ΠΟΛΙΤΙΚΗ ἀνάλυση γιά ἕναν ἠθοποιό δέν μπορεῖς νά κάνεις
Πολιτική ἀνάλυση γιά τήν γενιά ἀπό τήν ὁποία ἔρχεται αὐτός ὁ ἠθοποιός –ὁ Κώστας Βουτσᾶς πού ἀναχώρησε χθές ἀπό τόν μάταιο τοῦτο κόσμο– μπορεῖς ὅμως. Καί τοῦτο, διότι ὁ ἐκλιπών ἀνῆκε σέ μιά γενιά πού εἶχε καί ἔχει τήν «σειρά» της. Πού διακρινόταν καί διακρίνεται ἀκόμη γιά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της. Πού κατέκτησε τήν κορυφή, χωρίς νά φορᾶ τήν φανέλλα μέ τό νούμερο «1». Συγγραφεῖς, ἐκδότες, συνθέτες, διπλωμάτες, καθηγητές, ἠθοποιοί, δικηγόροι, ἰατροί, ἐπιχειρηματίες, ποιητές, ἱερεῖς, πολιτικοί σκηνοθέτες, δημοσιογράφοι, τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές οἱ ὁποῖοι ἀνήκουν σέ αὐτή τήν γενιά, πού γεννήθηκε στήν (καθημαγμένη ἀπό τήν ἧττα τῆς Μικρασίας) Ἑλλάδα, πού πέρασε διά πυρός καί σιδήρου μέσα ἀπό τήν φτώχεια τῆς Κατοχῆς καί τό καμίνι τοῦ Ἐμφυλίου, πού ἔκανε ἀβλαβῆ διέλευση κατά τήν διάρκεια τῆς δικτατορίας, πού κυριάρχησε στήν πατρίδα τῆς μεταπολίτευσης καί τώρα τερματίζει, εἶναι οἱ αὐθεντικοί ἐκπρόσωποί της.
Μέ ποιοτικά χαρακτηριστικά πού σταδιακά ἐξαφανίζονται ἀπό τόν δημόσιο βίο. Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ διακρίθηκε γιά τήν θέλησή της νά νικήσει τήν μοῖρα της. Τήν φτώχεια της. Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ διακρίθηκε γιά τήν ἱκανότητά της νά βλέπει τίς εὐκαιρίες, νά τίς «διαβάζει», νά τίς ἁρπάζει στόν ἀέρα καί νά τίς κάνει «χρυσάφι». Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ διακρίθηκε γιά τήν εὐγένειά της καί τήν διάρκειά της. Ποτέ δέν ἐφησύχασε, ποτέ δέν τεμπέλιασε. Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ διακρίθηκε καί διακρίνεται γιά τόν πατριωτισμό της. Εἶδα τόν ἀριστερό Βουτσᾶ (δέν θά τό ξεχάσω ποτέ) νά πρωταγωνιστεῖ στά 84 του στήν παράσταση «Σμύρνη μου ἀγαπημένη» καί νά τά λέει –πρόσφυγας ὁ ἴδιος– ἔξω ἀπό τά δόντια στήν Ρεπούση γιά τόν «συνωστισμό». Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ δέν ὑπῆρξε ποτέ ἀσφυκτική. Ἦταν καί εἶναι ἀνεκτική. Πρωτοποροῦσε, ἀλλά ἄφηνε πάντα χῶρο καί γιά τούς ἄλλους παρά τούς ἀνταγωνισμούς. Δέν πάσχιζε νά τούς ἐξαφανίσει. Ἡ γενιά τοῦ Βουτσᾶ ἦταν γνησίως λαϊκή. Ἄν καί στήν διαδρομή της ἐξελίχθηκε σέ ἕνα μεῖγμα ἀρχοντικῆς ἀστικότητος καί πηγαίας λαϊκότητας, στό τέλος τῆς ἡμέρας δέν ἀπαρνεῖτο ποτέ τίς ρίζες της. Ἡ γενιά τοῦ Κώστα δέν ἔψαχνε δικαιολογίες στίς ἀποτυχίες, ἀκολούθησε τό δόγμα never give up, γι’ αὐτό καί ἐξασφάλισε ζωτικό χῶρο μέχρι τάς δυσμάς της.
Ἀναγνωρίζω πολύ εὔκολα τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ ἕναν μεγάλο ἐφοπλιστή μας ἀπό τήν Χίο, ὁ ὁποῖος ἔφυγε στά μικράτα του ἀπό τά Καρδάμυλα, ἔγινε καπετάνιος, μετά μεγάλος καί τρανός, ἀλλά ἕως καί σήμερα ζεῖ σεμνά, ἀσκητικά, ταπεινά μέ ὁρμή ἐφήβου καί ἔγνοια γιά τήν πατρίδα. Ἀναγνωρίζω τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ ἕναν βετεράνο διπλωμάτη μας ἀπό τό Ἀϊδίνι, πού μέχρι καί σήμερα δέν κάθεται ποτέ σέ ἡσυχία. Ἀναλύει τά ἐθνικά μας θέματα καί γεννᾶ ἰδέες ὅσο δέκα νεώτεροι συνάδελφοί του μαζί. Ἀναγνωρίζω τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ μιά μεγάλη κυρία μας ἀπό τήν Ἑρμιονίδα, πού ἐνῶ θά μποροῦσε νά καθίσει πάνω στά πλούτη της χωρίς νά κουνᾶ τό δακτυλάκι της, τρέχει ἀπό τό πρωί ἕως τό βράδυ γιά τήν κοινωνία. Ἀναγνωρίζω τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ ἕναν ἀντιδήμαρχο ἀπό τό νησί μου, πού …ἀντί νά ἀσχολεῖται μέ τίς δουλειές του στήν Μέση Ἀνατολή τρέχει ἀπό νωρίς κάθε πρωί γιά νά εἶναι καθαρή ἡ πόλη του. Ἀναγνωρίζω τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ δύο ἐκδότες (ὁ ἕνας δέν ζεῖ πιά) οἱ ὁποῖοι –πήγαιναν– πᾶνε κάθε πρωί στίς 8 στό γραφεῖο τους καί νουθετοῦσαν γιά τήν ἀξία τῆς φιλίας. Ἀναγνωρίζω τήν γενιά τοῦ Κώστα σέ δύο τρεῖς «παλαιᾶς κοπῆς» δημοσιογράφους, πολύ μικρότερούς του, οἱ ὁποῖοι εἶναι συγκλονιστικοί ἐπαγγελματίες. Δέν ἔχουν νά ἀποδείξουν τίποτε σέ κανέναν καί ὅμως ἐκεῖ, δέν ἡσυχάζουν, μάχονται σά νά δίνουν ἐξετάσεις κάθε μέρα. Γράφουν, φωνάζουν, προειδοποιοῦν. Δίδοντας ἔμφαση στήν λεπτομέρεια. Ὁ ἕνας «προπονεῖται» κάθε χρόνο πρίν ἀρχίσει τήν ραδιοφωνική του ἐκπομπή ἐπί μία ἑβδομάδα κάνοντας πρόβες στήν φωνή του ὅπως τά λαϊκά σχήματα στήν παραλιακή, γιά νά ἀκούγεται τέλειος. Ὁ ἄλλος κάθε πρωί στήν τηλεόραση «ἀρρωσταίνει» ἄν τό συνεργεῖο δέν εἶναι στήν θέση του γιά τήν ζωντανή σύνδεση στήν ὥρα πού πρέπει –τόν ἔχω ἱκανό νά πάει ὁ ἴδιος νά κάνει τό ρεπορτάζ! Ὁ τρίτος –μέντωρ μου στήν δημοσιογραφία– ὁ Τίτος Ἀθανασιάδης εἶναι αἰώνιος ἔφηβος μελετητής τῆς Ἱστορίας, μέγα τό πάθος του, τόν διαβάζετε στήν «Ἑστία».
Στήν γενιά τοῦ Κώστα –ἄς κάνω μερικές ἐξαιρέσεις γιά νά ὀνομάσω– διακρίνω τούς ἐξαίρετους συνεργάτες τῆς «Ἑστίας», τόν Ζάχο Χατζηφωτίου καί τόν Τηλέμαχο Μαρᾶτο, οἱ ὁποῖοι διακρίνονται γιά τήν εὐρυμάθεια καί τήν συνέπειά τους. Κάθε Τετάρτη εἶναι στόν ὑπολογιστή μου τό Σαββατιάτικο ἄρθρο τους. Ποτέ τήν τελευταία στιγμή. Στρατιώτης στήν μάχη τοῦ Ρίμινι ὁ κύριος Ζάχος, πλοίαρχος τόν ὁποῖο «ἔφαγε» ἡ ἁλμύρα καί οἱ φουρτοῦνες ὁ κύριος Τηλέμαχος. Στήν γενιά τοῦ Κώστα βλέπω τήν Ντενίση, ἡ ὁποία στέκεται γενναία ἐπί δύο ὧρες πάνω στό σανίδι κάθε βράδυ, παρά τά προβλήματά της, καί δηλώνει ὅτι προτιμᾶ νά μεταλαμπαδεύει ἱστορία τῆς προσφυγιᾶς στήν νεώτερη γενιά παρά νά ἐκλέγεται βουλευτής. Στήν γενιά τοῦ Κώστα βλέπω, τέλος, τόν κατά δέκα χρόνια νεώτερό του πατέρα μου, οἰκοδόμο, πού μιά ζωή ἔλεγε πώς γιά νά εἶσαι ἐντάξει στήν δουλειά σου «πρέπει νά εἶσαι διαρκῶς ἀπό πάνω».
Ὡς γενιά ἐννοῶ τήν νοοτροπία ὅλων ὅσοι γεννήθηκαν τίς δεκαετίες τοῦ ’30 καί τοῦ ’40, ὄχι τίς ἡλικίες, μήν παρεξηγηθῶ. Τήν ζηλεύω αὐτή τήν γενιά, τό ὁμολογῶ. Τήν ζηλεύω, γιατί ἀστράφτει σάν διαμάντι μέχρι τά στερνά της, εἶναι ἀνθεκτική, μαχήτρια καί δέν τά παραπατάει. Δέν ξέρω τί εἴμαστε ἐμεῖς καί οἱ παρακάτω μας πού ἀκολουθοῦμε, τί ἀλήθεια ἐκπροσωποῦμε, ποιά Ἑλλάδα θά παραδώσουμε στήν ἑπόμενη γενιά. Κοιτᾶμε νά σώσουμε κάτι ἀπό τήν Ἱστορία, τήν γλῶσσα, τήν ἐθνική συνείδηση, τήν ταυτότητα, γιά νά μήν μᾶς μείνει ἡ σφραγίδα τῆς γενιᾶς τῆς συρρίκνωσης, ἀλλά δέν ξέρω ἄν εἶναι ἀρκετό. Οἱ προηγούμενοι καλά τά καταφέρανε. Ἐμεῖς νά δοῦμε τί θά κάνουμε.
