη εὐγενικό ταμία, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἀγαπητός τῶν πελατῶν, εἰδικῶς τῶν ὑπερηλίκων πού τοῦ λένε τόν πόνο τους. Τά μηχανήματα δέν εἶναι καλοί παρηγορητές, κἄν ἀκροατές. Τίς προάλλες ἕνας ἠλεκτρονικά ἀναλφάβητος χωρικός προσπαθοῦσε ματαίως στό ἴδιο ὑποκατάστημα νά πληρώσει τά τέλη κυκλοφορίας του ἀπό τό μηχάνημα, τά ὁποῖα ἔπρεπε νά ἐκτυπώσει ἀπό κομπιοῦτερ πού δέν εἶχε. Δέν τά κατάφερε καί ἔφυγε ντροπιασμένος. Παραπλήσιες σκηνές ἐξελίσσονται ἀθόρυβα σέ ἕνα σωρό τομεῖς τῆς οἰκονομίας. Στά διόδια τῆς Ἐθνικῆς Ὁδοῦ στήν ἔξοδο τῶν Τρικάλων πρός Ἀθήνα δέν ὑπάρχει πλέον ἄνθρωπος νά σοῦ πεῖ «στό καλό» καί νά σοῦ χαμογελάσει. Καί ἄν δέν ἔχεις ἀκριβῶς 1,5 εὐρώ γιά νά ρίξεις στήν σχισμή, δέν περνᾶς κιόλας. Τά χάρτινα δέν «περνᾶνε». Ἡ μπάρα δέν δίνει ρέστα. Ἡ τεχνολογία καταργεῖ κάθε μέρα ἀνθρώπους, σιωπηρά, καί κάθε μέρα ἀναγκάζει ἀνθρώπους ἀπροετοίμαστους γιά τά μονοπάτια της νά προσαρμόζονται βιαίως, ἀλλιῶς τούς πετᾶ τό σύστημα ἔξω. Γιά νά μήν πῶ τούς τιμωρεῖ. Καί μέ βάση ὅσα μαθαίνουμε ὅτι μᾶς ἐπιφυλάσσει ἡ ρομποτική, ποιός ξέρει αὔριο ποιοί συμπολῖτες μας θά τεθοῦν ἐκτός κυκλοφορίας.
Εἶναι ἴσως ἡ πρώτη φορά στήν ἱστορία πού ὁ ἄνθρωπος στρέφει τίς μηχανές ἐναντίον του. Ἀκόμη καί ἐναντίον τῶν «πιστεύω» του. Πρόσφατα προεκλήθη ἐκκλησιαστικό ἐπεισόδιο στό Ἅγιον Ὄρος ἐξαιτίας τοῦ γεγονότος ὅτι οἱ βοηθοί ψάλτες ἀντικαταστάθηκαν ἀπό tablets καί ipad. Ὑπό αὐτήν τήν ἔννοια ἦταν εὐστοχότατη ἡ ἀπόφαση τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας νά μιλήσει στούς Δελφούς γιά τούς κινδύνους λόγω τῆς τεχνολογίας. Καί ὑπό τήν ἴδια ἔννοια ἦταν ἐντυπωσιακά εὔστοχο τό ἀνθρωποκεντρικό περιεχόμενο τῆς ὁμιλίας τῆς Ἑλένης Γλύκατζη Ἀρβελέρ πού δημοσιεύουμε στό πρῶτο θέμα μας. Εἶχαν προηγηθεῖ στό βῆμα δύο Βρεταννοί εἰδικοί, οἱ ὁποῖοι μᾶς καλοῦσαν ἀγχωτικά νά σκεφτοῦμε ὅτι αὐτό πού θεωροῦμε ἀδιανόητο θά συμβεῖ καί πώς ὀφείλουμε νά προετοιμαζόμαστε ἔξυπνα γι’ αὐτό. Ὡστόσο, ἐν προκειμένω, ὑπάρχει μέγα ζήτημα. Ὑπάρχουν πλέον δύο κόσμοι. Πράγματι. Αὐτός πού τρέχει μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα, ἀποσπᾶται ἀπό τούς πολλούς, καί κάθε «ἑκατό χιλιόμετρα» γυρίζει ἀλαζονικά πίσω του γιά νά δεῖ ἄν τόν ἀκολουθοῦν οἱ ὑπόλοιποι, ἄν προκάνουν, πού θά ἔλεγε καί ὁ Χαρίλαος. Προφανῶς καί δέν προκάνουν ὅλοι. Προφανῶς καί δέν μπορεῖς νά ἀνακόψεις τήν πρόοδο ἐπίσης. Εἶναι μάταιο. Μπορεῖς ὅμως σέ κάποιο βαθμό νά ρυθμίσεις τήν ταχύτητα διάδοσής της γιά νά μήν καταστρέφεις ἀνθρώπους. Εἶναι ἐνδιαφέρον πού τό Διεθνές Οἰκονομικό Φόρουμ τῶν Δελφῶν διεξάγεται κάθε χρόνο στήν καρδιά τῆς κλασσικῆς Ἑλλάδας, στούς Δελφούς. Ἐνδιαφέρον καί ἀντιφατικό ταυτόχρονα. Καί εἶναι παρήγορο πού τήν παράσταση φέτος δέν ἔκλεψε ἕνας μάνατζερ, ἀλλά μιά 92χρονη διαπρεπής Ἑλληνίδα Βυζαντινολόγος, ἡ κ. Ἀρβελέρ, μέ τήν βαθειά ἀνθρωποκεντρική προσέγγισή της σέ θέματα οἰκονομίας, τεχνολογίας καί προόδου. Ἡ φράση της ὅτι τό Διαδίκτυο καταργεῖ κάθε ἱεραρχία καί πώς ἀπαιτεῖται ψηφιακός ἀνθρωπισμός, ἦταν «ὅλα τά λεφτά».
Ἕνας λόγος παραπάνω μάλιστα πού στό ἴδιο Φόρουμ –ἰδού ἕνα παράδειγμα πού «δένει» μέ αὐτά πού ζοῦμε– πρόεδρος κορυφαίας ἑλληνικῆς τράπεζας ἐξέφρασε τήν ἄποψη, ὅτι στήν Ἑλλάδα θά ἔπρεπε νά λειτουργεῖ μία καί μόνο τράπεζα καί πώς πρέπει νά μειωθεῖ τό προσωπικό ὅλων συνολικά, κατά 40%. Προφανῶς καί γιά νά καλυφθοῦν ὑπό τήν σκέπη τῆς μίας καί μόνης οἱ κοινές ζημίες ὅλων. Προφανῶς, ἐπίσης, γιά νά πληρώσουν οἱ ἐργαζόμενοι σέ αὐτές τή νύφη γιά τά λάθη τῶν πολιτικῶν καί τῶν μάνατζερς εἰς βάρος ἁπλῶν ἐργαζομένων τούς ὁποίους δέν ἀπολύουν πλέον κἄν οἱ ἴδιοι. Τούς ἀπολύουν γιά λογαριασμό τους οἱ μηχανές. Ἡ αἴσθησή μου ἀπό τό σπουδαῖο Οἰκονομικό Φόρουμ τῶν Δελφῶν εἶναι πώς στή νέα ἐποχή τό «σμῆνος ἀπό τά γκρί κοστούμια» –οἱ ἐξαιρετικοί καί καταρτισμένοι τεχνοκράτες πού παρέστησαν σέ αὐτό, δέν μπορεῖ νά προχωρήσει καί νά ἐπιβάλλει μεταρρυθμίσεις ἄν δέν κατεβάσει λίγο ταχύτητα. Ἐάν δέν συζευθεῖ μέ τόν ὑπερήλικα βενζινοπώλη στήν Ἁλίαρτο, πού μέ δυσκολία ἔμαθε στά γεράματά του νά λειτουργεῖ τό POS. Μέ τούς σπουδαίους ὑπαλλήλους τοῦ Μουσείου Δελφῶν πού φυλᾶνε τά ἐκθέματα καλύτερα ἀπό τό ρομπότ. Μέ τήν ἰδιοκτήτρια τοῦ σουβενίρ πού ζωγραφίζει κάθε μέρα καί πουλᾶ μαγνητάκια 2 εὐρώ, κάνοντας καί ἔκπτωση 1 εὐρώ, ἄν ἀγοράσεις παραπάνω ἀπό δύο. Μέ τόν ὁδηγό τοῦ λεωφορείου πού σταματᾶ γιά ἐπιβίβαση καί σέ σημεῖο πού δέν προβλέπεται ἀπό τίς ἐντολές πού ἔχει λάβει ἀπό τούς διοργανωτές. Χωρίς ἀνθρώπινες γέφυρες, χωρίς αὐτοῦ τοῦ εἴδους τίς γέφυρες, ἡ ταχύτης καί ἡ πρόοδος σέ λίγα χρόνια θά καταστοῦν δημιουργός, αἰτία ἐπαναστάσεων. Σωστά τό εἶπε ἡ Ἀρβελέρ λοιπόν χρησιμοποιώντας τήν μοναδική ἑλληνική λέξη «ἀνθρωπιά» πού ὅμοιά της δέν ἀπαντᾶ στό ξένο λεξιλόγιο: Ναί στήν προσαρμογή, ναί στήν εὐελιξία, ἀλλά καί οἱ μηχανές ἀπό ἀπάνθρωπες πρέπει νά γίνουν ἀνθρώπινες.
