Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ κρύβεται πάντοτε στίς λεπτομέρειες.
Καί ὅσα συζητῶνται αὐτόν τόν καιρό πίσω ἀπό τίς κλειστές πόρτες πολιτικῶν γραφείων τῶν Ἀθηνῶν ἀλλά καί σέ εὐρωπαϊκές πρωτεύουσες δείχνουν ὅτι βρίσκεται σέ ἐξέλιξη μία ἀκόμη παρασκηνιακή μάχη γιά τό μέλλον τῆς πατρίδας μας. Μάχη καί γιά τό ποιός θά κρατᾶ τά κλειδιά τῆς χώρας ἀλλά μάχη καί γιά τούς νέους συσχετισμούς στήν οἰκονομία. Κορυφαῖος οἰκονομικός παράγων τοῦ τόπου, μέ θητεία σέ ἀξιώματα, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει φιλικές σχέσεις μέ τήν Κυβέρνηση (ἀλλά οὔτε καί ἐχθρικές), ἀναλύει ἐσχάτως σέ ἰδιωτικές συζητήσεις του ποιές εἶναι οἱ διαφωνίες στούς κόλπους τῶν πιστωτῶν αὐτή τήν στιγμή γιά τά ἐπίμαχα θέματα τῆς ἐποπτείας καί τοῦ χρέους ἀλλά –καί τό σημαντικότερο– ποιοί εἶναι οἱ μοχλοί ἐκβιασμοῦ πού διαθέτουν.
Ἐπισήμως, βεβαίως, ἄς μήν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία: Οἱ θεσμοί θά ζητωκραυγάσουν γιά τήν ἔξοδο τῆς Ἑλλάδος ἀπό τά μνημόνια τόν Αὔγουστο, θέλουν νά μᾶς ποῦν ὅτι «ὅλοι μαζί τό κάναμε». Ὁ ἑλληνικός λαός «τό ἔκανε» βεβαίως μέ τίς θυσίες του καί τήν πρωτοφανῆ ὑπομονή πού ἔδειξε, ἀλλά ἄς τό προσπεράσουμε. Ἡ Λαγκάρντ λέει καλά λόγια γιά τήν Ἑλλάδα, ὁ Τόμσεν (!) τό ἴδιο, ἐνῶ νομίζω ἔκπληξη θά εἶναι τό περιεχόμενο τῆς ὁμιλίας πού θά ἐκφωνήσει ὁ Πρόεδρος Γιοῦνκερ στήν Βουλή τήν Παρασκευή.
Ὡστόσο τά θέματα παραμένουν. Ἕνα μπλόκ χωρῶν πού δέν μᾶς ἔχει καί μεγάλη ἐμπιστοσύνη δέν διαφωνεῖ νά ἰσχύσει καί στήν περίπτωσή μας τό μοντέλο μεταμνημονιακῆς ἐποπτείας τῆς Πορτογαλίας, ἀλλά δέν μοιάζει πρόθυμο νά συναινέσει σέ σημαντική ἐλάφρυνση τοῦ χρέους. Τό θεωρεῖ «manageable» καί μέ ἐξαίρεση κάποιες ὑψηλές λήξεις τά ἔτη 2021 καί 2023 λέει ὅτι ἔχει καλύτερο προφίλ καί ἀπό τό χρέος τῆς Ἰταλίας, τῆς Πορτογαλίας καί τῆς Ἰρλανδίας. Μιά ἄλλη ὁμάδα κρατῶν καί θεσμῶν πού τάσσεται ὑπέρ τῆς γενναίας ἐλάφρυνσης τοῦ χρέους θεωρεῖ ὅτι αὐτή, ἄν μᾶς δοθεῖ, πρέπει νά συνοδεύεται ἀπό ἰσχυρότερη ἐποπτεία τῆς κανονικῆς. Εἰσηγεῖται ἕνα νέο ὑβριδικό σχῆμα τρόικα μέ τήν συμμετοχή ΕΕ, ΕΚΤ, ESM μέ τεχνικό σύμβουλο τό ΔΝΤ. Ὁ ΕSM θά μετάσχει γιατί θά γίνει «διαδοχή χρέους», αὐτός θά ἀναλάβει τά δάνεια τοῦ ΔΝΤ καί τά διμερῆ δάνεια Ἑλλάδος – χωρῶν τῆς ΕΕ.
Μέ ἄλλα λόγια: μικρότερη ἐποπτεία σημαίνει μικρότερη ἐλάφρυνση χρέους, μεγαλύτερη ἐποπτεία σημαίνει μεγαλύτερη ἐλάφρυνση χρέους. Καί βεβαίως ὑπάρχει τό θέμα τοῦ εἴδους τῆς ἐποπτείας ἀλλά καί τῆς προληπτικῆς γραμμῆς πίστωσης πού σημαίνει χρήματα καί μνημόνιο. Ὅσοι ἐπιμένουν στήν προληπτική γραμμή ἰσχυρίζονται –ἄν δέν τό εἰσηγοῦνται οἱ ἴδιοι– πώς ἄν ἀπορριφθεῖ ὡς ἰδέα τότε ἡ Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θά διακόψει τό waver καί οἱ ἑλληνικές τράπεζες θά ἐπανέλθουν στήν ἀνάγκη τοῦ ELA (τοῦ ἔκτακτου μηχανισμοῦ ρευστότητας) γιά νά τά βγάζουν πέρα. Φυσικά μία τέτοια κίνηση δέν εἶναι ἐναντίον τῶν τραπεζῶν ἀλλά καί ἐναντίον τῆς οἰκονομίας τῆς χώρας. Εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ τήν ἐποπτεία, ἐπίσης ἑτοιμάζονται δολώματα καί ἐκβιασμοί. Γιά νά τήν δεχθεῖ ἡ Κυβέρνηση, τῆς τάζουν τήν ἐπιστροφή τῶν κερδῶν 5 δισ. τῆς ΕΚΤ ἀπό τά ἑλληνικά ὁμόλογα καί 1,5 δισ. εὐρώ πού μᾶς διακράτησαν λόγω τῆς πρόωρης λήξης τοῦ προγράμματος τόν Φεβρουάριο τοῦ 2015. Θέλουν νά συνδέσουν μεταρρυθμίσεις μέ ἐπιστροφή κερδῶν ἀπό τήν ΕΚΤ. Ἀστεῖα μοῦ φαίνονται τά ποσά.
Τό σημαντικότερο ἀπό ὅλα ὅμως εἶναι ὁ μοχλός ἐκβιασμοῦ γιά τήν περίπτωση πού στό μέλλον μιά κυβέρνηση δανειζόμενη ἀπό τίς ἀγορές ξεστρατίζει. Εἰπώθηκε ὅτι αὐτό θά γίνει μέσω «τῆς αὔξησης τῶν ἐπιτοκίων δανεισμοῦ πού θά πυροδοτοῦν τρίτοι». Μέ διαρροές ἀπό τούς θεσμούς προφανῶς ἤ καί «ἐκτιμήσεις» τῶν οἴκων ἀξιολόγησης, βασιζόμενες σέ ἐκτιμήσεις τῶν θεσμῶν. Ὅσο γιά τό μαξιλάρι δανεισμοῦ πού δημιουργεῖ ἡ Κυβέρνηση στήν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος, κάποιοι ὑποστηρίζουν ὅτι πρέπει νά ἀποτελεῖ ἐγγύηση ἀσφαλείας γιά τήν περίπτωση πολεμικῆς σύρραξης.
Τά διλήμματα γιά τό πολιτικό σύστημα στό σύνολό του εἶναι νομίζω καθαρά καί συγκεκριμένα: μεγαλύτερη ἐλευθερία σήμερα γιά νά δοθοῦν λύσεις πού ἀφοροῦν τήν ὑπάρχουσα γενεά σημαίνουν καθαρή ἔξοδο ἀλλά ἴσως μεγαλύτερες λήξεις ὁμολόγων στό μακρινό μέλλον. Ἄν θέλουμε, λοιπόν, νά θυσιαστεῖ αὐτή ἡ γενιά γιά τά μικρότερα ἐπιτόκια καί νά διασφαλιστεῖ ἡ ἑπόμενη, τότε ἡ χώρα πρέπει νά ἐπιλέξει τά δεσμά τοῦ μνημονίου μέ τούς πιστωτές στό τιμόνι της. Στήν πραγματικότητα αὐτό τό 2,5% ἐπιπλέον ἐπιτόκιο πού χωρίζει τό 1,5% πού μᾶς δανείζει ἡ τρόικα, σέ σύγκριση μέ τό 4% πού κινεῖται σήμερα τό ἐπιτόκιο δανεισμοῦ τοῦ δεκαετοῦς ἑλληνικοῦ ὁμολόγου, εἶναι τό κόστος τῆς ἀνεξαρτησίας. Ἡ ἀνεξαρτησία κοστίζει. Καί ἐμεῖς πρέπει νά ἐπιλέξουμε. Τό κόστος τῆς ἀνεξαρτησίας ἤ τό ἄχθος τῆς ἐποπτείας.
