ΓΙΑΤΙ «σαρώνει» σέ τηλεθέαση –τό βλέπουν 4 στούς 10 τηλεθεατές– καί «κατανικᾶ» τά ἀμερικανόφερτα talent shows τοῦ ἀνταγωνισμοῦ κάθε Κυριακή βράδυ…
… τό ἱστορικό σήριαλ «Κόκκινο Ποτάμι» τοῦ Μανούσου Μανουσάκη στό Open Beyond· τό σήριαλ πού ἀναπαριστᾶ τήν γενοκτονία τῶν Ποντίων καί τήν προσφυγιά; Γιατί «κλέβει» τίς καρδιές τῶν Ἑλλήνων ἀπό τήν Δευτέρα ἕως τήν Τετάρτη τό σήριαλ «Ἄγριες Μέλισσες» τοῦ ΑΝΤ1 μέ τήν Μαρία Κίτσου, τόν Λεωνίδα Κακούρη, τόν Γιάννη Στάνκογλου καί τά ἄλλα παιδιά τοῦ ἑλληνικοῦ θεάτρου; Ὑπάρχει κάτι πού οἱ δαιμόνιοι «σκάουτερ» τοῦ πολιτικοῦ μας συστήματος καί οἱ ἰχνηλάτες τῆς κοινῆς μας γνώμης χάνουν ἀπό τήν ἀνάλυσή τους; Κάτι πού ὑποτιμοῦν; Κάτι πού λόγω τῆς ἀμιγῶς ἀριστοκρατικῆς τους παιδείας δέν καταλαβαίνουν; Θεωρῶ πώς ναί. Κοινή γνώμη δέν εἶναι μόνο τά trends (τάσεις) στά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως, τῶν ὁποίων δοῦλος ἔχει γίνει τό πολιτικό μας σύστημα. Κοινή γνώμη εἶναι καί οἱ ἀριθμοί τηλεθέασης τῆς AGB Nielsen. Ἔχουν νά ποῦν πολλά σέ ὅσους ἐπιμένουν νά ὑποτιμοῦν τήν «λαϊκή ψυχή» – ὅρος πού ἀπαντᾶται τό πρῶτον σέ βενιζελική ἐφημερίδα στήν δεκαετία τοῦ 1920.
Ἡ εὔκολη ἀνάγνωση εἶναι πώς ὁ κόσμος μετά ἀπό μιά δεκαετία τηλεοπτικῆς φτήνιας, ἑλληνικῆς καί τουρκικῆς, ἀγκαλιάζει αὐτά τά σήριαλ, γιατί εἶναι ἀκριβές ἑλληνικές παραγωγές καί ἔχουν καλούς ἠθοποιούς. Πράγματι. Ἰσχύει. Ὡστόσο, τά σήριαλ αὐτά –ἀντίστοιχη τάση ὑπάρχει καί στό θέατρο– διακρίνονται γιά τρία ἀκόμη ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Τήν ἠθογραφία τους, τήν ἱστορία τους καί τήν ἐπαναφορά τοῦ κλασσικοῦ ἑλληνικοῦ προτύπου ἱεραρχίας, τό ὁποῖο εἶναι βαθειά ριζωμένο στίς ψυχές μας, ὅσο καί ἄν τό χλευάζει ἡ καθεστηκυῖα ἀριστερή –κοσμοπολίτικη φιλελεύθερη διανόηση. Στίς «Ἄγριες Μέλισσες» ἐπιστρέφουμε σέ μιά κοινότητα τῆς Θεσσαλίας μέ συγκεκριμένη δομή καί ἱεραρχία: Ὁ παπᾶς, ὁ δάσκαλος, ὁ χωροφύλακας. Τό ἀγῶι ἔχει ἀγωγιάτη. Οἱ κοινωνίες, ἀρχηγούς. Γύρω ἀπό αὐτούς καί τίς κυρίαρχες οἰκογένειες γίνονται ὅλα. Τί καί ἄν διέλυσε αὐτή τήν δομή καί αὐτή τήν ἱεραρχία ὁ «Καποδίστριας» καί ὁ «Καλλικράτης» γιά νά ἔχουμε λιγότερο κράτος καί νά κάνουμε οἰκονομία; Τά πρότυπα αὐτά ἐπιστρέφουν συνεχῶς στήν ζωή μας ἀπό τήν πίσω πόρτα.
Στό «Κόκκινο Ποτάμι» ἔχουμε καί ἠθογραφία καί ἱστορία. Διψᾶ ὁ Ἕλλην καί γιά τά δύο. Ἠθογραφία διότι προβάλλονται οἱ ἀξίες τοῦ νέου Ἕλληνα-Ποντίου σέ δύσκολες ἐθνικές καμπές, σέ ἀντίξοες πολιτικές καί κοινωνικές συνθῆκες: ἡ ἔννοια του νά ριζώσει σέ τόπο, νά κάνει οἰκογένεια, νά κάνει δῶρο σταυρό στήν ἀρραβωνιαστικιά, νά τιμήσει τήν ὀρθόδοξη θρησκεία πού τόν ὁρίζει. Ἱστορία, ἐπίσης, διότι ὁ Μανουσάκης «ζωγραφίζει» ἐξαιρετικά τό ἐθνικό ἔνστικτο ἀπέναντι στούς ἀνερχόμενους Νεοτούρκους, τόν ἀνθελληνικό τρόπο σκέψης τῶν ὁποίων δέν συνελάμβαναν ἀρχικῶς οἱ Ἕλληνες ἱερεῖς. Ἱστορία γιατί δείχνει πώς ὁ Ἑλληνισμός προετοιμάστηκε γιά τά δύσκολα, συνάπτοντας παρασκηνιακές συμμαχίες μέ ἐμπόρους ὅπλων, ὅπως ὁ περίφημος Ζαχάρωφ, κάτω ἀπό τήν μύτη τοῦ Σουλτάνου. Ἱστορία, γιατί μᾶς ἀποδεικνύει τόν λόγο πού οἱ Τοῦρκοι μᾶς φοβοῦνται ἀκόμη καί στίς πλέον δύσκολες στιγμές μας: καταργούσαμε ἀποστάσεις καί διαλύαμε πλεονεκτήματα μέ τό μυαλό, ὄχι μέ τήν ἰσχύ.
Ἱστορία τέλος, γιατί ἐπαναφέρει στήν μνήμη μας ὅτι ἡ αὔρα τοῦ Ἑλληνισμοῦ ξεπερνοῦσε τά φυσικά μας σύνορα. Ἡ Μεγάλη Ἑλλάδα δέν ἦταν μέγεθος ἐδαφικό ἀλλά πνευματικό. Κατέκλυζε περιοχές ἀπό τόν Εὔξεινο Πόντο, τήν Ὀδησσό καί τήν Τραπεζοῦντα ἕως τήν Σμύρνη, τήν Περσέπολη καί τήν Ἀλεξάνδρεια. Ἕως ἐκεῖ ἔφθανε ἡ σκέψη μας. Καί τό νοσταλγοῦμε. Αὐτό τό βουνό τῶν συναισθημάτων πού μᾶς γεννοῦν οἱ σειρές (ἐθνοκεντρικά ἀλλά καί ἀντιτουρκικά, τά ὁποῖα ἐπιτείνονται αὐτό τόν καιρό), εἶμαι σχεδόν βέβαιος ὅτι τά ἀγνοεῖ ἡ Κυβέρνηση. Ὅπως ἀγνοεῖ ὅτι ὁ Χρῆστος Λούλης ἀνεβάζει στό Δημοτικό Θέατρο Πειραιῶς ἔργο γιά τήν γενοκτονία τῶν Ποντίων ἤ ὅτι ἡ ἀγαπημένη τῆς Μαρίκας Μητσοτάκη Μιμή Ντενίση συνεχίζει σέ παραλλαγή γιά πέμπτη συνεχῆ χρονιά (σπάει ταμεῖα σέ Ἀθήνα – Θεσσαλονίκη) τό ἔργο της γιά τήν Σμύρνη τήν Ἀγαπημένη. Ἡ ἐξήγηση εἶναι ὅτι ἡ Κυβέρνηση δέν καταλαβαίνει γιατί δέν εἶναι στό DNA τῶν περισσοτέρων μελῶν της –ὄχι ὅλων– αὐτές οἱ προσλαμβάνουσες.
Τό κέντρο εἶναι «ἀντι-εθνικιστικό», μακρυά ἀπό τίς ἐθνικές μνῆμες, τίς γενοκτονίες καί τούς «συνωστισμούς». Μακρυά ἀπό τά ἔθιμα καί τίς μουσικές της. Τί σχέση ἔχει ἡ (ἐκπληκτική) κλασσική μουσική τῶν γόνων μέ τήν παραπονεμένη κλαίουσα ποντιακή λύρα τῶν προσφύγων; Τό κέντρο τά θεωρεῖ ὅλα αὐτά «τρέ μπανάλ», κίτς, ἐξτρεμισμό, ἀκροδεξιά, σωβινισμό. Παρέλκει νά ἐπισημάνω γιατί αὐτή εἶναι μιά λάθος προσέγγιση. Ἐλιτίστικη. Ἡ ἱστορία, ἡ ἠθογραφία, ἡ κλασσική κοινωνική ἱεραρχία ὁρίζει τόν λαό. Δύσκολο νά σχεδιάσεις καί νά ἐπιβάλεις πολιτική σέ ἕναν λαό πού ἔχει ἀπόψεις διαφορετικές ἀπό τίς δικές σου. Ἑκατό φορές προσπάθησαν νά τόν ἀλλάξουν στό παρελθόν, ἑκατό φορές ἀπέτυχαν. Τίς ταυτότητες τοῦ ἄλλαξαν, τά βιβλία Ἱστορίας τοῦ ἄλλαξαν, τόν τουρκισμό-ραγιαδισμό στά κανάλια τοῦ διαφήμισαν, τούς ἥρωές του δυσφήμισαν, τά Θρησκευτικά προσπαθοῦν τώρα νά καταργήσουν, μά ἐκεῖνος ἐκεῖ! Κάτι λέει αὐτό. Ὅποιος δέν τό καταλαβαίνει καί δέν ἐναρμονίζει τίς πολιτικές του ἀλλά καί τά πρόσωπα πού τίς ὑλοποιοῦν μέ αὐτόν τόν λαό, τότε καμμία ἀμφιβολία δέν μᾶς καταλείπεται: ἡ συνάντηση μέ τά βράχια εἶναι βεβαία. Εἴτε στό βουνό εἴτε στήν θάλασσα.
