ΜΠΟΡΕΙ μιά φωτογραφία νά κρίνει ἐκλογές; Ἐξαρτᾶται. Ἐξαρτᾶται ποιές χορδές τῶν πολιτῶν θά ἀγγίξει. Ἡ νεώτερη Ἱστορία μας ἔχει νά ἐπιδείξει παραδείγματα φωτογραφιῶν…
… πού κέρδισαν ἐκλογές ἔστω καί ἄν μετέπειτα ἀποδείχθηκε ἡ πλαστότητά τους ἀλλά καί παραδείγματα φωτογραφιῶν τῶν ὁποίων ἡ δημοσίευση ἔφερε ἀποτελέσματα ἐντελῶς ἀντίθετα ἀπό τά προσδοκώμενα.
Ἡ φωτογραφία τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου νά χορεύει ζειμπέκικο στόν Τσιτσάνη (τό «γεννήθηκες γιά τήν καταστροφή») προκάλεσε τήν χλεύη τῶν Βορείων Προαστίων τό 1980. «Μά …στόν χασικλῆ πῆγε;» σχολίαζαν ἀπαξιωτικά οἱ κυρίες τῶν Ἀθηνῶν τότε. Καί ὅμως, αὐτή ἡ φωτογραφία ἔφερε κοντά τόν καθηγητή τοῦ Μπέρκλεϋ μέ τίς μεγάλες πλειοψηφίες. Ἀργότερα ἡ ἴδια ἐλίτ χόρευε στό «Χάραμα» μπροστά ἀπό τόν Τσιτσάνη, χωρίς ἐνοχές! Ἡ φωτογραφία τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου στήν θαλαμηγό «Γουαδαλαχάρα» μαζί μέ τόν ἐπιχειρηματία Λούβαρη, λίγο μετά τήν φονική ἐπέλαση τοῦ ἐγκέλαδου στήν Καλαμάτα, οὐδένα ἐπηρέασε. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ὁ Ἀνδρέας ἦταν στά πάνω του. Ἡ φωτογραφία τῆς ἐξώγαμης κόρης του στήν Σουηδία –ἀποκαλύφθηκε στίς ἐκλογές τοῦ 1985– οὐδένα ἐπηρέασε ἐπίσης. Ἡ φωτογραφία τοῦ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ὅμως μέ Γερμανούς ἀξιωματικούς στήν «Αὐριανή», πάλι στίς ἐκλογές τοῦ 1985, ἔπαιξε καταλυτικό ρόλο στό ἀποτέλεσμα. Καί ἄς ἀποδείχθηκε μετά τίς ἐκλογές ὅτι ὁ Μητσοτάκης δέν εἶχε καμμία σχέση μέ τούς Ναζί. Οἱ φωτογραφίες τῆς Δήμητρας Λιάνη σέ προσωπικές στιγμές καί τά πρωτοσέλιδα μέ τίτλους «ὁ Ἀπατεώνας καί τό τσόκαρο» ἐνθουσίασαν τό 1989 τό συντηρητικό κοινό. Ὄχι ὅμως καί ἕνα μεγάλο τμῆμα τῆς κοινωνίας πού ὠφελήθηκε ἀπό τό ΠΑΣΟΚ καί τό κράτησε παρά τό σκάνδαλο Κοσκωτά στό θηριῶδες ποσοστό τοῦ 39% στίς ἐκλογές τοῦ 1989. Ἡ φωτογραφία τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου νά στέκεται στήν σκάλα τοῦ ἀεροπλάνου τῆς Ὀλυμπιακῆς πού τόν «γύριζε» ἀπό τό νοσοκομεῖο Χέρφιλντ τοῦ Λονδίνου καί τό περίφημο νεῦμα νομιμοποίησης τοῦ πρωθυπουργοῦ πρός τήν ἡμιπαράνομη Λιάνη σκανδάλισε τό ἀστικό κοινό τῶν Ἀθηνῶν. Ἀντιθέτως ἐνθουσίασε λαϊκά κοινά καί ἰδιαίτερα ἀνθρώπους μεγάλης ἡλικίας, οἱ ὁποῖοι χειροκρότησαν τήν νομιμοποίηση τοῦ γεροντοέρωτος μέ τίς μικροῦλες. Ἕως τότε ἐθεωρεῖτο ποινικό ἀδίκημα.
Τί προσπαθῶ νά «πῶ» τόση ὥρα; Πώς διαβάζοντας μιά φωτογραφία λάθος δέν κινδυνεύουμε ἁπλῶς νά κάνουμε λάθος πολιτικούς ὑπολογισμούς. Κινδυνεύουμε νά πάθουμε κάτι σημαντικώτερο: νά ἀποτύχουμε νά διαβάσουμε τήν κοινωνική μεταβολή. Τό ζεϊμπέκικο ἑνός ὑποψηφίου πρωθυπουργοῦ, τό ἐξώγαμο ἑνός πρωθυπουργοῦ, ἡ ἐρωτική σχέση ἑνός πρωθυπουργοῦ μέ μιά νεώτερη, οἱ διακοπές ἑνός σοσιαλιστῆ πρωθυπουργοῦ σέ θαλαμηγό ἦταν ἀπολύτως καταδικαστέες μέ βάση τούς σκληρούς ἠθικούς κώδικες τῆς ἑλληνικῆς συντηρητικῆς κοινωνίας τῆς δεκαετίες τοῦ 1980. Ὡστόσο, τά πράγματα ἄρχισαν ἀπό ἕνα σημεῖο καί μετά νά ἀποκτοῦν μιά κοινωνική δυναμική πού ξεπερνοῦσε αὐτούς τούς κώδικες. Ὅσοι ἔκαναν πολιτική μέ παλαιά δεδομένα, ἔπεσαν ἐν τέλει ἔξω.
Γράφω μέ ἀφορμή τίς φωτογραφίες τοῦ Πρωθυπουργοῦ Ἀλέξη Τσίπρα σέ θαλαμηγό ἐπιχειρηματία στήν Ἰθάκη οἱ ὁποῖες δημοσιεύθηκαν προχθές σέ σελίδα γνωστοῦ δημοσιογράφου στό διαδίκτυο, ὡς ἀτράνταχτο ἐπιχείρημα ὅτι ὁ Πρωθυπουργός κάνει παρέα μέ τίς ἐλίτ. Δέν εἶμαι ἀπολύτως βέβαιος ὅτι θά ἐπιτύχουν τόν σκοπό τους. Ἔχω δέ μάλιστα τόν φόβο πώς μπορεῖ νά ἐπιτύχουν τό ἀντίθετο ἀπό τό προσδοκώμενο ἀποτέλεσμα. Ἡ σύλληψη ἐλέγχεται γιά τήν ὀρθότητά της κατ’ ἀρχάς, διότι δεξιοί ἐπιχειροῦν νά κάνουν κριτική στόν Πρωθυπουργό ἀπό τά Ἀριστερά. Δέν τό ξέρουν τό σπόρ. Ἔπειτα, διότι τό ζήτημα δέν εἶναι ἄν ὁ Τσίπρας ἀγαπᾶ τίς ἐλίτ ἀλλά καί ἄν οἱ ἐλίτ ἀγαποῦν τόν Πρωθυπουργό.
Γιατί δέν μᾶς κάνει ἐντύπωση πού ἕνας ἰσχυρός τῆς ναυτιλίας μας, ὅπως ὁ ἀείμνηστος Περικλῆς Παναγόπουλος, κάλεσε στήν θαλαμηγό του τόν ἐν Ἑλλάδι ἐκπρόσωπο τοῦ Μαδοῦρο;
Ἐπίσης: Σκέπτεται κανείς ὅτι στό ἀπολιτίκ κοινό ὁ Τσίπρας ἐμφανίζεται ἰσχυρός ἐπειδή τόν ὑπολογίζουν οἱ ἰσχυροί; Ἔχουμε σκεφτεῖ αὐτή τήν πτυχή τῆς ἰδιοσυγκρασίας τοῦ Ἕλληνα;
Καί τέλος: μιά φωτογραφία ἴσως ὑπερσυσπειρώνει τούς ὀπαδούς τῆς ΝΔ καί τοῦ ΠΑΣΟΚ ἐναντίον τοῦ Πρωθυπουργοῦ. Συμφωνῶ. Μήπως ὅμως θυμώνει καί συσπειρώνει τήν κεντρο-αριστερά βάση του ὑπέρ του; Προφανῶς στούς δικούς μας κώδικες ἡ ἐμφάνισή του αὐτή εἶναι ἀποκαλυπτική τῆς ὑποκρισίας καί συνοδεύεται ἀπό σχόλια τοῦ τύπου «ἔγινε καί ἄνθρωπος». Ἀλλά στούς κώδικες τῶν ἄλλων; Ἔχει τήν ἴδια σημασία;
Ὑπάρχει καί κάτι ἀκόμη: ἡ ἀντιπολίτευση τῆς φωτογραφίας ἀνοίγει μία τεράστια κερκόπορτα: φωτογραφίες ἔχουν ὅλοι γιά ὅλους. Ἄν ἀρχίσουν καί οἱ ἀπέναντι τό ἴδιο βιολί μέ φωτογραφίες ἀπό κότερα, ἑλικόπτερα, χιονοδρομικά κέντρα, βίλλες ἐπιχειρηματιῶν καί ὁτιδήποτε ἄλλο θεωρεῖται ἀπολύτως συμβατό γιά τούς πολιτικούς τῆς ἀστικῆς τάξεως (ἀλλά ὄχι γιά ἀριστερούς), θά τελειώσουμε ποτέ; Ἄν πάλι οἱ ἀπέναντι μποῦν στόν πειρασμό νά ἀνεβάσουν στό διαδίκτυο ψευδεῖς φωτογραφίες μέ βαλίτσες, τί γίνεται; Σώζεται αὐτό; Ἤ μετά τήν εὐθύνη ἀναλαμβάνει ὅποιος ἤρξατο χειρῶν ἀδίκων; Μιά ἄποψη λέω. Ἴσως εἶμαι καί λάθος. Ἴσως νά μέ ἔχει προσπεράσει ἡ ἐποχή καί ἐμένα, καί νά μήν τό ἔχω ἀντιληφθεῖ. Δέν τό ἀποκλείω!
