H ΠΟΛΙΤΙΚΗ κυριαρχία εἶναι σημαντικώτερη ἀπό ἕνα ἐκλογικό σύστημα.
Τό ἐπισημάναμε ἀπό αὐτήν ἐδῶ τήν θέση σέ προηγούμενα σημειώματά μας, ὅταν τό ΚΙΝΑΛ ἀρνήθηκε τελικῶς νά συναινέσει στήν ψήφιση τῆς ρύθμισης γιά τό πανεπιστημιακό ἄσυλο. Ἡ ἐπισήμανσή μας εἶχε τήν ἔννοια πώς ὁ πρῶτος καί δυνατός δέν πρέπει νά καλοπιάνει διαρκῶς τόν λιγώτερο δυνατό ἐν ὄψει τῆς συνταγματικῆς ἀναθεώρησης, καί ἰδίως τῆς ἀνάγκης ἀναθεώρησης τῆς οἰκείας διάταξης γιά τήν ἄμεση κατάργηση τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς. Ἀναγκαία ἡ συναίνεση τῶν 180, οὐδεμία ἀντίρρηση, ἀλλά στήν βάση τῶν συσχετισμῶν τῶν ἐκλογῶν τῆς 7ης Ἰουλίου. Τό 8% δέν ἐπιβάλλεται στό 40%. Εἶναι τό 1/5 αὐτοῦ! Ὑπό αὐτήν τήν ἔννοια οἱ πρῶτες πληροφορίες πού εἶδαν τό Σαββατοκύριακο τό φῶς τῆς δημοσιότητας γιά τό περιεχόμενο τοῦ ἐκλογικοῦ νόμου («Πρῶτο Θέμα», «Καθημερινή») δείχνουν ὅτι ἡ Κυβέρνηση ἐπιδιώκει μέν τήν συναίνεση, ἀλλά θά πράξει τά πάντα, ὥστε νά διασφαλιστεῖ μελλοντικῶς ἡ πολιτική σταθερότητα καί νά διευρυνθεῖ τό ἐκλογικό σῶμα. Χωρίς ἐκπτώσεις. Καί ἄς ἀναλάβει ὁ καθένας τίς εὐθύνες του. Συμφωνοῦμε ἀπολύτως. Ὡστόσο ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ νά διατυπώσουμε ὁρισμένες σκέψεις μέ βάση ὅσα ἔγιναν γνωστά. Τρεῖς φαίνεται ὅτι εἶναι οἱ κατευθύνσεις πού ὁδηγοῦν τήν κυβερνητική σκέψη:
Πρῶτον, διεύρυνση τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος κατά 2,5 ἑκατομμύρια ψηφοφόρους μέσω τῆς καθιέρωσης τῆς ψήφου τῶν Ἀποδήμων ἀλλά καί τῆς ἐπιστολικῆς ψήφου.
Δεύτερον, ἡ ἀντικατάσταση τοῦ νόμου Παυλόπουλου τοῦ 2007 μέ ἕναν νέο, πού κινεῖται στήν ἴδια φιλοσοφία. Ὁ παλαιός ἔδινε μπόνους 50 ἑδρῶν στό πρῶτο κόμμα ἐπειδή ἦταν χαμηλό τό ὅριο εἰσόδου γιά τά μικρά κόμματα (3%) πού καταλάμβαναν ἕδρες. Ὁ νόμος Θεοδωρικάκου-Λιβάνιου μειώνει τό μπόνους γιά τό πρῶτο κόμμα στίς 30 ἕδρες, ἀλλά θά αὐξάνει τό πλαφόν εἰσόδου στό 5% γιά τά μικρά κόμματα, ὥστε νά «ἀποδεσμεύονται» περισσότερες ἕδρες γιά τό πρῶτο κόμμα στήν «πρώτη κατανομή». Κατ’ οὐσίαν, «μία ἤ ἄλλη». Ὡς ἐπιχείρημα γιά τήν τυχόν αὔξηση τοῦ πλαφόν εἰσόδου στήν Βουλή ἀναφέρεται (ὅπως γράφει ὁ συνάδελφος Γ. Ἀντύπας) τό ἑξῆς: νά μήν δημιουργοῦνται κόμματα μιᾶς χρήσης.
Τρίτον, ὁ νέος νόμος θά προβλέπει τήν δυνατότητα παροχῆς τοῦ μπόνους σέ συνασπισμούς κομμάτων.
Τό σχέδιο αὐτό ἔχει καί ὑπέρ (τά περισσότερα) ἀλλά καί κατά. Πρίν καί πάνω ἀπό ὅλα ὅμως περιέχει πολιτικές εἰδήσεις. Εἶναι προφανές κατ’ ἀρχάς ὅτι ἡ Κυβέρνηση συνδέει τό 2021 μέ τήν ψῆφο τῶν Ἀποδήμων, δημιουργώντας στρατηγική ἀμηχανία στήν ἀντιπολίτευση. Καί γιά τό 2021 καί γιά τήν ψῆφο τῶν Ἀποδήμων. Εἶναι ἐπίσης προφανές ὅτι τυχόν αὔξηση τοῦ πλαφόν εἰσόδου στό 4-5% ἀποτρέπει τήν δημιουργία σχηματισμῶν ἀξιώσεων στά δεξιά τῆς ΝΔ. Αὐξάνει τόν συντελεστή δυσκολίας, ἐν πάση περιπτώσει. Εἶναι ἐπίσης προφανές ὅτι ἐπειδή κανείς δέν ξέρει τί φέρνει τό μέλλον, καλό εἶναι νά λαμβάνει τό μπόνους καί ὁ συνασπισμός κομμάτων. Ἴσως στό μέλλον ἡ ΝΔ ἀπαιτηθεῖ νά συμμαχήσει μέ δυνάμεις πού θά κινοῦνται στά παλαιά ὅρια τοῦ 3%.
Ὡστόσο, πρίν νομοθετήσει κανείς –στέκομαι στήν αὔξηση τοῦ πλαφόν καί στό μπόνους τῶν συνασπισμῶν κομμάτων πού ἀπαγόρευε ὁ νόμος Παυλόπουλου– καλόν εἶναι νά μελετᾶ καί τήν ἐκλογική ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Τό πλαφόν εἰσόδου στό 3% νομοθετήθηκε ἀπό τόν Ὑπουργό Ἐσωτερικῶν Σωτήρη Κούβελα τό 1990 (γιά νά περιορίσει τά μειονοτικά ἐθνικιστικά ἀμιγῶς φυλετικά κόμματα) καί ἄντεξε 29 ὁλόκληρα χρόνια. Δέν ἦταν τό 3% ἡ αἰτία δημιουργίας κομμάτων μιᾶς χρήσεως ἀλλά οἱ κατά καιρούς ἀνάγκες ἔκφρασης τῆς κοινωνίας. Οὔτε ἔφθασε τό 3% γιά νά ζήσουν κόμματα πού ἐξεμέτρησαν τό πολιτικό «ζῆν», προσκαίρως ἤ ὁριστικῶς. Τόσο ὅσο ἦταν. Καί γιά τήν ΠΟΛ.ΑΝ καί γιά τό ΔΗΚΚΙ καί γιά τόν ΣΥΝ (ἔμεινε ἐκτός στήν Βουλή τοῦ 1993) καί γιά τήν Ἕνωση Κεντρώων, γιά τό ἀνθεκτικότερο ΛΑΟΣ.
Ὑπάρχει βεβαίως τό ἐπιχείρημα, ὅτι σέ πολλές εὐρωπαϊκές χῶρες μέ διαφορετικό ἐκλογικό σύστημα καί συνταγματική ἱστορία τό πλαφόν εἰσόδου εἶναι αὐξημένο. Καί στήν Γερμανία καί (κατά ἕναν τρόπο) στήν Μεγάλη Βρεταννία. Σύμφωνοι. Ἀλλά καλό εἶναι νά θυμόμαστε δύο πράγματα. Μετά τριάντα χρόνια (ἄς ἀφήσουμε ἐκτός τίς ἀναμενόμενες ἀντιδράσεις ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ πού ἔλαβε …5,5%, Βελόπουλου καί λοιπῶν θιγομένων) ἔχει διαμορφωθεῖ στό ἐκλογικό σῶμα ἡ κουλτούρα πώς 200.000 καί πλέον ψῆφοι ἰσοδυναμοῦν μέ ἐκπροσώπηση στήν Βουλή. Δέν νομίζω πώς θά ἀφήσει καλή γεύση στήν μεγάλη κοινωνία τυχόν κατάργηση αὐτοῦ τοῦ «κεκτημένου». Ὁ δικομματισμός κυριάρχησε μεταπολιτευτικά, ἀφήνοντας ὅλα τά λουλούδια νά ἀνθίσουν. Ἐπιπροσθέτως, τό ψήλωμα τοῦ πῆχυ δέν διασφαλίζει τίποτε, ἄν ὑπάρξει πολιτική διεργασία μέ αἰτία στήν κοινωνική βάση. Ὁ ΛΑΟΣ ἔλαβε σχεδόν 4% σέ συνθῆκες πολιτικῆς ἡγεμονίας τῆς ΝΔ τό 2007 (λόγω Σμύρνης) καί 5,6% σέ συνθῆκες ἐκλογικῆς ὑποχώρησης τῆς ΝΔ τό 2009.
Ὅσον ἀφορᾶ τώρα τήν πριμοδότηση μέ μπόνους τῶν ἐκλογικῶν συνασπισμῶν μία φράση: Εἶναι καλή σκέψη, στό μέτρο πού ὑπάρχει συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο γιά τήν περαιτέρω ἀναδιαμόρφωση τοῦ πολιτικοῦ χάρτη. Ὡστόσο ἄς μήν λησμονοῦμε ὅτι θά εἶναι ἕνα εὐεργέτημα τοῦ ὁποίου χρήση θά μποροῦν νά κάνουν …ὅλοι –ὄχι μόνο ἡ ΝΔ– ἀνάλογα μέ τίς πολιτικές συνθῆκες.
Καταληκτική παρατήρηση: ὁ νόμος Παυλόπουλου ψηφίστηκε τό 2007, ἴσχυσε δώδεκα χρόνια καί ἐφαρμόστηκε σέ ἕξι ἐκλογικές ἀναμετρήσεις, οἱ τέσσερεις μέσα στήν θύελλα τῆς κρίσης. Καί ὑπῆρξε διορατικός γιά τήν χώρα καί ἀποτελεσματικός γιά τό πολιτικό σύστημα. Ἄν πρέπει νά ἀλλάξει, γιατί τίποτε δέν κρατᾶ αἰώνια στήν ζωή, ἄς ἀντικατασταθεῖ ἀπό ἕναν καλύτερο. Καί κάτι ἀκόμη: οἱ κυριαρχίες δέν οἰκοδομοῦνται πάνω στά ἐκλογικά συστήματα. Τά συστήματα δέν εἶναι ἀνίκητα. Ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης κατανίκησε τήν ἁπλή ἀναλογική Κουτσόγιωργα μέ 47%. Ἡ ΝΔ ἔχασε ἐκλογές καί τό 2009 καί τό 2015, μέ πλειοψηφικό ἐκλογικό σύστημα ἐν ἰσχύι. Οἱ κυριαρχίες οἰκοδομοῦνται πάνω στήν ἐπιρροή. Ἡ ἐπιρροή γκρεμίζει τούς κανόνες καί τούς ὑπολογισμούς. Καμμία σημασία τί λένε τά κομπιοῦτερ καί οἱ ἀριθμοί –«συγχωρᾶτε με πού δέν καταλαβαίνω» ὅπως ἔλεγε καί ὁ Μητροπᾶνος στήν «Ρόζα». Στόν νέο κόσμο κανείς ἀνίκανος δέν μπορεῖ νά ἐμποδίσει κανέναν ἱκανό. Μόνο νά τόν καθυστερήσει μπορεῖ! Ἡ πολιτική μέ κοινωνικό ὄφελος εἶναι τό καλύτερο ἐκλογικό σύστημα.
