Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 9 Μαρτίου 1919
Ἔλαβα μίαν ὀκτασέλιδον ἐρωτικήν ἐπιστολήν… Ἀλλά σπεύδω νά ἐξηγηθῶ. Ἡ ἐπιστολή δέν εἶνε ἐπιστολή γυναικός. Εἶνε ἐπιστολή ἀνδρική. Καί ἑπομένως ἀπευθύνεται πρός γυναῖκα. Πῶς τήν ἔλαβα ἐγώ; θά μ’ ἐρωτήσετε. Περί αὐτοῦ πρόκειται.
Μοῦ τήν στέλλει λοιπόν κἄποιος τρίτος, συνοδευμένην μέ ἰδικόν του σημείωμα. Καί μέ πληροφορεῖ, ὅτι ἡ ἐπιστολή αὐτή εὑρέθη εἰς τόν δρόμον. Καί μέ πληροφορεῖ ἀκόμη ὅτι, ἀναγνωσθεῖσα εἰς κύκλον κυριῶν, ἐπροκάλεσεν ἀκράτητον εὐθυμίαν εἰς βάρος τοῦ γράψαντος. Καί μέ παρακαλεῖ νά ἐνασχοληθῶ μέ αὐτήν καί νά κάμω καί τούς ἀναγνώστας μου νά διασκεδάσουν καί αὐτοί εἰς βάρος τοῦ ἀγνώστου. Ἀλλά εἰς ὅλην αὐτήν τήν ἱστορίαν ὑπάρχει, προφανῶς, κἄποιο ἄσχημον μυστήριον. Ἡ ἐπιστολή φέρει χρονολογίαν 23 Φεβρουαρίου 1919. Εἶνε πολύ νέα ἑπομένως. Καί δέν εὑρίσκεται εἰς τό στάδιον, κατά τό ὁποῖον μία ὁποιαδήποτε ἐρωτική ἐπιστολή, ὅταν δέν καίεται, ρίπτεται εἰς τούς δρόμους. Ἑπομένως μαντεύω κἄτι τι ἀπαίσιον. Μαντεύω δηλαδή ὅτι ὁ τρίτος, ὁ ὁποῖος εἶχε τήν καλωσύνην νά μοῦ στείλῃ τό ἰδιαίτερον αὐτό ἔγγραφον, εἶνε ἁπλούστατα ἡ θεότης πρός τήν ὁποίαν ἀπευθύνεται.
Εἶχα τήν ὑπομονήν νά διαβάσω ὁλόκληρον τό διάπυρον αὐτό κείμενον. Καί ὁμολογῶ ὅτι εἶνε ἀπό τά καλλίτερα τοῦ δυσκόλου αὐτοῦ φιλολογικοῦ εἴδους, τό ὁποῖον, ἄν περιλαμβάνῃ ἀνυπολογίστους ὄγκους ἐκδεδομένης καί ἀνεκδότου φλυαρίας, ἔχει τιμηθῆ, ἐν τούτοις, καί ἀπό μεγάλους συγγραφεῖς καί μεγάλους ἀνθρώπους ἐν γένει.
Ἡ ἐπιστολή λοιπόν αὐτή, ἡ ὁποία μοῦ ἀποστέλλεται διά νά κάμῳ τούς ἀναγνώστας μου νά γελάσουν, δέν εἶνε καθόλου κατάλληλη πρός τόν σκοπόν αὐτόν. Ἐν πρώτοις, εἶνε μία ἐπιστολή καλογραμμένη, εἰς ζωντανήν καί ἄπταιστον γλῶσσαν, χωρίς νά στερῆται καί κἄποιου ὕφους. Ἔπειτα, εἶνε μία ἐπιστολή σεμνή, γεμάτη ἀπό ἕνα εἰλικρινῆ παλμόν, γεμάτη ἀπό θαυμασμόν καί ἀγάπην πρός τό εἴδωλόν της, μέ τάς ἀναποφεύκτους, φυσικά, ὑπερβολάς τοῦ πάθους, ἀλλά ὑπερβολάς πού δέν φθάνουν μέχρι γελοιότητος ἤ σάχλας.
Διατί λοιπόν μοῦ τήν στέλνουν τήν ἐπιστολήν αὐτήν; Ὅπως διακρίνω ἀπό τό κείμενόν της, εἶνε ἡ πρώτη ἔγγραφος ἐρωτική ἐξομολόγησις τοῦ ἀγνώστου πρός τήν ἄγνωστον, χωρίς νά φαίνεται ὅτι προηγήθη καί οἱαδήποτε ἄλλη προφορική. Εἶνε μία ἀγωνιώδης βολιδοσκόπησις, ἀναμένουσα τήν ἀπάντησιν ἤ τήν χειρονομίαν, ἡ ὁποία πρόκειται νά δώσῃ τήν εὐτυχίαν ἤ τήν δυστυχίαν εἰς ἕνα ἄνθρωπον. Δέν γνωρίζει ἀκόμη ἡ ἐπιστολή πῶς θά φθάσῃ εἰς τόν πρός ὅν ὅρον. Ἔγεινεν –ὅπως φαίνεται ἀπό τό κείμενον– ἀπόπειρα νά δοθῇ πρός κἄποιαν Συζάν, ξένην παιδαγωγόν προφανῶς, ἡ ὁποία νά ἐπιφορτισθῇ νά γείνῃ ὁ Γαλεότος. Ἀλλά ἡ Συζάν διεμαρτυρήθη ὅτι δέν ἀναλαμβάνει παρομοίας κομισιόν. Ἐκεῖνος ἐπροσπάθησε νά τήν πείσῃ ὅτι δέν πρόκειται περί κομισιόν, ἀλλά περί λεπτοτάτης ἐκδουλεύσεως, ἀλλά ἡ Συζάν ἠρνήθη καί πάλιν.
Καί ἡ ἐπιστολή ἐλπίζει ὅτι θά εὕρῃ ἄλλον τρόπον νά ἐπιδοθῇ. Καί ἐπεδόθη. Ἀλλά, ὡς φαίνεται, ἀντί νά τύχῃ τῶν ἀνηκουσῶν τιμῶν ἤ νά σχισθῇ ἁπλῶς καί τιμίως, διαβιβάζεται πρός τόν χρονογράφον τῆς ἐφημερίδος. Διατί; Διά νά κάμῃ τούς ἀναγνώστας του νά γελάσουν. Ἀλλά, δυστυχῶς, δέν θά τό κάμῃ, διά τόν ἁπλούστατον λόγον ὅτι δέν τοῦ εἶνε δυνατόν νά τό κάμῃ. Καί δέν τοῦ εἶνε ἑπομένως δυνατόν, μέ κανένα τρόπον νά εὐχαριστήσῃ τήν ἄγνωστον.
Ἔχω ὅμως μίαν σύστασιν νά κάμω πρός τούς ἐρωτευμένους. Μή γράφετε, κύριοι, ἐρωτικάς ἐπιστολάς! Πρό πάντων μή γράφετε τήν πρώτην ἐρωτικήν ἐπιστολήν. Αἱ κατόπιν, αἱ ὁποῖαι ἀναφέρονται εἰς συνεννοήσεις καί πιστοποιοῦν γεγονότα, φυλάσσονται ἐπιμελῶς ἤ καταστρέφονται ἐπιμελέστερα, δι’ εὐνοήτους λόγους. Ἀλλά μία πρώτη ἐπιστολή διατρέχει πολλούς κινδύνους. Πρῶτον, κινδυνεύει νά λάβῃ τήν τύχην ὑπουργικοῦ ἀνακοινωθέντος ἤ διαφημιστικῆς τοιχοκολλήσεως, λίαν ἑτεροβαροῦς. Δεύτερον, νά πεταχθῇ εἰς τά σκουπίδια. Τρίτον, ν’ ἀποσταλῇ πρός τόν χρονογράφον τῆς ἐφημερίδος διά τά περαιτέρω. Καί αὐτός εἶνε ὁ μεγαλείτερος κίνδυνος. Ἕνας χρονογράφος δέν εὑρίσκεται πάντοτε εἰς ἀγγελικήν διάθεσιν. Κἄποτε μάλιστα εὑρίσκεται εἰς πολύ μοχθηράν. Καί ζητεῖ κἄποιον ἀτυχῆ διά νά τόν περιποιηθῇ. Πρός τί λοιπόν νά γίνετε τό ἀντικείμενον τῶν περιποιήσεών του;
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
